حمایت از حق شهرت در نظامهای حقوقی کامن لا رومی– ژرمنی و حقوق ایران
حمایت از حق شهرت در نظامهای حقوقی کامن لا رومی– ژرمنی و حقوق ایران عنوان رساله ای است که توسط عمید محمدی، با راهنمایی محمد صالحی مازندرانی و با مشاوره مصطفی بختیاروند در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه قم دفاع گردید.
 | |
| عنوان | حمایت از حق شهرت در نظامهای حقوقی کامن لا رومی– ژرمنی و حقوق ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | عمید محمدی |
| استاد راهنما | محمد صالحی مازندرانی |
| استاد مشاور | مصطفی بختیاروند |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | دانشگاه قم |
چکیده
دیرگاهی است که بهره برداری از نشانه های هویتی اشخاص در تبلیغ و ترویج کالاها و خدمات به منزله یک صنعت پول ساز رونق گرفته است. در این میان نظام حقوقی کامن لای آمریکا پیشگام شناسایی نظریه مستقل حق بر شهرت است و رویکرد اتخاذ شده به سمت یک حق انحصاری پیش می رود، در حالی که در سیستم سیول لایی و به ویژه حوزه اتحادیه اروپا، بجز انگلستان، همچنان در چارچوب تیوری حقوق شخصیت، از شاخصه های شهرت حمایت و بر شناسایی ارزش اقتصادی حق تصویر تاکید می شود. پژوهش پیش رو می کوشد تا ضمن واکاوی مفهوم، مبانی و اوصاف حق شهرت و شناخت ماهیت و تمییز آن از نهادهای مشابه، سایر ابعاد حق شهرت و از جمله قلمرو موضوعی و شخصی، شیوه های حمایت از آن در قالب نهادهای حقوقی و انطباق با آنها، تبیین محدودیت ها و استثنایات و همچنین مفهوم نقض این حق و ضمانت اجرای آن را با عنایت به رهیافت های اتخاذ شده در حقوق خارجی مورد توجه قرار داده و با نقض احتمالی حق شهرت مقابله و نظریه عمومی بر آن ارایه کند. این پژوهش آشکار می سازد که در نظام حقوقی ایران در غیاب یک سیاست کارا و موازین حداقلی در قبال حق شهرت به مثابه دارایی معنوی و در سایه سکوت رویه قضایی و تعمیم و گسترش نسنجیده قواعد حاکم بر حقوق مالکیت های فکری و در عین حال، استفاده از ظرفیت های حقوقی موجود بدلیل نزدیکی و هم پوشانی برای حمایت از حق شهرت با کاستی های عمیق و چالش های جدی مواجه است. امری که تغییر نگرش نسبت به نقش نظام حقوقی مستقل و ویژه در حوزه حقوق مالکیت را ایجاب می کند.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه ۱ ۱ تبیین موضوع ۱ ۲ گروه های بهره بردار از نتایج تحقیق
۳ ادبیات موجود و نوآوری کار حاضر
۴ سیوالات تحقیق
۵ فرضیه های تحقیق
۶ روش تحقیق و گردآوری مطالب
۷ تبیین پلان تحقیق
بخش اول: کلیات راجع به حق شهرت
فصل اول: سیر تکوین، مفهوم و ماهیت حق شهرت
مبحث اول: سیر تکوین حق شهرت
گفتار اول: سرگذشت شهرت از ابتدا تا حال
بند اول: دوران آغازین (تا قرن بیستم)
بند دوم: دوران تجدد (از قرن بیستم به بعد)
گفتار دوم: مقدمات پیدایش تا تولد حق شهرت
بند اول: مقدمات پیدایش حق شهرت
الف ریشه شکل گیری حق شهرت
ب دیدگاه های سامویل وارن و لوییس براندیس
ج دیدگاه قاضی هولمز در پرونده ابراین
بند دوم: تولد حق شهرت
الف دیدگاه قاضی جروم فرانک در پرونده هایلن
ب دیدگاه ملوایل نیمر و تبیین نظریه مستقل حق بر شهرت
ج دیدگاه ویلیام پراسر
د تثبیت حق شهرت از سوی دیوان عالی آمریکا در پرونده هوگا زوکینی
مبحث دوم: مفهوم حق شهرت
گفتار اول: معناشناسی
بند اول: معنای شهرت و شخص مشهور
الف معنای شهرت در لغت و اصطلاح
ب معنای شخص مشهور
بند دوم: تعریف حق شهرت
الف واژه شناسی حق شهرت و معادل آن در نظام های حقوقی
ب تعاریف ارایه شده از سوی صاحب نظران
ج حق شهرت یا حق بر شهرت؟!
