ماده ۴۳۵ قانون مدنی

خیار عیب بعد از علم به آن، فوری است.

توضیح واژگان

کسری یا زیادی را، که بر خلاف عرف و عادت، در شیئ یا حیوانی عارض می گردد؛ عیب گویند.(440204)

پیشینه

برخلاف حقوق ایران که قانونگذار، جهت اعمال خیار عیب، مهلتی را درنظرنگرفته است؛ به موجب کنوانسیون بین المللی بیع کالا، مشتری در مدت دو سال از انعقاد بیع، می تواند نسبت به تشخیص عیب مبیع، و صدور اخطاریه برای فروشنده اقدام نماید.(952713) و مهلت مقرر در کنوانسیون یادشده، جهت اعمال خیار عیب، دلالتی بر عدم فوریت این خیار، از منظر تدوین کنندگان آن معاهده ندارد.(953169)

به موجب ماده 450 قانون مدنی، اگر مشتری، درصورت معیوب بودن کالا، در مدت مقرر، اخطار عیب را به بایع داده باشد؛ می تواند از اختیاراتی که مقنن برای او به رسمیت شناخته است؛ استفاده نماید.(1331539)

نکات توضیحی تفسیری دکترین

درصورت معیوب بودن کالا، خریدار باید در کوتاه ترین مدت عرفی، نسبت به اعمال خیار عیب اقدام نماید؛ درغیراینصورت خیار او ساقط خواهد شد.(59027)

به نظر برخی از حقوقدانان، سقوط خیار عیب، به دلیل تأخیر در اعمال آن، دلالت بر زوال حق مطالبه ارش ندارد؛ مگراینکه صاحب خیار، حق اخذ ارش را نیز ساقط نموده باشد.(462736) (536041) و به نظر برخی دیگر، به دلالت ظاهر، سقوط خیار عیب، حاکی از زوال حق مطالبه ارش نیز خواهد بود.(730401)

عرف، ملاک تشخیص فوریت موضوع این ماده است.(730399)

علت وضع این ماده، جلوگیری از ضرر فروشنده، بر اثر تأخیر مشتری در اعمال خیار عیب است.(59029)

سوابق فقهی

سقوط خیار عیب، به دلیل تأخیر در اعمال آن، دلالت بر زوال حق مطالبه ارش ندارد(730401)

رویه های قضایی

قبه موجب دادنامه شماره 782 صادر شده در سال 1372 شعبه 3 دیوان عالی کشور، باتوجه به اینکه خریدار، پس از گذشت 25 روز از تاریخ آگاهی از عیب مبیع، مبادرت به طرح دعوا نموده؛ و تأخیر مزبور در اعمال خیار، منافی با فوریت خیار عیب دارد؛ بنابراین حکم به زوال خیار وی صادر می گردد.(1195641)