ماده ۴۱۲ قانون مجازات اسلامی

اگر کسی دندان دیگری را بشکند یا بکند به قصاص محکوم می‌ شود و در قصاص آن، رعایت تساوی در محل دندان، لازم است.

پیشینه

ماده 291 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)، در این خصوص وضع شده بود.

فلسفه و مبانی نظری ماده

گروهی معتقدند علت صدور حکمی خاص در خصوص دندان ها، امکان رویش مجدد آن ها بر خلاف سایر اعضا می باشد، اما در پاسخ برخی گفته اند امروزه با توجه به پیشرفت های علمی و پزشکی، نمی توان این انحصار در رویش را محدود به دندان ها دانست.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

برای قصاص دندان، باید شرایط لازم برای اجرای قصاص رعایت شوند. این شرایط عبارتند از: تساوی در سلامت، تساوی در اصلی بودن عضو مورد جنایت، تساوی در محل، فقدان خوف تلف شدن جانی و رعایت اندازه میزان جنایت با میزان قصاص، در غیر این صورت قصاص باید به دیه تبدیل شود.

گروهی نیز معتقدند در فرض شکاندن عامدانه دندان نیش سمت چپ مجنی علیه، فقط امکان قصاص دندان نیش سمت چپ جانی وجود دارد، در صورت فقدان این دندان در جانی، باید دیه پرداخت شود.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

عده ای مستند شرعی این ماده را روایتی از امام صادق (ع) میدانند که ابوبصر نقل نموده است. همچنین می توان به تصریح این امر در آیه قرآن نیز اشاره نمود :« السّنّ بالسّن» همچنین گروهی به آیه 45 سوره مائده نیز در این خصوص استناد نموده اند.

سوابق فقهی

در قصاص دندان، لزوم رعایت تساوی در اعضاء از سوی بسیاری از فقها تأکید شده است، هرچند برخی از فقها با این حکم مخالفند.

رویه های قضایی

بر اساس رای شعبه 2 دیوان عالی کشور به شماره 551-1320/2/31، لق شدن دندان مستلزم از کار افتادن آن نمی باشد، زیرا از کار افتادن دندان مربوط به وضعیت خاص و ویژه ای است که همواره با لق شدن دندان ملازمه ندارد. همچنین به موجب نظریه مشورتی 2592/7-1377/4/28، تخریب کننده دندان مصنوعی با توجه به امکان جبران شکستگی دندان مصنوعی باید خسارت وارده به صاحب این دندان را بنا به درخواست وی جبران نماید.