ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری

به منظور دسترسي به متهم و حضور به موقع وي ، جلوگيري از فرار يا مخفي شدن او و تضمين حقوق بزه ديده براي جبران ضرر و زيان وي ، بازپرس پس از تفهيم اتهام و تحقيق لازم ، در صورت وجود دلايل كافي ، يكي از قرارهاي تأمين زير را صادر مي كند : الف - التزام به حضور با قول شرف ب - التزام به حضور با تعيين وجه التزام پ - التزام به عدم خروج از حوزه قضائي با قول شرف ت - التزام به عدم خروج از حوزه قضائي با تعيين وجه التزام ث - التزام به معرفي نوبه اي خود به صورت هفتگي يا ماهانه به مرجع قضائي يا انتظامي با تعيين وجه التزام ج - التزام مستخدمان رسمي كشوري يا نيروهاي مسلح به حضور با تعيين وجه التزام ، با موافقت متهم و پس از اخذ تعهد پرداخت از محل حقوق آنان از سوي سازمان مربوط چ - التزام به عدم خروج از منزل يا محل اقامت تعيين شده با موافقت متهم با تعيين وجه التزام از طريق نظارت با تجهيزات الكترونيكي يا بدون نظارت با اين تجهيزات ح - اخذ كفيل با تعيين وجه الكفاله خ - اخذ وثيقه اعم از وجه نقد ، ضمانت نامه بانكي ، مال منقول يا غيرمنقول د - بازداشت موقت با رعايت شرايط مقرر قانوني تبصره 1 ماده 217: در صورت امتناع متهم از پذيرش قرار تأمين مندرج در بند ( الف ) ، قرار التزام به حضور با تعيين وجه التزام صادر و در صورت امتناع از پذيرش قرارهاي مندرج در بندهاي ( ب ) ، ( پ ) ، ( ت ) و ( ث ) قرار كفالت صادر مي شود . تبصره 2 ماده 217: در مورد بندهاي ( پ ) و ( ت ) ، خروج از حوزه قضائي با اجازه قاضي ممكن است . تبصره 3 ماده 217: در جرائم غير عمدي در صورتي كه به تشخيص مقام قضائي تضمين حقوق بزه ديده به طريق ديگر امكان پذير باشد ، صدور قرار كفالت و وثيقه جايز نيست .

توضیح واژگان

وجه التزام مبلغی است که طرفین در حین انعقاد عقد، به عنوان میزان خسارت مادی یا معنوی احتمالی ناشی از عدم اجرای تعهد یا تأخیر در اجرای آن پیش بینی می کنند. وجه التزام را از سنخ ضمانت دانسته اند. وجه الکفاله در امور کیفری نیز مالی است که کفیل تعهد می کند در فرض عدم احضار مکفول عنه پرداخت کند.

پیشینه

سابقاً ماده 132 قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب 1378) در این خصوص وضع شده بود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

قرار های تامین کیفری را باید نوعی قرار محدود کننده آزادی متهم تلقی کرد که وسیله ای است برای تضمین حضور متهم در مراحل تحقیقات، رسیدگی و اجرای حکم است. اقسام این قرار ها به صورت انحصاری در ماده فوق احصاء شده اند. به علاوه صرفاً امکان صدور یکی از این قرار ها برای متهم وجود دارد.تأمین های مذکور در این ماده از اخف آغاز شده و در ادامه تشدید می شوند.به نظر میرسد به موجب ماده فوق، مقدمه واجب برای اخذ تامین از متهم، تفهیم اتهام به وی است. همچنین لازم است دلایل کافی بر وقوع جرم و ارتکاب آن توسط متهم وجود داشته باشد. در این حالت هدف از صدور قرار تامین دسترسی به متهم است. عدم صدور قرار تامین در چنین شرایطی را باید تخلف محسوب کرد. در فرض شخص حقوقی بودن متهم، به دلیل انتفاء فرار یا اختقاء وی صدور قرار های تامین را در خصوص آن ها منتفی دانسته اند.

از جمله قرار های تأمین پیش بینی شده در این قانون، التزام به حضور است که ممکن است با قول شرف یا با تعیین وجه التزام باشد. این قرار را باید با در نظر گرفتن اهمیت و اوضاع و احوال امر در برخی از جرایم صادر نمود.التزام به عدم خروج از حوزه قضایی است که البته این ممنوعیت را به عقیده گروهی باید در سایر اقسام تأمین نیز رعایت کرد. تامین دیگر، اخذ وثیقه است که ناظر به شخص متهم می باشد. همچنین توقیف یا بازداشت متهم که همان سلب مستقیم آزادی وی است در موارد مشخص شده در قانون پیش بینی شده است.

مستندات فقهی

روایتی از حضر علی (ع) وجود دارد که به موجب آن، پذیرش کفالت در حدود ممنوع است. در این خصوص روایتی از امام صادق (ع) نیز وجود دارد.

رویه قضایی

نظریه مشورتی 7/94/693مورخ 1394/3/18 اداره کل حقوقی قوه قضاییه: منظور مقنن از عبارت  « وجود دلایل کافی » در ذیل ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری 1392، دلایل ناظر بر توجه اتهام است و صدور قرار تأمین کیفری منوط به تفهیم اتهام است، اگر چه در ماده 168 قانون مرقوم آمده  که بازپرس نباید بدون دلیل کافی بر توجه اتهام، کسی را به عنوان متهم، احضار یا جلب کند،  اما برابر ذیل ماده 217 قانون فوق الذکر، پس از احضار یا جلب متهم و انجام تحقیقات لازمه، اگر بازپرس مطابق دلایل موجود، کماکان اتهام را متوجه متهم تشخیص بدهد، می­تواند اقدام به اخذ تأمین کیفری بنماید.