ماده ۲۸۳ قانون آیین دادرسی مدنی
دادگاه نمی‌تواند بدون درخواست اصحاب دعوا سوگند دهد و اگر سوگند داد اثری بر آن مترتب نخواهد بود و چنانچه پس از آن، درخواست اجرای سوگند شود باید سوگند تجدید گردد.
توضیح واژگان
سوگند: سوگند عبارت است از تأیید رسمی وجود یک امری توسط ذینفع در یک مرجع قضایی می‌باشد، سوگند در قانون آیین دادرسی مدنی به عنوان دلیل آمده است. ۶۹۵۹۵۸
پیشینه
مفاد این ماده در قوانی آیین دادرسی مدنی سال‌های ۱۲۹۰ و ۱۳۱۸ مشابهی ندارد. ۶۹۹۵۷۹/۶۹۹۵۸۰
نکات توضیحی و تفسیری دکترین
این ماده براساس قاعده عمومی «مالکیت طرفین دعوا نسبت به دعوا» ترتیب یافته‌است و قاضی هم نمی‌تواند راساً تحصیل دلیل کند ۳۰۶۷۳۲ با توجه به این ماده یکی از حقوق مدعی قسم دادن منکر می‌باشد و تا زمانی که صاحب حق درخواست سوگند منکر را ننماید دادرس نمی‌تواند منکر را قسم دهد. ۱۴۰۰۴۵ درخواست سوگند از سوی متقاضی ممکن است کتبی یا شفاهی باشد که در خواست شفاهی در صورتمجلس نوشته می‌شود و به امضای درخواست کننده می‌رسد و این درخواست را تا پایان دادرسی می‌توان انجام داد۲۹۵۳۹۳. در هر حال اجرای درخواست وظیفه دادگاه بوده و مدعی حق ندارد خودش مدعی علیه را قسم بدهد. ۶۲۴۴۹۸
این ماده سوگندد استظهاری و سوگند تکمیلی را شامل نمی‌شود. ۳۱۲۵۵۴/۱۱۸۶۰۲
سوابق و مستندات فقهی
در سوگند بتی در معنای اخص حاکم بدون درخواست مدعی حق ندارد، منکر را سوگند دهد و دلیل این امر این است که استحلاف حق مدعی است. از این رو استیفای آن بدون مطالبه مدعی تصرف در حق وی بدون رضا و اذن اوست و منافات با قاعده «لایجوز لاحد ان یتصرف فی سلطان الغیر» دارد. ۵۳۰۲۴۹