مجازات تکمیلی
منظور از مجازات تکمیلی، مجازات‌هایی است که قاضی می‌تواند در فرض ناکافی بودن مجازات اصلی یا ضرورت برخوردی مناسب با شخص متهم، جهت تکمیل تأثیر مجازات‌های اصلی از آن استفاده کند که شرایط و موارد آن در ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی ذکر شده‌است.[۱]
شرایط اعمال مجازات تکمیلی
در خصوص مجازات‌های تکمیلی، چند نکته حائز اهمیت است: اولا صدور این نوع مجازات، به اختیار قاضی است؛[۲] ثانیاً اختصاصی به جرائم عمدی ندارد؛[۳] البته برخی نیز معتقدند که صدور این نوع مجازات صرفاً در جرائم عمدی امکان‌پذیر است؛[۴] ثالثاً موارد مذکور در ماده جنبه حصری دارد؛[۵]رابعاً در مجازات‌های قصاص، حدود و تعزیرات (درجه ۱ تا ۶) قابل اعمال هستند؛ بنابراین اگر مجازات جرمی فقط دیه یا دیه به همراه تعزیر درجه ۷ و ۸ باشد، مجازات تکمیلی ندارد.[۶][۷]
بر اساس تبصره ۲ این ماده اگر مجازات تکمیلی با مجازات اصلی از یک نوع باشند فقط یک مجازات اجرا می‌شود؛ مثلاً در ماده ۲۱ قانون صدور چک مجازات اصلی مشابه با بند ج این ماده است.[۸]
تشدید یا تخفیف مجازات تکمیلی
طبق ماده 24 قانون مجازات اسلامی، تشدید یا تخفیف مجازات تکمیلی، در شرایطی امکان‌پذیر است:
- تشدید ناشی از تخلف از اجرای مجازات تکمیلی: قاضی صادر کننده حکم قطعی بعد از پیشنهاد قاضی اجرای احکام می‌تواند مجازات تکمیلی را طبق قانون تشدید کند، گفتنی است که این قاضی نمی‌تواند رأساً و بدون پیشنهاد قاضی اجرای احکام، چنین تشدیدی را اعمال نماید.[۹] گفتنی است که در صورت تکرار در تخلف از مجازات تکمیلی و تبدیل آن به حبس درجه هشت، این مجازات نمی‌تواند به مجازات جایگزین حبس تبدیل شود.[۱۰]
- تخفیف یا لغو مجازات تکمیلی: با حصول سه شرط این امکان توسط قاضی صادر کننده حکم قطعی وجود دارد: ۱- پیشنهاد قاضی اجرای احکام ۲- گذشتن نیمی از مدت مجازات ۳- اطمینان از عدم تکرار جرم و اصلاح مجرم.[۱۱]
رویه های قضائی
اداره حقوقی قوه قضائیه در نظریه مشورتی شماره ۷/۸۴۸۱ مورخ ۱۳۷۳/۱۲/۱۷ بیان داشته: مصادیق کیفرهای تتمیمی (تکمیلی) حصری بوده و محدود به همان موارد مذکور در قانون می‌باشد؛ بنابراین تعیین کیفر حبس، شلاق یا جزای نقدی به موجب مواد مذکور وجاهت قانونی ندارد.[۱۲]
اعمال قانون مجازات اخف بر مجازات های تکمیلی
عبارت مجازات جرمی به موجب قانون لاحق تخفیف یابد در بند ب ماده ۱۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، شامل مجازات های تکمیلی که به موجب قانون لاحق تخفیف یافته است نیز می شود[۱۳]
منابع
- ↑ غلامحسین الهام و محسن برهانی. درآمدی بر حقوق جزای عمومی (واکنش در برابر جرم). چاپ 1. میزان، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6231872
- ↑ محمدابراهیم شمس ناتری، حمیدرضا کلانتری، زینب ریاضت و ابراهیم زارع. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی. چاپ 2. میزان، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4946360
- ↑ عباس زراعت. شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392). چاپ 1. ققنوس، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3625296
- ↑ محمدابراهیم شمس ناتری، حمیدرضا کلانتری، زینب ریاضت و ابراهیم زارع. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی. چاپ 2. میزان، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4946368
- ↑ عباس زراعت. شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392). چاپ 1. ققنوس، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3625288
- ↑ محمد مصدق. شرح قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با رویکرد کاربردی (چاپ چهارم). چاپ 4. جنگل، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4319072
- ↑ محمد مصدق. شرح قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با رویکرد کاربردی (چاپ چهارم). چاپ 4. جنگل، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4319096
- ↑ محمدابراهیم شمس ناتری، حمیدرضا کلانتری، زینب ریاضت و ابراهیم زارع. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی. چاپ 2. میزان، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4946984
- ↑ محمدابراهیم شمس ناتری، حمیدرضا کلانتری، زینب ریاضت و ابراهیم زارع. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی. چاپ 2. میزان، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4947120
- ↑ محمد مصدق. شرح قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با رویکرد کاربردی (چاپ چهارم). چاپ 4. جنگل، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4320220
- ↑ محمدابراهیم شمس ناتری، حمیدرضا کلانتری، زینب ریاضت و ابراهیم زارع. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی. چاپ 2. میزان، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4947136
- ↑ عباس زراعت. شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392). چاپ 1. ققنوس، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6231868
- ↑ نظریه شماره 7/99/1177 مورخ 1399/08/18 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اعمال قانون مجازات اخف بر مجازات های تکمیلی