بررسی فقهی حقوقی مرور زمان (دیلمی)

بررسی فقهی حقوقی مرور زمان نام کتابی است نوشته احمد دیلمی که به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و توسط مؤسسه بوستان کتاب قم به چاپ رسیده‌است.

محتوای کتاب

این کتاب در سه بخش کلی تدوین گردیده‌است:

فصل اول: کلیات

فصل دوم: مرور زمان در حقوق عرفی

فصل سوم: مرور زمان در فقه و حقوق اسلامی

بخشی از کتاب

فقه اسلامی در راستای هدایت خداپسندانه اشخاص مسئول، وظیفه دارد که دربارهٔ یدیده‌های نو حقوقی اعلام نظر کند. اظهار نظر فقهی، محتاج صلاحیت‌های ویژه و مبتنی بر شیوه خاص خود است. در این باره دو گرایش ویرانگر وجود دارد: گروهی به مجرد این‌که نهاد یا قاعده ای در مجموعه تراث فقهی ما نام آشنایی ندارد و عنصری وارداتی است، آن را بیگانه و نامشروع می‌پندارند. برخی دیگر، با توجه به این‌که نهاد یا قاعده حقوقی نو ره آورد فرهنگ و تمدن دنیای بیشرفته و از مقتضیات گذر به مدرنیته است و جامعه ما را گریزی از آن نیست، در پذیرش و مشروع پنداشتن آن درنگ روا نمی‌دارند. وجه مشترک این دو گرایش، ساده‌انگاری در برخورد با پدیده‌های جدید حقوقی است. این دو گروه به جای پرداختن به مبانی، موجبات پیدایی، اهداف و آثار و در یک کلمه توجه به جوهر و گوهر یک پدیده حقوقی، به صورت وصدف آن می‌پردازند، حال آن‌که آنچه در گام نخست شایسته بررسی علمی است، ذات و گوهر یک مسئله است، پس از آن باید به حدود و ثغور آن پرداخت.

قاعده مرور زمان در شکل کنونی آن، معلول رشد فزاینده جمعیت و حجم انبوه دعاوی درمراجع قضایی وماهیت متنوع و پیچیده مسائل حقوقی و در نتیجه روند رسیدگی به آنها است که خود متأثر از روابط اجتماعی و فن آوری جدید است که نظم جدیدی را در ساختار نظام قضایی طلب می‌کند.