حسن نیت در مسیولیت مدنی

حسن نیت در مسیولیت مدنی عنوان رساله ای است که توسط احمد دیلمی، با راهنمایی سیدعزت اله عراقی و با مشاوره امیرناصر کاتوزیان و حسن بادینی در سال ۱۳۸۸ و در مقطع دکتری دانشگاه تهران دفاع گردید.

عنوان	حسن نیت در مسیولیت مدنی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	احمد دیلمی
استاد راهنما	سیدعزت اله عراقی
استاد مشاور	امیرناصر کاتوزیان، حسن بادینی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۸۸
دانشگاه	دانشگاه تهران

چکیده

یکی از حلقه های مهم بحث از مناسبات بین حقوق و اخلاق بررسی نقش حسن نیت در حقوق است. اگر چه تاریخچه این بحث در مغرب زمین از یک صد سال می گذرد، لکن در ادبیات مکتوب حقوقی و فقهی ما بیش از چند سال نیست. عمده تلاشها در پ–ژوهش ه–ای داخلی و خارجی معطوف به تبیین این موضوع در حوزه قراردادها بوده اس–ت؛ و م–ی ت–وان گفت که در مورد کاربرد اصل حسن نیت در الزام های خارج از قرارداد و به ویژه مسیولیت مدنی و بالاخص ضمان قهری پژوهش مستقلی صورت نگرفته است. شاید حاکمی–ت تفک–ر رایج در این باب مبنی بر عدم تاثیر قصد، نیت، علم و جهلِ فاعل در ض–مانات و م–سیولیت مدنی، عمده ترین دلیل این امر باشد. نشانه ه–ای حاکمی–ت ای–ن اندی–شه را در ج–ای ج–ای نظریات بسیاری از حقوقدانان داخلی و خارجی که در س–ده اخی–ر گ–رایش روزافزون–ی ب–ه معیارهای تحققی و فاصله گرفتن از موازین هنجاری و معنوی داشته اند، می ت–وان م–شاهده کرد. مسیله اصلی این است که آیا ضمان قهری و مسیولیت مدنی در مفهوم خاص تنه–ا مبتن–ی بر مولفه های عینی و خارجی اعم از ماهیت&#۵۹۴۳۰; عمل و آثار مترتب بر آن اس–ت، و ی–ا ای–ن ک–ه عناصر فاعلی و به ویژه وضعیت ذهنی، روانی و معنوی فاعل نیز در این باب نقشی دارد؟ در این پژوهش با واکاوی مفهوم وحقیقت حسن نیت؛ و نسبت آن با سوء نیت؛ و تحلیل مبانی وجنبه های اثباتی آن؛ و با جستجوی نقش و ک–ارکرد ج–وهره آن در مب–انی، ارک–ان و عوامل رافع مسیولیت مدنی، این نتیجه حاصل شده است که تصور عدم تاثیر حسن نی–ت در حوزه مسیولیت مدنی از پشتوانه تحقیقی دقیق و مستحکمی برخ–وردار نی–ست؛ و وض–عیت روانی، علمی و حتی نفسانی فاعل در مسیولیت مدنی وی یا وضعیت حقوقی زیان دیده، جز در موارد استثنایی که مصالح دیگری از قبیل نظ–م عم–ومی، سیاس–ت ه–ای پی–شگیرانه و ی–ا ملاحظات اثباتی پا درمیانی می کنند، تاثیرات مهمی از نوع مانعی–ت وی–ا رافعی–ت دارد؛ و در پایان بر این نکته تاکید شده است که در جهت حفظ نظم حقوقی، نقش قاعده حسن نیت در قبال قوانین موضوعه، نقشی تکمیلی و تفسیری خواهد بود.

کلیدواژه ها

• مسیولیت مدنی
• حسن نیت
• سوء نیت
• ضمان
• علم
• جهل
• قصد
• رضایت
• اشتباه
• انگیزه