ماده ۲۱ قانون مدنی
انواع کشتی‌های کوچک و بزرگ و قایق‌ها و آسیاها و حمام‌هایی که در روی رودخانه و دریاها ساخته می‌شود و می‌توان آنها را حرکت داد و کلیهٔ کارخانه‌هایی که نظر به طرز ساختمان، جزو بنای عمارتی نباشد داخل در منقولات است ولی توقیف بعضی از اشیا مزبوره ممکن است نظر به اهمیت آنها موافق ترتیبات خاصه به عمل آید.
توضیح واژگان
مال منقول، در لغت یعنی مال جابجاشدنی. و در اصطلاح، به هر مالی که امکان انتقال ان، از محلی به محل دیگر، وجودداشته باشد؛ منقول گویند. (۲۷۲۶۵) و به مالی که به صورت بالفعل، امکان حمل و نقل و جابجایی داشته باشد؛ منقول گویند. (۲۸۳۳۳۲) و هرگاه بتوان مالی را، بدون اینکه به خود مال، یا محل استقرار آن، آسیبی وارد آید؛ جابجا نمود؛ به چنین مالی منقول مادی گویند. (۲۸۳۳۳۶) و به اشیایی که نقل و انتقال آنها، بدون امکان خرابی خود مال یا محل آن، ممکن باشد؛ منقول گویند. (۱۰۲۳۳۶۲) و به اموالی که ذاتاً، قابل حمل و نقل نیستند؛ منقول مادی گویند. (۸۲۱۲۶۶) و به مالی که امکان حمل و نقل آن، به‌طور سالم، وجودداشته باشد؛ منقول است. (۹۳۲۰۸۰)
به مال منقول، شئی گویند. (۸۳۴۹۵)
پیشینه
ماده ۵۴۳ قانون مدنی فرانسه نیز، کشتی را منقول دانسته‌است. (۴۲۷۰۰۵)
قانون مدنی ایران، به تبع قانون مدنی فرانسه، مال را به دو دسته منقول و غیرمنقول، تقسیم نموده‌است. ناگفته نماند که حقوق فرانسه نیز، در تقسیم‌بندی اموال، از حقوق رم پیروی نموده‌است. (۵۵۵۴۳۸)
کلیات توضیحی تفسیری دکترین
اصل بر منقول بودن اموال بوده؛ و غیرمنقول بودن آنها، استثناء می‌باشد؛ و اموال غیرمنقول، فقط منحصر به مواردی هستند که قانونگذار، بیان نموده‌است. در مورد اموالی که تردید در منقول یا غیرمنقول بودن آنها وجوددارد، منقول به‌شمار می‌آیند. (۳۰۲۶)
اموال منقول، قابل تقسیم به منقول مادی، قانونی، و قراردادی است. (۴۵۹۵۳)
اموال منقول، به دو دسته منقول ذاتی، و در حکم منقول، قابل تقسیم هستند. (۱۳۱۱۳۹) و اموال موضوع این ماده، منقول ذاتی هستند. (۳۰۱۹)
ممکن است به حکم قانونگذار و بنا بر مصلحت او، توقیف برخی اشیای منقول، تابع مقررات اموال غیرمنقول باشد؛ که البته جز در چنین موارد استثنایی، نمی‌توان اموال منقول را، در حکم اموال غیرمنقول دانست. (۷۳۵۱۱۸)
مصادیق و نمونه‌ها
- رهن کشتی، منقول است. (۱۳۵۰۹۸)