ماده ۳۹۵ قانون مجازات اسلامی

اگر عضو مورد جنایت، سالم یا کامل باشد و عضو مرتکب، ناسالم یا ناقص باشد، مجنی ‌علیه می ‌تواند قصاص کند یا با رضایت مرتکب، دیه بگیرد. تبصره ـ عضو ناسالم، عضوی است که منفعت اصلی آن از بین رفته باشد مانند عضو فلج و در غیر این ‌صورت، عضو سالم محسوب می ‌شود، هر چند دارای ضعف یا بیماری باشد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

این ماده بیانگر شروطی در قصاص عضو است که الزاماً در قصاص نفس معتبر نبوده و موضوعیت ندارند.2816192 مساله اساسی ماده فوق وجود اختلاف صفت میان عضو جانی و مجنی علیه است که به طور کل به نظر می رسد در این فرض تردیدی در حق قصاص از سوی مجنی علیه نباید داشت.1732920به موجب این ماده بر خلاف حالتی که عضو سالم مرتکب در مقابل عضو ناسالم مجنی علیه قصاص نمیشود،1835164 قصاص عضو ناسالم در برابر عضو سالم امکان پذیر است، بدون اینکه جانی ملزم به پرداخت مابه التفاوت دیه باشد. منتها در فرض وجود احتمال سرایت جنایت عضو ناسالم و تلف قصاص شونده باشد، قصاص نیز جایز نیست.711124

بنابراین بطور کل عضو فلج قابلیت قصاص شدن در مقابل عضو صحیح را دارد.چرا که ادله قصاص در این خصوص مطلق بوده و تقییدی ندارند.2816204

سوابق فقهی

بسیار یاز فقها شروز قصاص عضو را همان شروط قصاص نفس دانسته اند با این تفاوت که در اینجا برابری و سلامت نیز باید وجود داشته باشد.2816228برخی از فقها معتقدند قصاص عضو شل در برابر عضو سالم منوط به این است که پزشکان قائل به وجود خطری برای جانی در قصاص عضو شل نباشند.3362792