ماده ۲۴۴ قانون آیین دادرسی مدنی

درصورت معذور بودن گواه از حضور در دادگاه و همچنین در مواردی که دادگاه مقتضی بداند می تواند گواهی گواه را در منزل یا محل کار او یا در محل دعوا توسط یکی از قضات دادگاه استماع کند.

توضیح واژگان

شهادت خارج از دادگاه : شهادتی که در غیر دادگاه دهند مانند شهادت بر دیدن هلال یا بر اجتهاد مجتهد و یا عدالت شاهد طلاق و غیره .83472

اعنات : مصدر باب افعال از ریشه «عنت» به معنای رنجانیدن ، به رنج افکندن ، کسی را در کاری به دشواری افکندن ، خویشتن را به سختی انداختن می باشد.1014109

پیشینه

در گذشته مفاد این ماده در ماده 410 ق.ا.د.م پیش بینی شده بود اما به جای عبارت «یکی از قضات دادگاه » عبارت «یکی از کارمندان خود» به کار رفته بود.139628///این ماده در قانون آیین دادرسی مدنی سال 1290 مشابهی نداشته است.699495

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

این ماده را می توان تکمیل کننده ماده 243 دانست چرا که ممکن است عدم حضور ناشی از  عذری باشد.114891لذا استماع گواهی در خارج از دادگاه توسط دادرس علی البدل به عمل می آید و انجام آن به مباشرت قاضی رسیدگی کننده به دعوا بلا مانع به نظر می رسد.1331095 استماع شهادت در منزل شاهد یا محل کار او و یا هر مکان دیگر که توسط قاضی صورت می گیرد به معنی ادای شهادت در دادگاه است.438927

مطابق مواد 244 و 245 ق.ا.د.م دادگاه می تواند از تبدیل شاهد  اصل به شاهد فرع جلوگیری کند و گواهی شاهد اصل را استماع نماید.438955

با توجه به اینکه اخذ گواهی گواه در منزل یا محل کار وی خلاف اصل است لذا در این دو مورد دادگاه تکلیفی به دعوت طرفین برای حضور در لحظه گواهی نخواهد داشت ، این گفته با ظاهر مواد 200 و 201 ق.ا.د.م سازگار نیست و حداقل باید مفاد شهادت به اطلاع طرفین دعوا برسد.139854

انتقادات

این دو نوع استماع شهادت شهود یک عیبی دارد و آن این است که محکمه حاکمه با گواه تماس مستقیم پیدا نمی کند . در گواهی شنیدن قول شاهد آن هم به وسیله صورت مجلس هایی که کاملا وضع حقیقی ادای گواهی را منعکس نمی کند کافی نیست ، باید گواه را دید و اطلاعات او را از دهان خودش شنید تا ارزش آن معلوم شود.627887 با توجه به اینکه اخذ گواهی گواه در منزل یا محل کار وی خلاف اصل است لذا در این دو مورد دادگاه تکلیفی به دعوت طرفین برای حضور در لحظه گواهی نخواهد داشت ، این گفته با ظاهر مواد 200 و 201 ق.ا.د.م سازگار نیست و حداقل باید مفاد شهادت به اطلاع طرفین دعوا برسد.139854