ماده ۲۶۵ قانون آیین دادرسی مدنی

درصورتی که نظر کارشناس با اوضاع و احوال محقق و معلوم مورد کارشناسی مطابقت نداشته باشد، دادگاه به آن ترتیب اثر نخواهد داد.

توضیح واژگان

کارشناسی : تحقیقی است که دادگاه ، به منظور تمییز حق یا تمهید مقدمات آن به عهده شخص صلاحیت داری به نام کارشناس قرار می دهد و از او می خواهد که اطلاعات فنی و علمی یا حرفه ای لازم را که در دسترس دادگاه نیست در اختیار دادرس قرار دهد یا استنباط و اعتقاد خود را از قراین فنی و علمی بیان کند.272240

پیشینه

یکی از اصول حاکم بر دادرسی در نظام حقوقی کشورهای اروپای قاره ای و انگلستان اصل ارزیابی ازادانه دلیل است، مطابق این اصل دادگاه در ارزیابی ادبه ازادانه تصمیم می گیرد که این امر یکی از ویژگی های تحولات ایجاد شده در دادرسی مدنی اتهامی است اما مطابق بند 6 اصل شانزدهم دادگاه نمی تواند به شکلی توجیه نشدنی به منشا و ماهیت ادله دعوا توجه نموده و آن ها را ملاک تشخیص و تصمیم های خود قرار دهد .در هر حال دادرسی مدنی امروزی اتهامی محض نبوده و قدرت ارزیابی ادله در اختیار طرفین و وکلای آن ها باشد ، و قاضی استثنائا بتواند چنین کند. در حقوق ما نیز این اختیار برای دادرس شناسایی شده است.526110

شرط مخالف نبودن نظر کارشناس با اوضاع و احوال محقق و معلوم مورد کارشناسی ، همان شرطی است که گاهی از آن به «معقول بودن» نظر کارشناسی یاد می شود و در حقوق کشور های عربی ، تحت همین عنوان ، مطرح گردیده است.455580

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

در صورتی که دادرس همواره مکلف به پیروی از نظر کارشناس باشد به نوعی صلاحیت قضاوت دادگاه با نمایندگی به کارشناس منتقل شده است که این امر خلاف اصول می باشد.335133 در واقع کارشناس در تحقیقی که به او واگذار شده است نماینده دادگاه می باشد نه در اثر ناشی از تحقیق 313407، لذا نظریه کارشناس در صورتی برای دادگاه الزام آور می باشد که با اوضاع و احوال مسلم و محقق موضوع نباشد ، در غیر اینصورت دادرس می تواند با ذکر دلیل از نظریه کارشناس تبعیت نکند.881890

عده ای معتقدند که نظریه کارشناسی اماره قضایی بوده و با توجه به این ماده به طور کلی به نظر قاضی بستگی دارد.410493/118323

مصادیق و نمونه ها

منظور از واقعیت های موجود پیرامون کارشناسی مانند وقتی است که تعیین اجاره بهای مغازه ای از کارشناس خواسته شده و کارشناس مبلغی را اعلام کرده ، در حالی که مغازه های مجاور با همان شرایط و ویژگی ها ، به نصف یا دو برابر مبلغ اعلام شده توسط کارشناسی اجاره شده است. و یا مثلا در تعیین قیمت خسارت خودرو مبلغی اعلام شده که از قیمت خودرو بیشتر می باشد.455579