اجرت المثل و نحله زوجه

اجرت المثل و نحله زوجه عنوان رساله ای است که توسط محمود ‏کهنی خشکبجاری، با راهنمایی حمید ابهری و با مشاوره سام محمدی در سال ۱۳۹۷ و در مقطع دکتری دانشگاه مازندران دفاع گردید.

عنوان	اجرت المثل و نحله زوجه
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	محمود ‏کهنی خشکبجاری
استاد راهنما	حمید ابهری
استاد مشاور	سام محمدی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۷
دانشگاه	دانشگاه مازندران

چکیده

قانونگذار ایران به منظور حمایت مالی بیشتر از بانوان مطلقه، در سال ۱۳۷۱ دو تاسیس حقوقی اجرت المثل و نحله را به رسمیت شناخت و در تبصره ۶ قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق، مقرر گردید که زوجه مطلقه بتواند با شرایطی اجرت المثل کارهای خویش در ایام زوجیت را مطالبه نموده و در صورت عدم امکان مطالبه اجرت المثل، مبلغی را به عنوان نحله دریافت دارد. در سال ۱۳۸۵، مجمع تشخیص مصلحت نظام با تغییر مصوبه مجلس و حذف بسیاری از قیود در قانون مدنی و در باب استیفاء، مطالبه اجرت المثل را در هر زمانی حتی در دوران زندگی مشترک، مورد پذیرش قرار داد و در سال ۱۳۹۱ نیز در بند ۸ ماده ۵۸ قانون حمایت خانواده اعلام شد که قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق به جز بند ب تبصره ۶، آن منسوخ است. همین تحولات به وجود آمده در قوانین و ابهامات ناشی از آن ها و چالش ها و اختلافات ایجاد شده در رویه قضایی سبب گردید تا بررسی مبانی و شرایط این دو نهاد مالی مرتبط با هم، موضوع این پژوهش قرار گیرد. نتایج بررسی های به عمل آمده نشان می دهد که در باب مبنای اجرت المثل، دیدگاه واحدی در فقه امامیه وجود ندارد و در حقوق موضوعه نیز نهاد مزبور عمدتا بر دو مبنای استیفاء و حمایت از بانوان استوار بوده و قابلیت توجیه دارد و تعلق آن به زوجه، مشروط به انجام کارهای عرفا ماجور به دستور زوج و اثبات قصد عدم تبرع است. همچنین براساس مطالعات انجام شده، مبنای نحله را می باید در قواعد مسیولیت مدنی جستجو نمود و در صورت عدم تعلق اجرت المثل به زوجه مطلقه، مبلغ آن بر حسب سنوات زندگی مشترک و نوع کارهای زوجه و وضعیت مالی زوج محاسبه می گردد؛ ضمن این که بر خلاف نهاد اجرت المثل، نحله، ویژه نکاح دایم بوده و تعلق آن به زوجه، منوط به عدم وجود شرط مالی ضمن عقد ازجمله شرط تنصیف دارایی میان زوجین می باشد.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه

