ماده ۵۰ قانون مدنی

اگر مالی که موضوع حق انتفاع است، بدون تعدی یا تفریط منتفع، تلف شود، مشارالیه مسئول آن نخواهد بود.

توضیح واژگان

حقی که به موجب آن، دارنده حق بدون تملک منفعت مال، می‌تواند از عین مال غیر بهره‌مند گردد؛ حق انتفاع گویند. (۲۰۹۰۳)

پیشینه

ماده ۱۳۱۷ قانون مدنی اتیوپی، درصورت تلف مورد انتفاع، تقصیر مدعی را، مفروض می‌داند؛ مگر اینکه وی، خلاف این فرض را اثبات نماید. (۴۶۴۹۲)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

اگر منتفع، به شروطی که مالک، جهت نگهداری مال معین نموده؛ عمل ننماید؛ ضامن است. (۲۲۷۸۹)

تعدی، همیشه با فعل صورت می‌پذیرد. (۳۰۳۲۸) (۱۰۰۰۴۶)

معمولاً ضمان انسان نسبت به اموال دیگران، یا ناشی از تعدی است؛ یا تفریط، به ندرت تعدی و تفریط، با هم توأم می‌گردند. (۸۷۹۶۰۳)

معیار تشخیص تعدی و تفریط، عرف می‌باشد. (۲۱۵۸۹)

تجاوز به مال غیر، خارج از حدود متعارف، موجب تعدی و تفریط می‌گردد. (۲۲۰۷۸۱)

منتفع، امین مالک بوده؛ و جز درموارد تعدی و تفریط، مسئولیتی ندارد. (۳۲۵۱)

شرط مسئولیت منتفع، درصورت نقص و تلف مورد انتفاع، صحیح بوده؛ و نمی‌توان آن را، خلاف مقتضای عقد دانست. (۴۶۴۸۹)

به دلالت مفهوم مخالف این ماده، منتفع درصورت تعدی و تفریط، ضامن خواهدبود. (۲۲۷۹۲)

عقودی که موضوع آنها، حبس مال است؛ امانی می‌باشند. (۴۲۷۰۹۴)

سوابق فقهی

فقها در تشخیص تقصیر، معیار عرف را، که دلالت بر تعدی و تفریط دارد؛ پذیرفته‌اند. (۱۰۲۹۰۳۲) (۱۰۳۴۷۲)

منتفع، در حکم امین است؛ زیرا تصرف او، مسبوق به اذن مالک می‌باشد. و با استناد به اصل عدم ضمان امین، درصورت عدم تعدی و تفریط، مسئولیتی متوجه او نخواهدبود. (۷۰۸۴۸)