گفتار دوم: تمییز حق شهرت از تاسیسات حقوقی مشابه
بند اول: حق شهرت و حق کسب و پیشه
بند دوم: حق شهرت و حق بر تصویر
بند سوم: حق شهرت و حق بر فراموش شدن
بند چهارم: حق شهرت و حق هنرمند مجری اثر
مبحث سوم: ماهیت حق شهرت
گفتار اول: دیدگاه دکترین حقوقی پیرامون ماهیت شهرت
بند اول: شهرت به مثابه دارایی
بند دوم: شهرت به مثابه شرافت
بند سوم: شهرت به مثابه عزت
بند چهارم: نقد و بررسی تیوری های فوق
گفتار دوم: چیستی حق شهرت
بند اول: واکاوی مفهوم حق در ترکیب حق بر شهرت
بند دوم: امکان سنجی تصور حق شهرت به عنوان مصداق حقوق مالکیت فکری
بند سوم: رویکرد نظام های حقوق عرفی و نوشته: اختلاط چهره مالی و شخصی حق شهرت
گفتار سوم: تبیین دلایل مخالفان حق شهرت و ضرورت حمایت از آن
بند اول: دلایل مخالفان حق شهرت و پاسخ به آنها
بند دوم: ضرورت حمایت از حق شهرت
فصل دوم: مبانی، اوصاف و قلمرو حمایت از حق شهرت
مبحث اول: مبانی حمایت از حق شهرت
گفتار اول: نظریات مبتنی بر حقوق طبیعی
بند اول: نظریه کار
الف طرح نظریه
ب نقد نظریه
بند دوم: نظریه شخصیت
الف طرح نظریه
ب نقد نظریه
بند سوم: نظریه داراشدن ناعادلانه
الف طرح نظریه
ب نقد نظریه
گفتار دوم: نظریات مبتنی بر حقوق اقتصادی
بند اول: نظریه ایجاد انگیزه
الف طرح نظریه
ب نقد نظریه
بند دوم: نظریه کارایی تخصیصی
الف طرح نظریه
ب نقد نظریه
بند سوم: نظریه حمایت از حقوق مصرف کننده
الف طرح نظریه
ب نقد نظریه
مبحث دوم: اوصاف حق شهرت
گفتار اول: شهرت آمیزه ای از حقوق مالی و غیرمالی
گفتار دوم: قابلیت انتقال
بند اول: انتقال قراردادی
بند دوم: انتقال قهری
الف امکان توارث جنبه مادی حق شهرت
ب شرایط توارث و مدت حمایت از حق شهرت
گفتار سوم: قابلیت توقیف
مبحث سوم: قلمرو حمایت از حق شهرت
گفتار اول: قلمرو موضوعی
بند اول: جنبه های دایمی هویت
الف نام
۱ نام واقعی
۲ نام مستعار
۳ نام دامنه
ب تصویر
۱ شباهت
۲ خال کوبی
ج صدا
۱ حق بر صدا
۲ جعل و تقلید صدا
بند دوم: جنبه های موقتی هویت
الف تکیه کلام و عبارت متمایز
ب اشیاء فیزیکی منحصر به فرد
ج پوشش و آرایش متمایز
د امضا
گفتار دوم: قلمرو شخصی
بند اول: حمایت از حق شهرت به اعتبار اشخاص واقعی
الف دیدگاه اقلیت: حق شهرت مختص اشخاص مشهور
ب دیدگاه میانی: حق شهرت مختص اشخاصِ با سابقه بهره برداری تجاری
ج دیدگاه اکثریت: حق شهرت متعلق به همه اشخاص واقعی
بند دوم: حمایت از حق شهرت به اعتبار اشخاص خیالی
الف مفهوم شخصیت های خیالی، انواع و ویژگی های آنها
ب نقش حق شهرت در حمایت از شخصیت های خیالی
ج معیار شناسایی نقض حق شهرت در شخصیت های خیالی
بخش دوم: نحوه حمایت از حق شهرت
فصل اول: شیوه ها و استثنایات حمایت از حق شهرت
مبحث اول: شیوه های حمایت در نظام های حقوقی و نهادهای مرتبط
گفتار اول: شیوه های حمایت در نظام های حقوقی
بند اول: نظام های حقوق عرفی
الف ایالات متحده آمریکا
۱ کالیفرنیا
۲ نیویورک
ب انگلستان
بند دوم: نظام های حقوق نوشته
الف فرانسه
ب آلمان
گفتار دوم: شیوه های حمایت در قالب نهادهای حقوقی
بند اول: نهاد حریم خصوصی و ناکارآمدی آن در حمایت از حق شهرت
الف جایگاه حق شهرت در نهاد حریم خصوصی
ب ناکارآمدی نهاد حریم خصوصی در حمایت از حق شهرت
۱ اعراض از حق حریم خصوصی توسط اشخاص مشهور
۲ استفاده توهین آمیز در مورد اشخاص مشهور
۳ غیرقابل انتقال بودن حریم خصوصی
۴ محدود بودن حریم خصوصی به انسان ها
بند دوم: نهاد رقابت غیرمنصفانه و ناکارآمدی آن در حمایت از حق شهرت
