ماده ۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی

شروع رسیدگی در دادگاه مستلزم تقدیم دادخواست می باشد. دادخواست به دفتر دادگاه صالح و در نقاطی که دادگاه دارای شعب متعدد است به دفتر شعبه اول تسلیم می گردد.

توضیح واژگان

اقامه دعوی : طرح دعوی در مرجع صلاحیتدار مدنی یا کیفری یا ادارای.534085

دعوی به مفهموم اعم : یعنی حق مراجعه به مراجع صالح به منظور احقاق حق ماهوی تضییع شده برای هر شخص ، بالغ یا نابالغ ، عاقل یا مجنون ، حقیقی یا حقوقی به وجود به وجود می آید.534085

عرضحال : شکایت نامه به دادگاه یا مراجع رسمی و در اصطلاح شایع تر آن را دادخواست گویند.535293

دادخواست : این واژه را فرهنگستان به جای واژه عرضحال  به کار برده است.116708))) و در معانی   :     1) ظلامه ، شرح مختصر دعوی در مقام ارائه به دادگاهکه در آن نام متداعیین و خواسته و غالبا با ذکر ادله مدعی همراه است.2) ورقه رسمی که شرح ظلامه در آن نوشته شده باشد.82488

دفتر دادگاه : محل تنظیم مدارک و تهیه ی مقدمات دادرسی که به تصدی مدیر دفتر و به قدر کافی اعضا و تحت ریاست رئیس دادگاه یا رئیس شعبه ی دادگاه انجام وظیفه می کند در آن می شود.535044

پیشینه

ماده 18  قانون ایین دادرسی سال 1290 : عرض حالی که به محاکم صلحیه در اقامه دعوی دادگاه داده می شود ممکن است کتبی یا شفاهی باشد.699063

دادخواست در معانی ذیل استعمال می شود:

1) ظلامه ، شرح مختصر دعوی در مقام ارائه به دادگاهکه در آن نام متداعیین و خواسته و غالبا با ذکر ادله مدعی همراه است.

2) ورقه رسمی که شرح ظلامه در آن نوشته شده باشد.82488

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

انواع دادخواست عبارتند از :

الف)دادخواست بدوی و شکایت سندی است که به وسیله آن خواهان ، با رعایت مقررات ، با تسلیم ادعاهای خود به دادگاه بدوی ،درخواست رسیدگی و صدور رای نموده و موجب می شود که دادرسی ، به مفهمو اعم کلمه در این مرحله اغاز گردد. 116714

ب) دادخواست اصلی و طاری : دادخواست اصلی سندی است که به موجب آن دعوای بدوی یا شکایت از رای اقامه می شود ، هردادخواستی که در جریان دعاوی اقامه شده تقدیم گردد، در صورت وحدت منشاء یا ارتباط کامل دعوای اقامه شده با دعوای اصلی ، دادخواست طاری محصوب می شود.116714

خواهان باید دعوای خود را به شرح دادخواست اقامه کند و تا آخر همان دعوا را تعقیب و ادامه دهد . چرا که اگر بنا باشد در طی دادرسی هر موقع که خواهان بخواهد دعوای خود را تغییر دهد جریان منظم دادرسی مختل شده و یا فرصت دفاع از خوانده که برای دفاع و تهیه دلایل مدتی وقت لازم دارد فوت می شود. از این رو خواهان اصولا نمی تواند دعوای خود را پس از اقامه تغییر دهد.565979

تمییز دادخواست از درخواست : مفهوم درخواست با دادخواست ارتباط زیادی دارد و تمییز آن ها از اهمیت فراوانی برخوردار است ، چرا که در مورد درخواست لزومی ندارد که تشریفات خاص دادخواست رعایت گردد . در خواست ( به معنای خواهش ، مطالبه ، تقاضا) هم در امور کیفری وجود دارد و هم در امور مدنی ، هرچند درخواست در امور مدنی مصادیق بیشتر وکاربرد فراوان تری دارد.387402

