استقلال مدیران شرکت های تجاری
استقلال مدیران شرکت های تجاری عنوان رساله ای است که توسط رسول فرهانی، با راهنمایی محمدرضا پاسبان و با مشاوره علی مقدم ابریشمی و احمد بیگی حبیب آبادی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
 | |
| عنوان | استقلال مدیران شرکت های تجاری |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | رسول فرهانی |
| استاد راهنما | محمدرضا پاسبان |
| استاد مشاور | علی مقدم ابریشمی، احمد بیگی حبیب آبادی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
چکیده
امروزه استقلال مدیران به عنوان یکی از مهمترین سازوکارهای راهبری شرکتی خوب از مرحله آموزه گذر کرده و به مفهومی غالب در حقوق شرکت ها تبدیل شده است. سازوکار موصوف ابتدا در حقوق آمریکا و انگلیس که دارای ساختار مالکیت پراکنده سهام بودند بر مبنای نظارت کارآمد هییت مدیره بر مدیریت اجرایی شرکت و محافظت از حقوق سهامداران پراکنده پذیرفته شد. متعاقبا کشورهایی که دارای ساختار متمرکز مالکیت سهام بودند به منظور ایجاد تعادل در قدرت مدیریتی سهامداران کنترل کننده و حمایت از حقوق سهامداران اقلیت بر پذیرش استقلال مدیران تاکید کردند. بنابراین به نظر می رسد بحث استقلال مدیران دارای این قابلیت است که با نظام های حقوقی مختلف سازگاری یابد و در عین حال از آن مقدار انعطاف پذیری و جامعیت برخوردار است که بتواند پذیرای دغدغه ها و ارزش های حقوقی کشورهای گوناگون باشد. در ایران نیز موضوع استقلال مدیران و استفاده از مدیران مستقل در ترکیب هییت مدیره از طریق آیین نامه حاکمیت شرکتی موسسات بیمه (مصوب سال ۱۳۹۶)، دستورالعمل حاکمیت شرکتی سازمان بورس و اوراق بهادار (مصوب سال ۱۳۹۷) و لایحه حمایت از سهامداران خرد (مصوب سال ۱۳۹۸) در حال رسوخ به حقوق شرکت ها است. از همین رو پژوهش حاضر برای اولین بار و به صورت تحلیلی–توصیفی درصدد برآمده است ضمن تحلیل مبانی پذیرش استقلال مدیران و سطح مطلوب استقلال هییت مدیره نقایص موجود را به انضمام الگوهای مناسب و اصلاحات لازم گوشزد نماید. بر این اساس مطالعات پژوهش نشان می دهد که نظریه نمایندگی، نظریه [منع] سوء استفاده از حق، اصل پیشگیری و بازدارندگی، اصل تساوی سهامداران و نظریه ذینفعان از مهمترین مبانی پذیرش استقلال مدیران هستند. در ادامه بررسی های پژوهش موید آن است که کم توجهی مقررات گذاران به الزامات و چالش های پیش روی استقلال مدیران به مثابه پاشنه آشیل بهره گیری کارآمد از آن را سخت می کند. لذا پیرو شناسایی الزامات و چالش های مذکور پیشنهاداتی برای جبران خلاء ها و خروج از وضعیت ناکارآمد موجود ارایه گردید. در پایان نیز نقش عملی و مسیولیت حقوقی مدیران مستقل مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج این تحلیل حاکی از آن است که مهمترین نقش مدیران مستقل نقش کنترلی است اما در پیوند با لزوم انجام صحیح این نقش، مسیولیت حقوقی مدیران مورد اشاره از بسندگی لازم برخوردار نیست.
