ماده ۵۳۵ قانون مدنی

اگر عامل، زراعت نکند و مدت منقضی شود مزارع مستحق اجرت‌المثل است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

چنانچه زارع، در زمین موضوع مزارعه کشت ننماید؛ دراینصورت نمی‌توان وی را، مسئول تأدیه بهای محصولاتی دانست که قرار بوده در آن زمین، به عمل آیند؛ زیرا مالکیت مزارع نسبت به آن محصولات، پس از کشت در زمین به وجود می‌آید؛ و تا زمانی که زراعتی صورت نپذیرفته؛ می‌توان مالک زمین را، مستحق اجرت المثل منافع ملک خود دانست. و اگر زارع، از زراعت خودداری نماید تا مهلت مزارعه سپری گردد؛ دراینصورت دیگر نمی‌توان او را، ملزم به اجرای عهد خویش نمود؛ زیرا دیگر امکان عمل به تعهد وجود ندارد. بلکه در چنین فرضی، تنها مطالبه خسارت از عامل امکانپذیر است. و در مسئولیت قراردادی، میزان زیان با توجه به وضعیتی که متعهد، به تعهد خویش عمل می‌نمود؛ و دیگر ضرری ایجاد نمی‌شد؛ تعیین گردیده؛ و منفعتی را، که متعهدٌ له در چنان موقعیتی می‌تواند به دست آورد؛ به عنوان میزان خسارت معرفی می‌نمایند.

حکم این ماده و ماده بعد، دررابطه با مواردی که نرسیدن محصول، ناشی از تفریط و تقصیر زارع است؛ قابل اجرا می‌باشد.

علت تعیین ضمانت اجرای مقرر در این ماده، این است که عامل، با ترک زراعت، سبب فوت منافع زمین گردیده‌است.

میزان اجرت المثل موضوع این ماده، توسط کارشناس تعیین می‌گردد.

سوابق فقهی

اگر عامل، به تعهد خویش عمل ننماید تا مدت مزبور منقضی گردد؛ دراینصورت مکلف است اجرت المثل زمین راف بابت تفویت منافع آن، به مزارع پرداخت نماید.

انتقادات

ضمانت اجرای مندرج در این ماده، با آثار و موازین مسئولیت قراردادی سازگاری ندارد.