ماده ۲۸۸ قانون آیین دادرسی مدنی

اتیان سوگند باید درجلسه دادگاه رسیدگی کننده به دعوا انجام شود. درصورتی که ادا کننده سوگند بواسطه عذر موجه نتواند در دادگاه حضور یابد، دادگاه، حسب اقتضای مورد، وقت دیگری برای سوگند معین می نماید یا دادرس دادگاه نزد او حاضر می شود یا به قاضی دیگر نیابت می دهد تا او راسوگند داده و صورت مجلس را برای دادگاه ارسال کند و براساس آن رأی صادر می نماید.

توضیح واژگان

سوگند:  سوگند عبارت است از تایید رسمی وجود یک امری توسط ذینفع در یک مرجع قضایی می باشد، سوگند در قانون آیین دادرسی مدنی به عنوان دلیل امده است.695958

پیشینه

این ماده در قوانین ایین دادرسی مدنی سال های 1290 و 1318 مشابهی ندارد.699589/699590

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

براساس این ماده اصولا قسم باید در جلسه دادگاه رسیدگی کننده به دعوا انجام شود بنابراین مباشرت دادگاه در برگزاری مراسم سوگند شرط است جلسه دادگاه نیز باید جلسه رسیدگی باشد نه جلسه فوق العاده آن هم تنا با حضور شخصی که می خواهد قسم یاد کند ، بدیهی است در صورتی که دادگاه با حضور طرفین خارج از نوبت مقرر امر قسم را برگزار کند ، ایرادی به اقدام دادگاه نخواهد بود ؛ زیرا جلسه دادگاه منحصر به جلسه رسیدگی در نوبت معمولی نمی باشد.115034

عذر موجهی که در این ماده بیان شده است ، ملاک ثابتی ندارد بلکه تشخیص آن بر عهده دادگاه است .140069

سوگند خارج از دادگاه به دو صورت واقع می شود : یکی اینکه طرفی که باید سوگند یاد کند در مقر دادگاه دیگری مقیم است در این صورت دادگاه صادرکننده قرار اتیان سوگند ، رونوشت قرار مزبور را برای دادگاه محل اقامت طرف ارسال و دادگاه مرجوع الیه با تشکیل جلسه دادرسی جهت اتیان سوگند در اجرای قرار اقدام و صورت مجلس آن را برای دادگاه اصلی ارسال می دارد در صورت دوم بدین قرار است که کسی که باید سوگند یاد کند مقیم در مقر دادگاه صادرکننده قرار است ولی به علت بیماری یا جهت دیگری قادر به حضور در دادگاه نیست ؛ در چنین صورتی مطابق این ماده دادگاه می تواند به حسب اقتضا یکی از دادرسان را به محل سکونت نامبرده اعزام و در محل سکونت وی قرار اتیان سوگند اجرا نماید.290271

سوابق و مستندات فقهی

به فتوای آیت الله خمینی ( ره) « حتما باید سوگند در مجلس قضا واقع شود و حاکم نمی تواند در گرفتن سوگند نائب بگیرد و مگر به خاطر عذری مثل این که در مرافعه ای صاحب سوگند مریض باشد و نتواند در محکمه حاضر شود و یا محکمه در مسجد تشکیل شده است و زنی که باید حاضر شود و اداء سوگند کند حائض باشد و یا آن زن پوشیده و مخدره باشد و حاضر شدنش در مجلس قضا برای او عیب و نقصی بوده باشد و یا محذور دیگری در صاحب سوگند وجود داشته باشد که در این گونه موارد حاکم کسی را نائب خود می کند تا او به نزد صاحب سوگند رفته و از او سوگند بگیرد و بلکه علی الظاهر در مجلس قضا و در حضور خود حاکم نیز جائز نیست حاکم نائب بگیرد . پس سوگندی که اثر بر آن مترتب می شود در غیر موارد عذر ، سوگندی است که به دستور حاکم یاد شود و او صاحب سوگند را سوگند دهد.»115039///143529

مصادیق و نمونه ها

به فتوای آیت الله خمینی ( ره) « حتما باید سوگند در مجلس قضا واقع شود و حاکم نمی تواند در گرفتن سوگند نائب بگیرد و مگر به خاطر عذری مثل این که در مرافعه ای صاحب سوگند مریض باشد و نتواند در محکمه حاضر شود و یا محکمه در مسجد تشکیل شده است و زنی که باید حاضر شود و اداء سوگند کند حائض باشد و یا آن زن پوشیده و مخدره باشد و حاضر شدنش در مجلس قضا برای او عیب و نقصی بوده باشد و یا محذور دیگری در صاحب سوگند وجود داشته باشد که در این گونه موارد حاکم کسی را نائب خود می کند تا او به نزد صاحب سوگند رفته و از او سوگند بگیرد و بلکه علی الظاهر در مجلس قضا و در حضور خود حاکم نیز جائز نیست حاکم نائب بگیرد . پس سوگندی که اثر بر آن مترتب می شود در غیر موارد عذر ، سوگندی است که به دستور حاکم یاد شود و او صاحب سوگند را سوگند دهد.»115039