ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی کیفری

به جرائم زير در دادگاه انقلاب رسيدگي مي شود : الف - جرائم عليه امنيت داخلي و خارجي ، محاربه و افساد في الارض ، بغي ، تباني و اجتماع عليه جمهوري اسلامي ايران يا اقدام مسلحانه يا احراق ، تخريب و اتلاف اموال به منظور مقابله با نظام ب - توهين به مقام بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران و مقام رهبري پ - تمام جرائم مربوط به مواد مخدر ، روان گردان و پيش سازهاي آن و قاچاق اسلحه ، مهمات و اقلام و مواد تحت كنترل ت - ساير مواردي كه به موجب قوانين خاص در صلاحيت اين دادگاه است .

فلسفه و مبانی نظری ماده

اگرچه به اعتقاد گروهی تشکیل دادگاه های اختصاصی را باید مغایر با عمومیت اصول قانون اساسی دانست، اما دادگاه انقلاب با هدف تثبیت پایه های انقلاب و رسیدگی به جرایمی که علیه انقلاب رخ می دهند تشکیل شده است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

با توجه به اینکه بر اساس ماده فوق رسیدگی به جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی در صلاحیت دادگاه انقلاب است، باید جرایمی نظیر تجاوز یا تعرض به جان محاکم با قصد ضدیت با دولت یا حکومت را جرمی غیر سیاسی دانست که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه انقلاب است. این امر را منوط به این دانسته اند که مباشر این قبیل جرایم افراد غیر نظامی باشند. در غیر این صورت دادگاه های خاص نظامی صلاحیت رسیدگی به این جرایم را خواهند داشت. البته عده ای معتقدند اگر جرم نظامی وصف محاربه یافته باشد، موجب تغییر صلاحیت دادگاه نظامی به دادگاه انقلاب نمی شود. از سوی دیگر اگر جرم ارتکابی بر اساس ملاک های قانونی «جرم سیاسی » تلقی شود، باید رسیدگی به آن را در صلاحیت دادگاه کیفری یک دانست. همچنین رسیدگی به جرایم در دادگاه نقلاب مطابق مقررات قانون آیین دادرسی کیفری است. منتها رسیدگی به دادخواست ضرر و زیان و مواردی نظیر آن باید مطابق قانون آیین دادرسی مدنی صورت گیرد.

عده ای معتقدند اگر یکی از مجازات های مقرر در ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری برای جرایمی پیش بینی شود که در صلاحیت دادگاه انقلاب قرار دارند، باید دادگاه انقلاب را صالح به رسیدگی به این جرایم دانست. همچنین اگر یکی از جرایم مورد بحث در ماده فوق توسط افراد زیر 18 سال صورت گیرد، از دادگاه انقلاب سلب صلاحیت شده و دادگاه کیفری یک ویژه رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان به این اتهام رسیدگی میکند.

رویه قضایی

بر اساس رأی وحدت رویه 541-69/10/4 ورود دسته جمعی و مسلح و به عنف به صورت شبانه به منزل مسکونی و سرقت اموالی به وسیله ایجاد تهدید و ارعاب را باید از مصادیق جرایم مخل نظم و امنیت عمومی دانست که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه انقلاب است. از سوی دیگر با توجه به رأی وحدت رویه صادره از شعبه نه دیوان عالی کشور، مرجع صالح برای رسیدگی به جرایم مرتبط با ماده مخدر شیشه، دادگاه انقلاب است. همچنین به موجب رأی شماره 639-1377/11/6 ملاک تعیین مرجع تجدید نظر، مجازات مندرج در قانون است نه مجازات مقرر در حکم.