ماده ۱۲ قانون مدنی

مال غیرمنقول آن است که از محلی به محل دیگر نتوان نقل نمود، اعم از این که استقرار آن ذاتی باشد یا به واسطه‌ی عمل انسان، به نحوی که نقل آن مستلزم خرابی یا نقص خود مال یا محل آن شود.

توضیح واژگان

به مالی که حمل و نقل آن، توأم با تلف یا کمبود آن باشد؛ غیرمنقول گویند.(27203) و به مالی که حمل و نقل آن، بدون خرابی مال ممکن نبوده؛ و یا اینکه اصلاً قابل جابجایی نباشد؛ غیرمنقول گویند.(85115)

پیشینه

تقسیم مال به منقول و غیرمنقول، حصری بوده؛ و در قانون مدنی اتیوپی، به حصری بودن اقسام مال، تصریح قرار شده است.(426851)

در حقوق فرانسه، مال غیرمنقول، به دو دسته "غیرمنقول ذاتی" و "غیرمنقول بر اثر عمل انسان" تقسیم شده است.(45938)

ماده 82 قانون مدنی مصر، اموالی را، که حمل و نقل آنها، با خسارت توأم بوده؛ غیر منقول محسوب نموده؛ و نیز اموال منقولی را، که برای بهره برداری یا استفاده از مال غیرمنقول، به کار می روند؛ غیرمنقول به شمار آورده است.(1331156)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

هر مالی، باید در یکی از دسته های منقول، یا غیرمنقول، تعریف گردد؛ تا بتوان احکام خاص مربوط به آن را، تعیین نمود.(22711)

مال یا منقول است؛ و یا غیر منقول، در این نوع تقسیم بندی، قسم سومی متصور نیست.(426851) و هر مالی که غیرمنقول حقیقی یا حکمی نباشد؛ منقول است؛ و قسم سومی برای مال، وجود ندارد.(427002)

قانونگذار، علاوه بر اموالی که حمل و نقل آنها، بدون خرابی ممکن نباشد؛ برخی اموال منقول، نظیر حیوانات یا اشیایی را که به امر زراعت، اختصاص داده شده اند؛ غیرمنقول محسوب نموده است.(2948)

سوابق فقهی

ساختمان ها و درختان، غیر منقول محسوب می گردند؛ چون جدایی آنها از زمین، بدون خسارت ممکن نیست؛ درمقابل، استدلال نموده اند که فقط به مالی که به طور ذاتی، قابل جابجایی نباشد؛ غیرمنقول گویند؛ نه مالی که بر اثر عمل انسان، حمل و نقل آن دشوار می گردد.(16025)

زمین یا هر مال متصل به آن را، که حمل و نقل آن، با فرض حفظ حالت حالت قبلی، ممکن نباشد؛ عقار نامند.(262217)

آثار تقسیم مال به منقول و غیرمنقول، در بیع، غصب، وقف و شفعه، قابل مشاهده است.(45934)

رویه های قضایی

به موجب نظریه مشورتی شماره 6297/7 مورخه 4/7/1380 اداره حقوقی قوه قضاییه، امتیاز تلفن، مال منقول است؛ زیرا قابلیت انتقال از محلی به مکان دیگر را داشته؛ و با جابجایی آن، ضرری به مال یا محل وقوع آن، وارد نمی گردد.(496564)

به موجب نظریه مشورتی شماره 294/7 مورخه 23/1/1385 اداره حقوقی قوه قضاییه، امتیاز تلفن، مال منقول است؛ زیرا قابلیت انتقال از محلی به مکان دیگر را داشته؛ و با جابجایی آن، ضرری به مال یا محل وقوع آن، وارد نمی گردد.(496564)

مصادیق و نمونه ها

• زمین و معادن، غیرمنقول ذاتی هستند.(451464)

• لوله ها، و آینه کاری های داخل ساختمان، بر اثر عمل انسان، غیرمنقول شده اند.(451465)

• کوه ها، غیرمنقول هستند.(473446) و سنگ های معادن، غیرمنقول هستند.(466055) و بناها، پل ها، درختان، چاه ها و استخرها، غیرمنقول هستند.(262217)