ماده ۲ قانون مدنی
اصلاحی 1348/9/28
قوانین، پانزده روز پس از انتشار، در سراسر کشور لازم‌الاجرا است مگر آن که در خود قانون، ترتیب خاصی برای موقع اجرا مقرر شده باشد.
توضیح واژگان
به مقرراتی که برای رفع احتیاجات عادی و روزمره، وضع می گردد؛ قوانین عادی گویند.(320639)
پیشینه
در حقوق رم، جهل به قانون، رافع تکلیف و مسئولیت نبود.(275116)
قاعده "جهل به قانون، رافع مسئولیت کیفری نیست"؛ به طور جدی، مورد موافقت رویه قضایی فرانسه، قرار گرفته است.(710541)
کلیات توضیحی تفسیری دکترین
قبح عقاب بلابیان، دلالت بر این دارد که قانون، پیش از اجرا، منتشر و اعلان گردد.(710247) و قبح عقاب بلابیان، اجازه نمی دهد که آیین نامه ها و تصویب نامه های دولتی را، بدون انتشار و اعلان، لازم الاجرا دانست.(710264)
وضع قانون، مشتمل بر سه مرحله تصویب، امضاء و انتشار است. پس از سپری شدن این سه مرحله، قانون به صورت قاعده حقوقی درآمده؛ و برای همگان قابل احترام می باشد.(743365)
لازم اجرا بودن قانون، ملازمه با مسموع نبودن ادعای جهل به آن دارد.(46036)
حکم این ماده، راجع به احکام تکلیفی است؛ نه وضعی.(426955)
پس از اعلان قانون، ادعای جهل به حکم آن، صرف نظر از تقصیر یا عدم تقصیر مدعی جهل، پذیرفته نیست.(426957)
مستندات فقهی
به موجب آیه 99 سوره مائده "مَّا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ ..."، قانون باید پیش از اجرا، منتشر و اعلان گردد.(710247)
رویه های قضایی
به موجب رأی شماره 224 مورخه 22/6/1389 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، با توجه به اینکه برابر با تبصره ماده 30 آیین نامه داخلی هیأت دولت مصوب 8/9/1368، مصوبات ادارات و سازمان هایی که علاوه بر نهادهای دولتی، برای مردم نیز، حق و تکلیف ایجاد می نمایند؛ پس از 15 روز از انتشار در روزنامه رسمی، لازم الاجرا هستند؛ لذا بخشنامه شماره 5178/591/747/48071/5 مدیر کل دفتر صادرات جمهوری اسلامی ایران، که مدت مذکور را، لحاظ نموده، معتبر می باشد.(1373096)
به موجب نظریه مشورتی شماره 253/7 مصوب 21/4/1359 اداره حقوقی قوه قضاییه، تصویب نامه هایی که منجر به تعیین قاعده، و حق و تکلیف می گردند؛ در حکم قانون بوده؛ و پس از 15 روز از انتشار در روزنامه رسمی، لازم الاجرا می گردند؛ اما اجرای تصویب نامه هایی که تنها، جنبه اداری دارند؛ مستلزم رعایت تشریفات فوق الاشاره نیست.(1390883)
مصادیق و نمونه ها
قانون تخلیه اماکن آموزشی، سه ماه پس از تصویب، لازم الاجرا گردیده است.(558745)