ماده ۴۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری

آراء كيفري در موارد زير پس از ابلاغ به موقع اجراء گذاشته مي شود : الف - رأي قطعي كه دادگاه نخستين صادر مي كند . ب - رأيي كه در مهلت قانوني نسبت به آن واخواهي يا درخواست تجديدنظر يا فرجام نشده باشد يا درخواست تجديدنظر يا فرجام آن رد شده باشد . پ - رأيي كه مرجع تجديدنظر آن را تأييد يا پس از نقض رأي نخستين صادر كرده باشد . ت - رأيي كه به تأييد مرجع فرجام رسيده باشد .

توضیح واژگان

حکم قطعی را شامل احکام ذیل دانسته اند:

1- احکامی که قابل اعتراض نباشند.

2- احکامی که قابل اعتراض بوده اما در موعد مقرر قانونی نسبت به ان ها اعتراض نشود.

3- احکام صادره در مراحل رسیدگی استینافی

4- حکمی که بعد از رسیدگی های پژوهشی قرار سقوط صادر شود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اولین نکته در ماده فوق آن است که لازمه اجرای رأی، ابلاغ حکم محکومیت به محکوم علیه است.

در ادامه ماده فوق به بررسی آراء کیفری قابل اجرا می پردازد.از جمله این آراء عبارتند از:

1-بر اساس اصول و منطق قضایی لازم است حکم پیش از به اجرا در آمدن قطعی شده باشد. لذا احکام قطعی ولو در فرض صدور از دادگاه بدوی مشمول اجرا هستند. حکم قطعی لازم الاجرا را حکمی دانسته اند که از دادگاه های ایران صادر شده باشد. لذا در فرض صدور احکام قطعی از دادگاه های خارجی، نمی توان آن ها را لازم الاجرا تلقی کرد.

2-احکامی که در مهلت مقرر نسبت به آن ها اعتراض نشده یا این اعتراض رد شده باشد. چرا که یکی از آثار تجدید نظر خواهی «اثر تعلیقی» آن است. بدین معنی که تجدید نظرخواهی مانع از قطعیت و لازم الاجرا شدن حکم شده مفاد ان تا زمان اتخاذ تصمیم در مرجع تجدید نظر، اجرا نخواهد شد.

3-احکامی که مورد تأیید دیوان عالی کشور قرار گرفته باشند.

رویه قضایی

گروهی از قضات معتقدند در صورت تسلیم بودن محکوم علیه به رأی و عدم ابلاغ رأی به شاکی، مادام که رأی به طرفین ابلاغ نشده باشد رأی را نباید قطعی و قابل اجرا تلقی کرد. اما به عقیده گروهی دیگر تسلیم محکوم علیه رأی را قابل اجرا می سازد.

بر اساس نظریه 7/2439_1380/2/23 اگر در ضمن اجرای حکم قطعی، متهم وثیقه ای را که به دلیل عجز از پرداخت آن بازداشت شده بود تودیع کند، باز هم تا پایان اجرای حکم در زندان باقی می ماند.