ماده ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
هرگاه مردی همسر خود را در حال زنا با مرد اجنبی مشاهده کند و علم به تمکین زن داشته باشد می تواند در همان حال آنان را به قتل برساند و در صورتی که زن مکره باشد فقط مرد را می تواند به قتل برساند. حکم ضرب و جرح در این مورد نیز مانند قتل است.
نکات توضیحی تفسیر دکترین
این ماده در خصوص قتل در فراش وضع شده است که علاوه بر حکم قضایی دارای حکم فقهی نیز می باشد.588612 لذا می توان آن را نمونه ای از مصادیق دفاع مشروع دانست که مجوز ارتکاب جرم در ان از مصادیق علل موجهه جرم می باشد. 377852 گروهی دیگر نیز این ماده را یکی از مصادیق « عذر تحریک» می دانند میتوان آن را برانگیختن انسان به سوی ارتکاب رفتار مجرمانه دانست. چنین وضعیتی می تواند در پاره ای از موارد بعنوان یک عذر محسوب شود.538520 چراکه به اعتقاد این گروه هیجان آنی و ناگهانی نشای از مشاهده چنین صحنه ای میتواند ارتکاب این رفتار را توجیه کند.538524 بعبارت دیگر این مورد را می توان یکی از مصادیق ارتکاب جرم در نتیجه محرک های بیرونی دانست.356292 با این حال عده ای این ماده را از مصادیق دفاع از ناموس ندانسته و لذا لزومی به احراز شرایط آن نظیر تناسب یا ضرورت نمی بینند.349888 البته لازم به تأکید است که صرف ادعای مرد مبنی بر مشاهده مرد اجنبی و همسر خود در حال زنا، تکلیف دادگاه مبنی بر بررسی چنین ادعایی را ساقط نمی کند.588628
اعمال جایز برای این شوهر قتل، ضرب و جرح است د دیگر اقدامات نظیر اعمال منافی عفت را در بر نمیگیرد. البته از آن جا که این ماده مرتکب را فقط از مجازات معاف نموده است، عده ای معتقدند ممکن است مسئولیت های مدنی این اقدام به نیز پرداخت دیه همچنان به قوت خود باقی باشد.377876 همچنین شرط اساسی شمول این ماده بر شوهر، مشاهده وضعیت مورد بحث به صورت شخصی است. بنابراین مشاهده فیلم رابطه یا شنیدن آن از دیگران مشمول این ماده نخواهد بود.349908 همچنین مجنی علیه در این ماده صرفاً منحصر به همسر مرد است و نمی توان حکم این ماده را به سایر زنانی که از اقوام یا آشنایان مرد هستند نیز تسری داد.349936 نکته دیگر عدم لزوم احراز انگیزه مرتکب این رفتار است . چرا که قانونگذار اشاره ای به علت وضع این ماده نکرده است.349900
مستندات فقهی
در این خصوص می تواند به روایت عبدالله بن طلحه استناد نمود که به موجب آن امام صادق (ع) در پاسخ به سوالی در خصوص عروسی که در شب حجله مردی دیگر را به حجله می برد و پس از ورود همسرش، همسر وی مرد اجنبی را در جریان منازعه به قتل رسانده و سپس عروس همسر خود را می کشد، فرمودند در این مورد زن ضامن دیه ی دوست خود است و همچنین به دلیل قتل شوهرش کشته میشود.2357416
همچنین شهید اول در کتاب دروس به روایتی می پردازد که به موجب آن چنانچه همسر زنی، مردی را در حال زنا با زن خودش ببیند، حق دارد هر دوی آنان را به قتل برساند.588640 اما بطور کل بنظر می رسد که در خصوص چنین مجوزی برای اولین بار در کتاب شیخ طوسی سخن به میان آمده است. 588664
انتقادات
گروهی وضع این ماده خلاف اصول حقوقی و همچنین بر خلاف اصول 37، 36 و 61 قانون اساسی می دانند. چرا که هرچند لکه دار کردن عفت خانواده از سوی زن و حمایت از حریم خانواده امری است که الزاماً باید از سوی قانون مورد پاسداشت قرار بگیرد،اما این پاسداشت باید به وسیله قانون و از طریق قوه قضاییه باشد588872 هرگونه اقدام خلاف این ، متعارض با عمل عقلا در راستای تشکیل حکومت برای حفظ حقوق خود است. 589468این در حالی است که نحوه وضع این قانون به گونه ای است که شوهر را در این شرایط در جایگاه مرتکب جرم و قاضی رسیدگی کننده قرار داده و در نتیجه می تواند نوعی تعدی به حقوق افراد جامعه تلقی شود.588852