ماده ۷۲ قانون آیین دادرسی مدنی

هرگاه معلوم شود محلی را که خواهان در دادخواست معین کرده است نشانی خوانده نبوده یا قبل از ابلاغ تغییر کرده باشد و مأمور هم نتواند نشانی او را پیدا کند باید این نکته را در برگ دیگر اخطاریه قید کندو ظرف دو روز اوراق را عودت دهد. در این صورت برابر ماده (54) رفتار خواهد شد مگر در مواردی که اقامتگاه خوانده برابر ماده (1010) قانون مدنی تعیین شده باشد که درهمان محل ابلاغ خواهد شد.

توضیح واژگان

تغییر : به معنی عوض کردن ، از حالی به حال دیگر برگردانیدن ، دگرگون کردن چیزی را به شکل و حالت دیگر در آوردن 487889

خواهان : در دعاوی مدنی خواهان به کسی گویند که ادعایی مستند به دلایلی ارائه می دهد، این ادعا در ضمن دادخواست ،برای رسیدگی و صدور حکم به نفع او، به دادگاه تقدیم می شود.527100

سابقه ابلاغ : اگر آدرس بعد از یک مرتبه ابلاغ تغییر کند و به دادگاه علام نشود کلیه ابلاغ ها به همان آدرس صورت می گیرد ، این مورد را اصطلاحا « سابقه ابلاغ » گویند.138422

پیشینه

مفاد این ماده قبلا در ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی سابق پیش بینی شده بود .138418

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

بعد از عودت دادن اوراق توسط مامور ابلاغ ، مدیر دفتر دادگاه باید اخطار رفع نقص صادر نمایدو این در حالی است که قبلا وقت رسیدگی تعیین شده است ، به عبارت دیگر اخطار رفع نقص موضوع ماده 72 قانون آیین دادرسی مدنی اخطار رفع نقصی است که مسبوق به تعیین وقت رسیدگی است ، در صورت وجود وقت مقتضی تا زمان جلسه رسیدگی بعد از رفع نقص توسط خواهان ، دفتر دادگاه مجدد ابلاغ را به آدرس جدید انجام می دهد ، اما در صورتی که وقت رسیدگی نزدیک باشد و امکان ابلاغ به آدرس جدید خوانده نباشد پرونده باید به نظر دادگاه برسد و دادگاه با دستور ابطال وقت تعیین شده قبلی و تعیین وقت جدید ، پرونده را به دفتر عودت می دهد تا امکان ابلاغ اوراق دعوا به خوانده ممکن باشد و اگر چنین نشود، دادگاه در تاریخ رسیدگی به علت نقص ابلاغ چاره ای جز تجدید وقت رسیدگی نخواهد داشت .115733

در صورتی که اقامتگاه اعلامی در دادخواست مسبوق به قرارداد موضوع ماده 1010 قانون مدنی باشد بدلالت ذیل ماده 72 ابلاغ در همان محل انجام خواهد شد یعنی در صورت نبودن خوانده یا بستگان یا خادمین او که ناشی از تغییر محل اقامتگاه باشد ابلاغ باید طبق ماده 70 به عمل آید یعنی مامور ابلاغ گواهی نماید خوانده و بستگان و خادمین او در محل نبودند.404592

بعضی اشخاص به منظور تطویل دادرسی و خسته کردن طرف مقابل خود به طور مصنوعی یک محل دور دستی را به عنوان محل اقامت خود معرفی و درخواست می کند برگ های مربوط به دعوی مطروحه به آن جا ابلاغ شود . قانون آیین دادرسی مدنی جلوی این حیله را سد کرده و اختیار اصحاب دعوی را در انتخاب محلی برای ابلاغ برگهای دعوی در ماده 107 مقید و محدود به شهری نموده است که مقر دادگاه مرجع دعوی می باشد. البته محلی که اصحاب دعوی برای ابلاغ برگ ها انتخاب می کنند قابل تغییر در همان محل مقر دادگاه می باشد مگر اقامتگاه انتخابی موضوع ماده 1010 قانون مدنی مه تغییر آن فقط در صورت تراضی طرفین معامله جایز است.588453

رویه های قضایی

1) سوال : چنانچه متعاقب اخطار رفع نقص خوانده در نشانی جدید شناخته نشد تکلیف چیست ؟ آیا باید قراررد صادر شود یا مجددا اخطار رفع نقص به عمل آید ؟ پاسخ : اگر متعاقب اخطار رفع نقص بخواهان باز هم خوانده در نشانی جدید شناخته نشد یا بعلت تغییر محل اقامت ابلاغ صورت نگرفت و محمول بر این است که خواهان به تکلیف قانونی عمل نکرده و فی الواقع نقیصه را مرتفع نساخته است بنابراین مدیر دفتر دادگاه در این مورد باید مطابق مواد 85 و 98 قانون آیین دادرسی مدنی ( ماده 54 و 72 قانون جدید) قرار رد دادخواست صادر نماید در غیر این صورت دور تسلسل حاصل می شود./1389470  / 138424 /615270

مصادیق و نمونه ها

1) به تاریخ ................. به نشانی معینه مراجعه مخاطب آقا/خانم ........حضور نداشت کسان و بستگان و خادمین وی نیز از گرفتن و دادن دستور خودداری نمودند / در محل نبودند طبق ماده 70 ق.آ.د.م نسخه دوم ( اخطاریه ، احضاریه ، .... ) به اقامتگاه وی الصاق شد. مامور ابلاغ ( نام و نام خانوادی و امضاء)540389

ماده 73