ساختار و فهرست رساله
فهرست تفصیلی مقدمه
۱– طرح موضوع
۲– پرسش های تحقیق
۱–۲– پرسش اصلی
۲–۲– پرسش های فرعی
۳– فرضیه های تحقیق
۱–۳– فرضیه اصلی
۲–۳– فرضیه های فرعی
۴– پیشینه تحقیق
۵– جنبه جدید و نوآوری در تحقیق
۶– روش شناسی تحقیق
۷– ساماندهی تحقیق
بخش یکم: مفاهیم و مبادی
فصل نخست: چشم انداز بحث
گفتار یکم: مفهوم، اصول و مدل های راهبری شرکتی
مبحث نخست: مفهوم راهبری شرکتی
مبحث دوم: اصول راهبری شرکتی
مبحث سوم: مدل های راهبری شرکتی
بند یکم: مدل برون سازمانی
بند دوم: مدل درون سازمانی
گفتار دوم: اِدراک استقلال مدیران
مبحث نخست: مفهوم و معیارهای استقلال مدیران
بند یکم: مفهوم استقلال به صورت عام
بند دوم: مفهوم استقلال و معیارهای آن در قانونگذاری
۱– رابطه با شرکت
۲– رابطه با مدیریت شرکت
۳– رابطه با سهامداران کنترل کننده و عمده
مبحث دوم: تفکیک مدیران مستقل از سایر مدیران هییت مدیره
بند یکم: مدیران غیرموظف (= مدیران غیراجرایی)
بند دوم: مدیران موظف (= مدیران اجرایی)
بند سوم: ریاست هییت مدیره
گفتار سوم: ساختار و ترکیب هییت مدیره
مبحث نخست: حقوق ایران
مبحث دوم: حقوق انگلیس و آمریکا
فصل دوم: مبانی پذیرش استقلال مدیران
گفتار یکم: نظریه نمایندگی (حمایت از حقوق سهامداران پراکنده)
مبحث نخست: فرضیات نظریه نمایندگی
بند یکم: حداکثرسازی سود شخصی
بند دوم: جدایی مالکیت از مدیریت
مبحث دوم: نظارت بر مدیریت شرکت در چارچوب نظریه نمایندگی ۵۰ بند یکم: نظارت سهامداران فردی
بند دوم: نظارت سهامداران نهادی
بند سوم: نظارت مدیران مستقل
گفتار دوم: اصل پیشگیری و بازدارندگی
مبحث نخست: اهمیت پیشگیری و علل آن
مبحث دوم: تاثیر استقلال مدیران بر پیشگیری و بازدارندگی
گفتار سوم: نظریه [منع] سوء استفاده از حق (حمایت از حقوق سهامداران اقلیت)
مبحث نخست: قاعده اکثریت و منطق آن
مبحث دوم: استقلال مدیران در آیینه نظریه [منع] سوء استفاده از حق
گفتار چهارم: سایر مبانی
مبحث نخست: اصل تساوی سهامداران
مبحث دوم: نظریه ذینفعان
فصل سوم: سطح مطلوب استقلال هییت مدیره
گفتار یکم: مسیله مطلوبیت هییت مدیره کاملا مستقل
گفتار دوم: ارزش مدیران اجرایی
گفتار سوم: تاثیر روانشناختی حذف مدیران اجرایی از هییت مدیره
گفتار چهارم: ملاحظات مربوط به سطح استقلال هییت مدیره در حقوق ایران
گفتار پنجم: الگوی مناسب (تحلیل نهایی)
بخش دوم: چالش ها و الزامات پذیرش استقلال مدیران
فصل نخست: چالش های پذیرش استقلال مدیران
گفتار یکم: ضابطه استقلال
مبحث نخست: تشریح وضعیت موجود
مبحث دوم: پیشنهاد اصلاحی
گفتار دوم: انگیزه
مبحث نخست: انگیزه مادی
مبحث دوم: انگیزه غیرمادی
گفتار سوم: وابستگی گروهی
مبحث: تفکر گروهی و نشانه های آن
بند یکم: توهم آسیب ناپذیری
بند دوم: کلیشه سازی
بند سوم: توجیه جمعی
بند چهارم: اتفاق آراء
بند پنجم: خودسانسوری
مبحث دوم: تعصب گروهی
مبحث سوم: پیشنهادات اصلاحی
گفتار چهارم: شیوه مقرراتگذاری استقلال مدیران
مبحث نخست: بررسی تحولات
