ماده ۱۳ قانون مدنی
اراضی و ابنیه و آسیا و هر چه که در بنا منصوب و عرفاً جزء بنا محسوب می‌شود، غیرمنقول است و همچنین است لوله‌ها که برای جریان آب یا مقاصد دیگر در زمین یا بنا کشیده شده باشد.
توضیح واژگان
به مالی که حمل و نقل آن، توأم با تلف یا کمبود آن باشد؛ غیرمنقول گویند.(27203) و به مالی که حمل و نقل آن، بدون خرابی مال ممکن نبوده؛ و یا اینکه اصلاً قابل جابجایی نباشد؛ غیرمنقول گویند.(85115)
پیشینه
تقسیم مال به منقول و غیرمنقول، حصری بوده؛ و در قانون مدنی اتیوپی، به حصری بودن اقسام مال، تصریح قرار شده است.(426851)
در حقوق فرانسه، مال غیرمنقول، به دو دسته "غیرمنقول ذاتی" و "غیرمنقول بر اثر عمل انسان" تقسیم شده است.(45938)
ماده 82 قانون مدنی مصر، اموالی را، که حمل و نقل آنها، با خسارت توأم بوده؛ غیر منقول محسوب نموده؛ و نیز اموال منقولی را، که برای بهره برداری یا استفاده از مال غیرمنقول، به کار می روند؛ غیرمنقول به شمار آورده است.(1331156)
کلیات توضیحی تفسیری دکترین
آنچه از زمین، استخراج یا جدا می گردد؛ دیگر غیرمنقول نیست.(3004) و صفت غیرمنقول، برای اموالی که به واسطه عمل آدمی، در زمین نصب گردیده؛ وصفی اکتسابی بوده؛ و اموال مزبور، پس از جدایی از زمین، دوباره وصف ذاتی خود، یعنی منقول بودن را، به دست می آورند.(22715)
اشخاص، می توانند با تراضی یکدیگر، وصف تبعی غیر منقول را، از اموال منقول سلب نمایند؛ نظیر فروش آجرهای ساختمان یا درب و پنجره های زینتی آن.(22717)
رویه های قضایی
به موجب نظریه مشورتی شماره 6297/7 مورخه 4/7/1380 اداره حقوقی قوه قضاییه، امتیاز تلفن، مال منقول است؛ زیرا قابلیت انتقال از محلی به مکان دیگر را داشته؛ و با جابجایی آن، ضرری به مال یا محل وقوع آن، وارد نمی گردد.(496564) و به موجب نظریه مشورتی شماره 294/7 مورخه 23/1/1385 اداره حقوقی قوه قضاییه، امتیاز تلفن، مال منقول است؛ زیرا قابلیت انتقال از محلی به مکان دیگر را داشته؛ و با جابجایی آن، ضرری به مال یا محل وقوع آن، وارد نمی گردد.(496564)
به موجب دادنامه شماره 44 مورخه 28/1/1373 شعبه 24 دیوان عالی کشور، اراضی، ابنیه، آسیا و هر چه که در بنا منصوب بوده، و عرفاً، جزء بنا محسوب می‌شود، غیرمنقول است.(459005)
مصادیق و نمونه ها
- زمین و معادن، غیرمنقول ذاتی هستند.(451464)
- لوله ها، و آینه کاری های داخل ساختمان، بر اثر عمل انسان، غیرمنقول شده اند.(451465)