ماده ۳۹ قانون مدنی
هر بنا و درخت که در روی زمین است و همچنین هر بنا و حفری که در زیر زمین است ملک مالک آن زمین محسوب می‌شود مگر این که خلاف آن ثابت شود.
توضیح واژگان
به قسمت زیر ساختمان، تحت ابنیه گویند.(28408)
به حق مالک نسبت زیرزمین ملک خود، حق القرار گویند.(82205)
پیشینه
در حقوق فرانسه و اتیوپی، نیز همچون ایران، اماره بر این است که هر بنا و درخت، که در روی زمین است؛ و همچنین هر بنا و حفری که در زیر زمین است؛ ملک مالک آن زمین محسوب می‌شود؛ با این تفاوت که در حقوق فرانسه و اتیوپی، اثبات خلاف اماره مزبور، منجر به قلع بنا و اشجار موردنظر نمی گردد.(46278)
مفاد این ماده، با تغییراتی، از ماده 533 قانون مدنی فرانسه، اقتباس گردیده است.)427332)
در حقوق مصر، هر بنا و درخت، که در روی زمین است؛ و همچنین هر بنا و حفری که در زیر زمین است؛ ملک مالک آن زمین محسوب می‌شود؛ به شرطی که با هزینه وی، ایجاد گردیده باشد.(1333547)
کلیات توضیحی تفسیری دکترین
مفاد این ماده، با توجه به قاعده مالکیت، تنظیم گردیده است.(3207)
حکم این ماده، از مصادیق قاعده تصرف بوده؛ و تاب استقامت در برابر سایر ادله را ندارد. (22765)
اشجار و مستحدثات روی زمین، به تبع خود زمین، متعلق به مالک آن می باشد.(360085)
اگر مالک زمین، با هزینه یا مصالح دیگری، ساختمانی را، در ملک خود احداث نماید؛ مالک بنای مزبور نبوده؛ و کسی که مخارج تأسیس بنا را متحمل گردیده؛ هر زمان می تواند آن را قلع نماید. مفاد این ماده، از فروعات اماره تصرف محسوب می گردد؛ چراکه در مورد اشجار و بناهایی که فرع زمین است نیز، تعیین تکلیف نموده است.(393410)
مفاد این ماده، از جهت اینکه در مورد مالکیت تبعی درختان و بناهای روی زمین، بحث می نماید؛ با ماده 32 قانون مدنی، دارای تشابهاتی می باشد.(427330)
مستندات فقهی
با استناد به روایتی از امام حسن عسکری، مالکیت نسبت به چهار جهت زمین، مستلزم مالکیت تمام زراعت و اشجار موجود در آن ملک، خواهدبود.(640881)
رویه های قضایی
به نظر کمیسیون نشست های قضایی، به مناسبت نشست قضات دادگستری ساری، حکم ماده 39 قانون مدنی، در رابطه با موقوفات نیز جاری است؛ و چنانچه شخصی، با اذن متولی، و هزینه خود، در اراضی موقوفه بنایی احداث نماید؛ متولی می تواند اجازه ثبت اعیانی مزبور را، به وی اعطاء نماید.(251929)
به موجب دادنامه شماره 787 مورخه 25/10/1372 شعبه 24 دیوان عالی کشور، هر درخت، که در روی زمین است؛ ملک مالک آن زمین محسوب می‌شود؛ مگر این که خلاف آن ثابت شود.(1418688)
به موجب دادنامه شماره 758 مورخه 31/4/1325 شعبه 1 دیوان عالی کشور، تصرف در بنا و مستحدثات، بدون تصرف در زمین، امکانپذیر نخواهدبود.(1381934)