ماده ۱۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی

هرگاه یکی از اصحاب دعوا فوت نماید یا محجور شود یا سمت یکی از آنان که به موجب آن سمت، داخل دادرسی شده زایل گردد دادگاه رسیدگی را به طور موقت متوقف و مراتب را به طرف دیگر اعلام می دارد. پس از تعیین جانشین و درخواست ذی نفع،جریان دادرسی ادامه می یابد مگر این که فوت یا حجر یا زوال سمت یکی از اصحاب دعوا تأثیری در دادرسی نسبت به دیگران نداشته باشد که در این صورت دادرسی نسبت به دیگران ادامه خواهد یافت.

توضیح واژگان

توقیف دادرسی : زمانی که دادرسی به علت حوادث وارده بر طرفین دعوا یا وکلای آنان اتفاق می افتد تا زمان برطرف شدن علت آن ، دادرسی توقیف می شود.مانند فوت و حجر یکی از طرفین466792

پیشینه

این ماده همانند ماد 270 ق.آ.د.م فرانسه می باشد که در آن علت توقف دعوا بر اثر فوت قابلیت انتقال آن می باشد ، بنابراین چنانچه دادرسی قابل انتقال به ورثه نباشد متوقف نمی شود مانند فوت خواهان یا خوانده در دعوای طلاق138752

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

با توجه به ماده 190 قانون مدنی شرط اساسی اعمال حقوقی داشتن اهلیت برای فرد می باشد لذا با از بین رفتن این امر در هر مرحله از رسیدگی دادرسی توقیف گشته و تا معرفی اشخاص واجد صلاحیت و اهلیت قانونی دادرسی از توقیف خارج نمی شود.903671 پس در زمان فوت یا حجر یا زوال سمت هر یک از اصحاب دعوا تا زمان معرفی ورثه ، قیم و نماینده جدید دادرسی توقیف می شود.1320123

در زمان فوت خواهان ، نمی توان به علت عدم ابلاغ اخطار رفع نقص به لحاظ فوت خواهان قرار رد دادخواست صادر نمود و این از موارد توقیف دادرسی ماده 105 قانون آیین دادرسی مدنی می باشد.1381526،که مطابق ماده مذکور  برای ادامه دادرسی نیاز به  تعیین جانشین از جانب ذی نفع می باشد و این امر  الزامی برای تحویل گواهی حصر وراثت توسط وی نبوده و استناد به هر دلیل از جمله شهادت شهود نیز در رویه قضایی پذیرفته می باشد.311684

در صورتی که دعوا قابل تفکیک باشد پس از پدید آمدن موجبات توقیف دادرسی ( به علت فوت و حجر و زوال سمت یکی از طرفین دعوا ) ، توقیف فقط نسبت به بخشی که امکان رسیدگی نمی باشد صورت می گیرد ، اما در صورتی که امکان تفکیک دعوا وجود نداشته باشد دادرسی به کلی توقیف می گردد.466803