بند یکم: حقوق آمریکا و انگلیس
بند دوم: حقوق ایران و سایر کشورها
مبحث دوم: رژیم داوطلبانه
بند یکم: فایده
بند دوم: هزینه
مبحث سوم: رژیم اجباری
بند یکم: فایده
بند دوم: هزینه
مبحث چهارم: رژیم ترکیبی
مبحث پنجم: الگوی مناسب برای حقوق ایران
فصل دوم: الزامات پذیرش استقلال مدیران
گفتار یکم: رفع موانع کارآمدی مدیران مستقل
مبحث نخست: اطلاعات
مبحث دوم: وقت
مبحث سوم: دانش
گفتار دوم: استقرار نظام انتخاباتی متناسب
مبحث نخست: مرحله نامزدی
بند یکم: تشریح مشکلات
بند دوم: پیشنهادات اصلاحی
مبحث دوم: مرحله احراز استقلال مدیران
بند یکم: مرجع احراز استقلال
بند دوم: معیارهای احراز استقلال
بند سوم: اِشکالات وارد بر فرآیند احراز استقلال
۱– تعارض منافع
۲– مشکلات ساختاری
۳– افشا و ارایه حداقلی اطلاعات
۴– فقدان امکان نظارت موثر
بند چهارم: الگوی مناسب
۱– افشا و ارایه کامل اطلاعات
۲– تایید مستقل تصمیم هییت مدیره
۳– لزوم مستدل بودن تصمیم هییت مدیره
مبحث سوم: مرحله انتخاب، ابقا و عزل مدیران مستقل در شرکت های تحت کنترل
بند یکم: تشریح وضعیت ناکارآمد موجود در ایران و جهان
بند دوم: نشانه های تغییر در گرایش غالب
بند سوم: الگوی مناسب
۱– قاعده وتوی اقلیت
۲– قاعده انتخاب اقلیت
۳– قاعده ترکیبی
بخش سوم: نقش عملی و مسیولیت حقوقی مدیران مستقل
فصل نخست: نقش عملی مدیران مستقل
گفتار یکم: نقش اداره کنندگی (اجرایی)
گفتار دوم: نقش کنترلی
مبحث نخست: نقش کنترلی– مشاورهای
مبحث دوم: نقش کنترلی– نظارتی
بند یکم: کمیته های سه گانه هییت مدیره
۱– کمیته حسابرسی
۲– کمیته انتصابات
۳– کمیته جبران خدمات
بند دوم: معامله با اشخاص وابسته
۱– شناخت اشخاص وابسته
۲– نظریه های موجود در خصوص معامله با اشخاص وابسته
۱–۲– نظریه رفتار فرصت طلبانه
۲–۲– نظریه رفتار کارا
۳– نقش مدیران مستقل در خصوص معامله با اشخاص وابسته
۱–۳– تصویب
۲–۳– افشا
گفتار سوم: نقش تسهیل گری قضایی
مبحث نخست: دعوای مشتق
مبحث دوم: معاملات مبتنی بر تعارض منافع
مبحث سوم: تصاحب خصمانه
فصل دوم: مسیولیت حقوقی مدیران مستقل
گفتار یکم: مسیولیت مدیران مستقل در آیینه ملاحظات حقوق سنتی و مدرن
مبحث نخست: ملاحظات حقوق سنتی
مبحث دوم: ملاحظات حقوق مدرن
گفتار دوم: مسیولیت شخصی مدیران مستقل؛ از ترس تا واقعیت عملی
گفتار سوم: مسیولیت جمعی مدیران مستقل؛ از پذیرش اصل مسیولیت جمعی تا انحراف از آن
مبحث نخست: اصل مسیولیت جمعی
مبحث دوم: انحراف از اِعمال مطلق اصل مسیولیت جمعی
گفتار چهارم: الگوی مناسب
مبحث نخست: تنظیم مجموعه قواعد رفتاری مدیران مستقل
مبحث دوم: تاکید بر معیار پیروی از رویه های مناسب
نتیجه گیری
فهرست منابع
۱– منابع فارسی
۲–۱– کتاب ها
۲–۱– مقالات
۳–۱– قوانین و مقررات
۴–۱– پایان نامه
۲– منابع عربی
۳– منابع انگلیسی
۱–۳– کتاب ها
۲–۳– مقالات
۳–۳– سایت و منابع اینترنتی
۴–۳– مقررات، اصول و گزارشات
کلیدواژه ها
- استقلال
- مدیریت
- مدیران
- سهامداران