ماده ۸۷۹ قانون مدنی

اگر بین وراث، غایب مفقودالاثری باشد سهم او کنار گذارده می‌شود تا حال او معلوم شود در صورتی که محقق گردد قبل از مورث مرده است حصه‌ی او به سایر وراث بر می‌گردد والا به خود او یا به ورثه او می‌رسد.

توضیح واژگان

وارث در لغت یعنی باقی  و در اصطلاح حقوقی به کسی که درصورت برخورداری از شرایط ارث، و مبرا بودن از موانع ارث بری، ترکه میت به او انتقال می یابد؛ وارث گویند.

پیشینه

در آیین های زرتشتی و کلیمی و مسیحی، سهم الارث غایب مفقودالاثر باید تا زمان معلوم شدن وضعیت او، کنارگذاشته شود؛ اما بین سه آیین فوق الاشاره، در مدت زمان نگهداری از حصه غایب، اختلاف وجوددارد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

همانگونه که فوت فرضی مورث، همانند فوت یقینی است؛ حیات فرضی وارث نیز مانند حیات یقینی می باشد؛ بنابراین، به وارث مفقودالاثر نیز، ارث تعلق می گیرد.

درمورد غایب مفقودالاثر، استصحاب حیات جاری است؛ ولی دررابطه با حملی که شک در حیات او به هنگام ولادت، وجودداشته باشد؛، چنین اصلی کاربرد ندارد.

اگر محرز شود که غایب پیش از مورث خویش مرده است؛ ارثی به او تعلق نخواهدگرفت؛ و اگر فوت غایب معلوم گردد؛ ولی تاریخ مرگ وی، مشخص نباشد؛ دراینصورت، استصحاب حیات او در هنگام موت مورث، فرض گردیده و درنتیجه، از او ارث می برد.

اگر بین وراث، غایب مفقودالاثری باشد؛ سهم او کنار گذارده می‌شود؛ تا حال او معلوم شود؛ در چنین فرضی، حقیقتاً و ثبوتاً دلیلی بر محرومیت غایب از ارث وجود ندارد؛ لیکن اثباتاً ما جاهل به وضع او هستیم. لیکن مانع در وجود جاهل است نه در وجود وارث یا همان مجهول.

چنانچه غایب مفقودالاثر، یکی از ورثه باشد؛ حضور امینی که دادگاه، برای او تعیین نموده؛ به هنگام تقسیم ترکه، الزامی است.

غیبت غایب مفقودالاثر نمی تواند مانع از تقسیم ترکه مورث او گردد؛ زیرا سایر وراث نباید متضرر شوند.

مستندات فقهی

از امام باقر روایت شده که اگر، یکی از وراث، غایب باشد؛ و مورث نیز بخشی از ترکه را وصیت نموده باشد؛ دراینصورت، حاکم باید برای غایب؛ وکیلی تعیین کند؛ که تقسیم باحضور او انجام شود.

سوابق فقهی

چنانچه وراث متوفی در قید حیات بوده؛ ولی هیچ اطلاعی از آنان در دست نباشد؛ و امید زیادی برای هم به پیدانمودن آنان، وجودنداشته باشد؛ و میت به جز آنها، ورثه دیگری هم نداشته باشد؛ نسبت به ترکه ، حکم اموال مجهول المالک جاری است.

اگر یقین به فوت وارث غایب، حاصل نگردد؛ باید سهم او از ترکه، کنار گذاشته شود.