علاوه بر تقدیم دادخواست برای شروع به رسیدگی دعوی در دادگاه ها  برای طرح دعوای اضافی و همچنین واخواهی ، تجدیدنظر خواهی ، فرجام خواهی ، اعاده دادرسی نیز تقدیم دادخواست امری ضروری است.572293/387857/404428

رویه های قضایی

در چه مواردی مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم ، متوقف به تقدیم دادخواست می شود؟

اتفاق نظر: با توجه به ماده 9 و 10 قانون مجازات اسلامی هرگاه عین مالی که از طریق جرم تحصیل شده کشف شود ، همچنین در جرایمی مثل سرقت و کلاهبرداری در صورت تلف عین ، در مثل یا قیمت آن نیاز به تقدییم دادخواست ندارد . در این موارد دادگاه موظف است علاوه بر تعیین مجازات درباره رد عین ، مثل یا قیمت مال اظهارنظر کند؛ اما در صورت عدم کشف عین مال و صدور حکم بر برائت متهم از حهت جنبه کیفری ، متضرر می تواند دلایل دلایل و مدارک دادخواست ضرر و زیان خود را تقدیم کند تا وفق مواد تبصره 1 ماده 242 آ.د.ک و رای وحدت رویه 582-2/12/71 هیات عمومی دیوانعالی کشور، مورد رسیدگی قرار گیرد هرگاه اصل جرم ثابت شود لیکن درباره مبلغ ، میزان و ارزش مالی که در نتیجه جرم تحصیل شده بین شاکی و متهم اختلاف باشد ، قدر متیقن ، آن ضمن صدور حکم جزایی مورد تصمیم قرار گرفته و برای ما به التفاوت آن شاکی باید با تقدیک دادخواست ، دعوای خود را اثبات کند.839071

2)آقای اهوارکی ( مستشار محاکم تجدید نظر ) در امور مدنی اصل بر این است که دعوا برابر مقررات و با تقدیم دادخواست طرح گردد و هرگاه قانونگذار موردی را بر خلاف اصل فوق و بدون تقدیم دادخواست در نظر داشته باشد، ضراحتا مواد استثنایی را قید نموده است .مواد مربوط به خسارت احتمالی ناشی از صدور دستور موقت نیز ، صراحتا نیازمند تقدیم دادخواست و اثبات دعوی است .756936

انتقادات

قانونگذار ماده 48 را بدون عنایت به ضوابط و مقررات پیش بینی شده در قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب مصوب 15/4/73 و ایین نامه اجرائیآن تصویب کرده است . چرا که در ماده 10 قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب در جاهایی که شعب دادگاه متعدد باشند . ایجاد یک دفتر به نام دفتر کل پیش بینی شده است و در آیین نامه اجرائی قانون مذکور ( در مواد 15و 16 ) نیز دفتر کل ذکر شده و مقرر شده دادخواست به دفتر کل داده شود نه دفتر شعبه اول.404422

مصادیق و نمونه ها

1) رسیدگی به اختلاف کارگر و کارفرما ، نیازمند درخواست می باشد بنابرایندرخواست باید به صورت کنبی از سوی شاکی یا نماینده وی در مرجع حل اختلاف مطرح گردیده و دلایل و مستندات نیز ضمیمه شود.1048502

2)اگر تخلیه سریع همانند سایر دعاوی بصورت دادخواست مطرح شود ، برطرف کردن نواقص و ایرادات شکلی دادخواست و استماع دفاعیات طرف دعوی ، به زمان و رسیدگی ماهوی نیاز خواهد داشت . در صورتیکه در تخلیه سریع رسیدگی قضایی صورت نمی گیرد و دادگاه برای صدور دستور تخلیه مهلت زیادی ندارد تا به کیفیت مقرر در قانون آیین دادرسی مدنی عمل کند.278222

3)دارنده چک می تواند علیه صادر کننده به عنوان مدیون اصلی اقامه دعوی نماید باید توجه داشت اقامه دعوای مدنی باید با تقدیم دادخواست به عمل اید.658888