ماده ۲۹۱ قانون آیین دادرسی مدنی

در مواردی که تحقیقات باید خارج از کشور ایران به عمل آید، دادگاه در حدود مقررات معهود بین دولت ایران و کشور مورد نظر، به دادگاه کشوری که تحقیقات باید در قلمرو آن انجام شود نیابت می دهد تا تحقیقات را به عمل آورده و صورت مجلس را ارسال دارد. ترتیب اثر بر تحقیقات معموله در خارج از کشور متوقف بر وثوق دادگاه به نتیجه تحقیقات می باشد.

توضیح واژگان

نیابت قضایی : «اعطای نمایندگی از طرف یک مرجع قضایی به مرجع قضایی دیگر به منظور تحقیق از متهم یا مطلع ، جمع آوری اسناد و مدارک ، انجام کارشناسی ، توقیف متهم و ارسال کلیه اسناد جدید التحصیل به مرجع درخواست کننده » را نیابت قضایی گویند.205665

نیابت قضایی بین الملل : درخواست یک مقام قضایی داخلی از مقام قضایی کشور دیگر به منظور انجام امور قضایی در حوزه آن کشور را نیابت قضایی بین الملل گویند.627582

پیشینه

در قانون پیشین  مفاد این ماده ضمن ماده 471 قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده بود.699595

بین ایران و سایر کشورها قرادادهایی تحت عنوان تعاون قضایی وجود داشته که در مورد مسایل حقوقی و امور محاکم بین دو کشور قوانینی را مشخص نموده است ، مانند تعاون قضایی میان ایران ترکیه و ایران و اتریش .143315/963848/140139

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

مطابق این ماده دادگاه در صورتی می تواند نیابت قضایی به دادگاه خارجی اعطا نماید که بین ایران و کشور خارجی معاهده و قرارداد تعاون قضایی وجود داشته باشد ،در غیر اینصورت برای دادگاه تکلیفی برای اعطا نیابت نبوده و دادگاه خارجی نیز تکلیفی برای رسیدگی به موضوع نیابت نخواهد داشت.693868/143318/

با توجه به بخش انتهایی این ماده شهادت استماع شده در نیابت قضایی بین المللی در صورتی که مورد وثوق قاضی باشد بنابراین « به صرف اینکه شهادت در نزد قاضی من بیده الحکم » موجبی برای رد مفاد شهادت نمی باشد.410138

بین ایران و سایر کشورها قرادادهایی تحت عنوان تعاون قضایی وجود داشته که در مورد مسایل حقوقی و امور محاکم بین دو کشور قوانینی را مشخص نموده است ، مانند تعاون قضایی میان ایران ترکیه و ایران و اتریش .143315/963848/140139

مصادیق و نمونه ها

شرک خارجی مقیم ایران با شرکت یرانی قراردادی جهت احداث بنا در کشور آلمان منعقد می نماید ، و در آن کشور خارجی متعهد به پرداخت حق الزحمه پس از انجام تعهد شرکت ایرانی می شود. بعد از مدتی شرکت ایرانی با ادعای انجام تعهد با طرح شکایت  به طرفیت شرکت خارجی در دادگاه ایران مبلغ قرارداد را مطالبه می نماید . شرکت خارجی ضمن رد ادعای خواهان مدعی می شود که تعهدات به صورت کامل انجام نشده است لذا از دادگاه تقاضای صدور قرار کارشناسی به منظور براورد میزان کار انجام شده را می نماید، دادگاه ایرانی از دادگاه المان درخواست انجام کارشناسی به منظور براورد میزان کارانجام شده را در غالب نیابت قضایی می نماید.