الف) طرح مساله

ب) پیشینه تحقیق

ج) پرسش های تحقیق

د) فرضیه های تحقیق

ه–) اهداف تحقیق

و) روش تحقیق

ز) تقسیم بندی مطالب

فصل اول: کلیات

۱–۱ مفاهیم

۱–۱–۱ نکاح

۱–۱–۱–۱ مفهوم نکاح

۱–۱–۱–۲ اقسام نکاح

۱–۱–۲ اجرت المثل

۱–۱–۲–۱ مفهوم لغوی اجرت المثل

۱–۱–۲–۲ مفهوم فقهی اجرت المثل

۱–۱–۲–۳ مفهوم حقوقی اجرت المثل

۱–۱–۳ نحله

۱–۱–۳–۱ مفهوم لغوی نحله

۱–۱–۳–۲ مفهوم فقهی نحله

۱–۱–۳–۳ مفهوم حقوقی نحله

۱–۱–۴– شرط تنصیف دارایی

۱–۲ سیر تاریخی اجرت المثل و نحله در حقوق ایران

۱–۲–۱ اجرت المثل و نحله در مقررات قبل از انقلاب اسلامی

۱–۲–۲ اجرت المثل و نحله در مقررات پس از انقلاب اسلامی

فصل دوم: بررسی مبانی و شرایط اجرت المثل زوجه در فقه امامیه و حقوق موضوعه

۲–۱ مبنا و شرایط اجرت المثل زوجه در فقه امامیه

۲–۱–۱ مبنای اجرت المثل زوجه در فقه امامیه ۵۰ ۲–۱–۱–۱ قاعده احترام عمل مسلمان ۵۰ ۲–۱–۱–۲ قاعده اتلاف

۲–۱–۱–۳ قاعده تسلیط یا سلطنت

۲–۱–۱–۴ قاعده استیفاء

۲–۱–۲ شرایط تعلق اجرت المثل به زوجه در فقه امامیه

۲–۱–۲–۱ عدم تعیین اجرت پیش از انجام عمل

۲–۱–۲–۲ وجود امر از سوی آمر

۲–۱–۲–۳ اجرت داشتن عمل در عرف

۲–۱–۲–۴ عدم قصد تبرع از سوی عامل

۲–۲ مبنا و شرایط اجرت المثل زوجه در حقوق موضوعه

۲–۲–۱ مبنای اجرت المثل عمل زوجه در حقوق موضوعه

۲–۲–۱–۱ استیفاء از عمل دیگری

۲–۲–۱–۲ فرض عدم تبرع

۲–۲–۱–۳ عامل اخلاقی و عدالت و انصاف

۲–۲–۱–۴ نظریه مختار

۲–۲–۲ شرایط تعلق اجرت المثل به زوجه در حقوق موضوعه

۲–۲–۲–۱ انجام کارها به دستور زوج

۲–۲–۲–۲ اجرت داشتن عمل در عرف

۲–۲–۲–۳ تکلیف نبودن انجام عمل برای زوجه

۲–۲–۲–۴ عدم قصد تبرع زوجه

۲–۲–۲–۴–۱ نظریه غلبه اصل عدم تبرع

۲–۲–۲–۴–۲ نظریه غلبه ظهور عرفی تبرع

۲–۲–۲–۵ دایمی بودن نکاح

۲–۲–۲–۶ عدم وجود شرط مربوط به امور مالی زوجین

۲–۲–۲–۷ لزوم مطالبه توسط زوجه

فصل سوم: مبنا و شرایط نحله

۳–۱ مبنای نحله

۳–۱–۱ نظریه تبیین نحله بر مبنای متاع مذکور در قرآن کریم

۳–۱–۲ نظریه تبیین نحله بر مبنای قواعد هبه

۳–۱–۳ نظریه تبیین نحله به عنوان نوع خاصی از اجرت المثل

۳–۱–۴ نظریه تبیین نحله بر مبنای اقتباس از قوانین خارجی

۳–۱–۵ نظریه تبیین نحله براساس قواعد مسیولیت مدنی

۳–۱–۶ نظریه تبیین نحله به عنوان یک حق جدید

۳–۱–۷ نظریه مختار

۳–۲ شرایط نحله

۳–۲–۱ شرایط استحقاق زوجه در دریافت نحله

۳–۲–۱–۱ صدور رای طلاق به تقاضای زوج

۳–۲–۱–۲ عدم تقصیر زوجه در وقوع طلاق

۳–۲–۱–۳ عدم وجود شرط در باب امور مالی زوجین

۳–۲–۱–۴ عدم تعلق اجرت المثل به زوجه

۳–۲–۱–۵ درخواست زوجه

۳–۲–۲ شرایط محاسبه نحله زوجه

۳–۲–۲–۱ سنوات زندگی مشترک

۳–۲–۲–۲ نوع کارهای زوجه

۳–۲–۲–۳ وسع مالی زوج

نتیجه گیری

پیشنهادات

منابع و ماخذ

کلیدواژه ها

• اجرت المثل
• نحله
• شرط تنصیف دارایی
• قصد عدم تبرع
• طلاق
• خسارت