ماده ۱۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری

هرگاه ابلاغ احضاريه به لحاظ معلوم نبودن محل اقامت متهم ممكن نباشد و اقدامات براي دستيابي به متهم به نتيجه نرسد و ابلاغ نيز به طريق ديگر ميسر نگردد ، متهم از طريق انتشار يك نوبت آگهي در يكي از روزنامه هاي كثيرالانتشار ملي يا محلي و با ذكر عنوان اتهام و مهلت يك ماه از تاريخ نشر آگهي ، احضار مي شود . در اين صورت ، بازپرس پس از انقضاء مهلت مقرر به موضوع رسيدگي و اظهار عقيده مي كند . تبصره ماده 174: در جرائمي كه به تشخيص بازپرس ، حيثيت اجتماعي متهم ، عفت يا امنيت عمومي اقتضاء كند ، عنوان اتهام در آگهي موضوع اين ماده ذكر نمي شود .

توضیح واژگان

منظور از واژه دستیابی در ماده فوق، دستگیری نیست. بلکه به نظر می رسد مقصود دسترسی به متهم برای ابلاغ زمان حضور است. همچنین مقصود از میسر نبودن اقدام به طریق دیگر، عدم امکان ابلاغ در محل کار یا ابلاغ در خارج از محل اقامت متهم و ... است. در واقع مقصود ابلاغ به شیوه های اتفاقی اما قانونی است.

پیشینه

سابقاً ماده 115 قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب 1378) در این خصوص وضع شده بود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

ماده فوق ناظر به حالتی است که اگرچه متهم باید در مرحله تحقیقات حضور یابد، اما به دلایلی نظیر مجهول بودن محل اقامت یا محل کار او، ابلاغ میسر نمی گردد. در واقع شرط امکان ابلاغ به متهم، اطلاع از نشانی وی است. در غیر این صورت و نیز در مواردی که متهم برای خود اقامتگاهی مشخص و معین تعیین ننموده باشد، باید از طریق روزنامه های کثیر الانتشار ملی یا محلی احضار شود. در این صورت تاریخ روز انتشار آگهی تا روز دادرسی نباید کمتر از یک ماه باشد. در هر صورت به نظر میرسد این ماده از قواعد کلی ابلاغ در امور مدنی عدول کرده است. همچنین عده ای معتقدند احضار متهم از طریق نشر آگهی با وجود نشانی وی، مخالف قانون می باشد.

گروهی از حقوقدانان مواردی نظیر عدم حضور متهم در اقامتگاه خود، ناشناخته ماندن متهم و نیز معلوم نشدن اقامتگاه متهم به دلیل ناشناخته ماندن وی را از موارد نشر آگهی احضار خارج دانسته اند.

همچنین گروهی از حقوقدانان به این نکته تصریح کرده اند که انتشار تصویر متهم در روزنامه ها برای شناسایی وی توسط مردم ممکن نبوده و چنین اقدامی را باید فاقد مجوز قانونی و موجب هتک حیثیت متهم دانست. مگر در مواردی که قانون صراحتاً اجازه چنین اقدامی را داده باشد

رویه قضایی

به موجب نظریه مشورتی 7/3488-1381/6/19 روزنامه کثیر الانتشار روزنامه ای است که با تیراژ زیاد و در سراسر کشور منتشر می شود. اما روزنامه محلی روزنامه ای است که در استان یاشهرستان منتشر می شود.