اصل ۹۸ قانون اساسی

اصل ۹۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: تفسیر قانون اساسی به عهده شورای نگهبان است که با تصویب سه چهارم آنان انجام می‌شود.

توضیح واژگان

تفسیر: تفسیر عبارت است از مطابقت دادن قانون با عمل و اجرا به سه دسته طیقه بندی می‌شود:

1. تفسیر قضایی که توسط قضات دادگستری برای تمیز حق و تطبیق آن با حکم صورت می‌گیرد. که اعتبار آن مربوط به همان دعواست. مگر تفاسیری که بر اساس قانون وحدت رویه به عمل می‌آید و از وظایف دیوان عالی کشور است و حجیت آن عمومیت دارد.
2. تفسیر شخصی یا علمی که علما و حقوقدانان برداشت‌های خود را مستدلا بیان می‌کنند و فاقد هر گونه جنبه رسمی است.

۳- تفسیر قانونی که توسط واضه انجام می‌گیرد. در اینجا گرچه شورای نگهبان واضع قانون اساسی نیست اما به این دلیل که وظیفه تفسیر قانون اساسی مطابق این قانون بر عهده شورا نهاده شده بنابر این عمل شورا در این خصوص تفسیر قانونی نام دارد.

فلسفه و مبانی نظری

قانون اساسی میثاق ملی و پایه حکومت و رابطه آن با مردم سرزمینی که پیوندهای تارخی و ملی، اشتراک زبان و مذهب و هدفهای سیاسی آنها را به هم پیوسته‌است معین می‌کند. بنابر این همانگونه که وضع فانون اساسی اهمیت ویژه ای دارد تفسیر آن نیز حائز اهمیت فراوان است؛ زیرا بیم آن می‌رود که خودخواهی و نفع پرستی بر اجرای عدالت چیره شود. و تجربه نشان داده که قدرت بی لجام و صلاحیت بدون مسئولیت مرکز رشد و تباهی است. بنابر این به منظور حفظ استقلال و توازن و تفکیک قوا و ترکیب شورای نگهبان که در انتخاب اعضای آن رهبر، قوه قضائیه و قوه مقننه نقش آفرینند و نهادی فرا قوه ای است به تفسیر قانون اساسی می‌پردازند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

قانون اساسی ممکن است دارای اصول، جملات، مواد یا واژه‌هایی باشد که مبهم، مجمل یا مختصر باشد و در نتیجه قوای عمومی، حقوقدانان و مردم درباره آن به ابراز دیدگاه‌های گوناگون بپردازند در این گونه موارد باید نهادی وجود داشته باشد که به روشن شدن قانون اساسی بپردازد. و اصولاً مرجع صلاحیتدار برای تفسیر مقررات مرجع وضع آن است. چون به خوبی می‌داند چه وضع کرده و معنا و مفهوم آن کدام است. با این توضیح که تفسیر قانون اساسی در حکم قانون اساسی است.

رویه‌های حکومتی

نظر تفسیری شماره ۱۱۵۸ مورخ ۶ /۱۰ /۱۳۶۹ شورای نگهبان: نظریه‌های عنوان شده در نامه مذکور عنوان نظر تفسیری دارد و اصولاً نظریاتی که در ارتباط با قانون اساسی از سوی شورای نگهبان ابراز شده، در صورتی که تصریح نشده باشد که مشورتی است طبق اصل ۹۸ قانون اساسی اعلام شده و تفسیری است.

مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی تفسیر هر یک از اصول آن انحصاراً بر عهده شورای نگهبان است و هیچ مرجع دیگری حق تفسیر هیچ‌یک از اصول قانون اساسی را ندارد.

مقالات مرتبط

• بررسی نسبت میان هرمنوتیک حقوقی و آرای تفسیری شورای نگهبان
• یک اصل قانون اساسی؛ دو نظام اقتصادی تحولات اصل 44 نمونه ای از بازنگری غیررسمی در قانون اساسی