اعسار

معسر کسی است که به دلیل عدم کفایت در دارایی‌های خود یا عدم دسترسی به اموال خویش موقتاً قادر به پرداخت هزینه‌های دادرسی یا بدهی خود نمی‌باشد.

عده ای معتقدند معاف کردن معسر از پرداخت هزینه دادرسی شکایت کیفری، منوط به صدور حکم اعسار نیست. بر اساس اطلاق ماده ۴۳۷ قانون آیین دادرسی کیفری اعسار از پرداخت هزینه دادرسی هم در جنبه کیفری رأی و هم در خصوص دعوای ضرر و زیان قابل ادعا است. در واقع به باور گروهی در فرض رد دعوای اعسار تجدید نظرخواه، امکان معافیت وی همچنان وجود دارد.

طرح ادعای اعسار به وسیله دادخواست جداگانه نیز امکان‌پذیر است.

عده ای معافیت زندانی از پرداخت هزینه دادرسی در مرحله تجدید نظر را معافیتی دائمی تلقی کرده اند. ملاک این معافیت نیز زندانی بودن فرد صرف نظر از جهت آن است.