الف جایگاه حق شهرت در نهاد رقابت غیرمنصفانه
ب ناکارآمدی نهاد رقابت غیرمنصفانه در حمایت از حق شهرت
۱ ضرورت وجود رقابت
۲ ضرورت وجود تقلب و جا زدن کالا
بند سوم: نقش نهاد کپی رایت در حمایت از حق شهرت
الف جایگاه حق شهرت در نظام کپی رایت
ب شرایط حمایت از حق شهرت در نظام کپی رایت
ج چالش های حمایت از حق شهرت در چارچوب کپی رایت
بند چهارم: نقش نهاد علامت تجاری در حمایت از حق شهرت
الف جایگاه حق شهرت در نهاد علامت تجاری (نقض نوع اول)
۱ شرایط حمایت از حق شهرت در نظام علامت تجاری
۲ چالش های حمایت از حق شهرت در چارچوب علامت تجاری
ب جایگاه حق شهرت در نهاد تضعیف (نقض نوع دوم)
۱ شرایط حمایت از حق شهرت از طریق نهاد تضعیف
۲ چالش های حمایت از حق شهرت در چارچوب نهاد تضعیف
بند پنجم: نقش نهاد پسینگ آف در حمایت از حق شهرت
۱ شرایط حمایت از حق شهرت از طریق نهاد پسینگ آف
۲ چالش های حمایت از حق شهرت در چارچوب پسینگ آف
مبحث دوم: استثنایات حمایت از حق شهرت
گفتار اول: مبنای استثنایات حمایت از حق شهرت
بند اول: حق دسترسی به اطلاعات
بند دوم: حق آزادی بیان
گفتار دوم: مصادیق استثنایات حمایت از حق شهرت
بند اول: استفاده های اطلاع رسانی و آموزشی
بند دوم: استفاده های سرگرمی و طنزآمیز
فصل دوم: نقض حق شهرت و ضمانت اجراهای آن
مبحث اول: نقض حق شهرت
گفتار اول: مفهوم و عناصر نقض حق شهرت
بند اول: مفهوم نقض
الف تعریف نقض
ب ماهیت نقض
بند دوم: عناصر متشکله نقض حق شهرت
الف داشتن ارزش اقتصادی
ب بهره برداری تجاری
ج فقدان رضایت
د ورود خسارت
گفتار دوم: معیارهای تشخیص نقض حق شهرت
بند اول: معیار استفاده تبدیلی
بند دوم: معیار هدف اصلی
بند سوم: معیار مرتبط بودن
بند چهارم: معیار سوء نیت مسلم
بند پنجم: اتخاذ رویکرد موردی
مبحث دوم: ضمانت اجرای نقض حق شهرت
گفتار اول: روش های جبران و ضوابط ارزش گذاری خسارت
بند اول: روش های تامینی و جبرانی خسارت ناشی از نقض حق شهرت
الف اقدامات تامینی
۱ انواع و شرایط اقدامات تامینی
۲ رویکرد نظام های حقوقی
ب پرداخت خسارت پولی
۱ انواع و شرایط خسارت پولی قابل جبران
۲ رویکرد نظام های حقوقی
بند دوم: ضوابط ارزش گذاری خسارت ناشی از نقض حق شهرت
الف مفهوم ارزش منصفانه بازاریِ حق شهرت
ب ارزیابی حق شهرت بر اساس رویکردهای ارزش گذاری
۱ رویکرد بازار
۲ رویکرد هزینه
۳ رویکرد درآمد
ج چالش های ارزش گذاری حق شهرت
د ملاحظات نهایی در ارزش گذاری حق شهرت
گفتار دوم: رویه های حمایتی نظام حقوقی ایران در مواجهه با نقض حق شهرت
بند اول: شمول مقررات عام مسیولیت مدنی بر حق شهرت
الف کاربرد احکام غصب در حق شهرت
ب کاربرد احکام اتلاف و تسبیب در حق شهرت
ج کاربرد احکام استیفا در حق شهرت
د کاربرد مقررات قانون مسیولیت مدنی در حق شهرت
بند دوم: شمول مقررات عام کیفری و تبلیغاتی بر حق شهرت
الف کاربرد مقررات عام کیفری در حمایت از حق شهرت
۱ تحقق هتک حرمت و افترا در حق شهرت
۲ تحقق کلاهبرداری در حق شهرت
ب شمول قواعد و مقررات مرتبط با تبلیغات
۱ دستورالعمل استفاده از تصویر هنرمندان، هنرپیشگان و ورزشکاران در تبلیغات
۲ مجموعه ضوابط تولید آگهی های رادیویی و تلویزیونی
بند سوم: ضرورت طراحی نظام حقوقی خاص
الف چالش های پیش روی حمایت بین المللی از حق شهرت
۱ فقدان مقررات ماهوی متحدالشکل
۲ فقدان رفتار ملی
ب فرصت ها
نتیجه گیری
پیشنهادها
منابع و ماخذ
کلیدواژه ها
- حقوق شخصیت
- حق حریم خصوصی
- حق شهرت
- نمادهای هویتی
- مالکیت فکری
- حقوق عرفی
- حقوق نوشته