ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی

مجازات های تعزیری به هشت درجه تقسیم می‌ شود:

درجه 1

ـ حبس بیش از بیست و پنج سال

ـ جزای نقدی بیش از دو میلیارد و هشتصد میلیون ریال (000 /000 /800 /2) ریال

ـ مصادره کل اموال

ـ انحلال شخص حقوقی

درجه 2

ـ حبس بیش از پانزده تا بیست و پنج سال

ـ جزای نقدی بیش از 000 /000 /500 /1 تا 000 /000 /800 /2 ریال

درجه 3

ـ حبس بیش از ده تا پانزده سال

ـ جزای نقدی بیش از 000 /000 /000 /1 تا 000 /000 /500 /1 ریال

درجه 4

ـ حبس بیش از پنج تا ده سال ـ جزای نقدی بیش از 000 /000 /500 تا 000 /000 /000 /1 ریال

ـ انفصال دائم از خدمات دولتی و عمومی

درجه 5

ـ حبس بیش از دو تا پنج سال

ـ جزای نقدی بیش از 000 /000 /240 تا 000 /000 /500 ریال

ـ محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از پنج تا پانزده سال

ـ ممنوعیت دایم از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی

ـ ممنوعیت دایم از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی

درجه 6

ـ حبس بیش از شش ماه تا دو سال

ـ جزای نقدی بیش از 000 /000 /60 تا 000 /000 /240 ریال

ـ شلاق از سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه و تا نود و نه ضربه در جرایم منافی عفت

ـ محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از شش ‌ماه تا پنج‌ سال

ـ انتشار حکم قطعی در رسانه‌ ها

ـ ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال

ـ ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال

ـ ممنوعیت از اصدار برخی از اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج‌ سال

درجه 7

ـ حبس از نود و یک ‌روز تا شش ‌ماه ـ جزای نقدی بیش از 000 /000 /30 تا 000 /000 /60 ریال

ـ شلاق از یازده تا سی ضربه

ـ محرومیت از حقوق اجتماعی تا شش ماه

درجه 8

ـ حبس تا سه ‌ماه

ـ جزای نقدی تا 000 /000 /30 ریال ـ شلاق تا ده ضربه

تبصره 1 ـ موارد محرومیت از حقوق اجتماعی همان است که در مجازات های تبعی ذکر شده است.

تبصره 2 ـ مجازاتی که حداقل آن منطبق بر یکی از درجات فوق و حداکثر آن منطبق با درجه بالاتر باشد، از درجه بالاتر محسوب می‌ شود.

تبصره 3 ـ درصورت تعدد مجازات ها، مجازات شدیدتر و در صورت عدم امکان تشخیص مجازات شدیدتر، مجازات حبس ملاک است. همچنین اگر مجازاتی با هیچ ‌یک از بندهای هشت ‌گانه این ماده مطابقت نداشته باشد مجازات درجه هفت محسوب می‌ شود.

تبصره 4 ـ مقررات این ماده و تبصره‌ های آن تنها جهت تعیین درجه مجازات است و تأثیری در میزان حداقل و حداکثر مجازات های مقرر در قوانین جاری ندارد.

تبصره 5 ـ ضبط اشیاء و اموالی که در ارتکاب جرم به کار رفته یا مقصود از آن به‌ کارگیری در ارتکاب جرم بوده است از شمول این ماده و بند (ب) ماده (20) خارج و در مورد آنها برابر ماده (215) این قانون عمل خواهد شد. در هر مورد که حکم به مصادره اموال صادر می‌ شود باید هزینه‌ های متعارف زندگی محکوم و افراد تحت تکفل او مستثنی شود.

تبصره 6 - تمام حبس های ابد غیرحدی مقرر در قانون به حبس درجه یک تبدیل می شود.

پیشینه

درجه بندی مجازات های تعزیری در قوانین مجازات سال های 1304 و 1370 بدون سابقه است. این نوع تقسیم بندی اولین بار در قانون مبارزه با قاچاق اسلحه و مهمات مصوب 1389 ذکر شده که در قوانین ایران حالتی ابتکاری دارد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در خصوص میزان حداکثر پیش بینی شده در این درجات به نظر میرسد اصطلاحاً «غایت داخل در مغیی» است و جزء مورد درجه پایین تر محسوب میشود. برای تعیین درجه مجازات های تعزیری باید مجازات قانونی این جرائم صرف نظر از قواعد تخفیف یا تشدید مجازات مورد توجه قرار گیرد. همچنین ملاک تعیین درجه جرم حداکثر مجازات مقرر در قانون خواهد بود نه حداقل آن.