ماده 231 قانون امور حسبی

ماده 231 قانون امور حسبی: دیون مؤجل متوفی بعد از فوت حال می شود.

توضیح واژگان

دین: مال کلی ثابت در ذمه یک فرد، به نفع افراد دیگر را که به یکی از اسباب صحیح پدید می آید دین گویند.

مطالعات تطبیقی

قانون مدنی عراق در ماده 296 و قانون تعهدات و عقود و عقود لبنان در ماده 114 بر این نکته تصریح دارند که با مرگ مدیون، دین وی حال می شود مگر آن که دین با تامینات عینی تضمین شده باشد. اما مطابق قانون مدنی مصر، اصل آن است با مرگ مدیون دین او حال نمی شود؛ بلکه به صورت موجل در ترکه باقی می ماند.

فلسفه و مبانی نظری ماده

در اثر فوت، ذمه میت که قایم به شخصیت حقوقی او است زایل می شود و دین او به ترکه تعلق می گیرد و چنانچه ورثه از تصرف در ترکه ممنوع شوند تا موعد پرداخت دیون برسد، موجب توجه ضرر به آن ها خواهد شد لذا برای جلوگیری از ضرر ورثه، دیون موجل متوفی حال می شود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

دیون تقدم ذاتی بر حق وراث دارند و بدین لحاظ برای حفظ حقوق وراث و برای این که ترکه هر چه زودتر تصفیه شود، تمامی دیون موجل متوفی حال خواهد شد. ورشکستگی نیز مانند فوت، موجب حال شدن دیون می شود.

رویه های قضایی

نظریه مشورتی شماره 7/6469 مورخ 1381/9/23 اداره حقوقی قوه قضاییه مقرر می دارد ماده 231 قانون امور حسبی که دیون موجل متوفی را بعد از فوت حال دانسته است در غیر از مورد رهن است زیرا طبق ماده 788 قانون مدنی به موت راهن یا مرتهن، رهن فسخ نمی شود در مورد بند 5 ماده 196 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی مصوب 1355 نیز چنانچه موعد سند منقضی نشده باشد پس از بازداشت عملیات بعدی متوقف می شود و بعد از انقضای مدت رهن اقدامات بعدی برای استیفای حقوق طلبکار شروع می شود.

همچنین در نشست قضایی که در خصوص ماده 231 قانون امور حسبی در بیرجند برگزار شده است اکثریت معتقد بوده اند که تفاوتی بین سایر دیون با دیون ناشی از اسناد تجاری وجود ندارد و دیونی که ناشی از اسناد تجاری هستند نیز حال می شوند و نظریه اقلیت این است که بین اسناد تجاری و سایر دیون تفاوت وجود دارد و اسناد تجاری شرایط خاص دارند. در نهایت نظر کمیسیون این بوده است که چون دیون متوفا باید قبل از تقسیم ترکه از مال میت کسر شود و ماده 225 قانون امور حسبی هم موید آن است و فرقی بین اسناد تجاری و غیر تجاری وجود ندارد. طبق مقررات مرقوم پس از فوت دیون متوفا حال شده و باید قبل از تقسیم ترکه تادیه شود.