بررسی تطبیقی قواعد کلی مشترک شیوه های جبران عدم اجرای قرارداد در حقوق ایران و حقوق اروپا

بررسی تطبیقی قواعد کلی مشترک شیوه های جبران عدم اجرای قرارداد در حقوق ایران و حقوق اروپا عنوان پایان نامه ای است که توسط فاطمه نقی زاده خواجکینی، با راهنمایی ابراهیم عبدی پور در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

عنوان	بررسی تطبیقی قواعد کلی مشترک شیوه های جبران عدم اجرای قرارداد در حقوق ایران و حقوق اروپا
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	فاطمه نقی زاده خواجکینی
استاد راهنما	ابراهیم عبدی پور
استاد مشاور	[[]]
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۳
دانشگاه	دانشگاه قم

چکیده

از جمله مباحث با اهمیت در حیطه ی قراردادها، شیوه های جبران عدم اجرا یا نقض قرارداد است که هر کشوری دارای قواعدی در این خصوص می باشد که با سیستم های حقوقی موجود در سایر کشورها کم و بیش تفاوت دارد. با این حال، نظام های حقوقی در بسیاری موارد در این خصوص پاسخ های یکسان یا مشابه می دهند. شاید این بدان سبب است که در رویارویی با مسایل، عقل متعارف صرف نظر از خاستگاه بومی یا فرهنگی آن به نتیجه ی واحدی می رسد، اما این نتیجه ی واحد به زبان های مختلف بیان می شود. شیوه های جبران ناشی از عدم اجرا یا نقض قرارداد، برای نایل آمدن به اهداف با ارزشی که برای آن وضع شده اند، تحت حاکمیت قواعد واصولی می باشند که اِعمال برخی از این قواعد، به آشکار شدن شیوه های جبران در دسترس منجر خواهد شد و برخی دیگر از این قواعد، در تعیین شیوه های جبران در دسترس نقشی ندارند، بلکه در مرحله ی اجرا و اعمال شیوه های جبرانِ در دسترس حاکم است. از جمله قواعد و اصولی که اعمال آن ها به آشکار شدن شیوه های جبران در دسترس برای متعهد له منتهی خواهد شد از این قرار است: قابل جمع بودن شیوه های جبران، امکان حذف یا محدود کردن شیو های جبران و تاثیر قاعده ی معذوریت عدم اجرا در شیوه های جبران در دسترس و ... ، که البته این قواعد از قدمت و توجه بیشتری نسبت به سایر قواعدی که در این دسته قرار می گیرند برخوردار می باشند، اگر چه شاید تاکنون تحت این عنوان بررسی نشده اند. پس از آشکار شدن شیوه های جبران در دسترس برای متعهد له، نوبت به اعمال قواعدی می رسد که در مقام اجرای شیوه های جبران در دسترس حاکم است از جمله، اعطاء مدت اضافی برای اجرا، لزوم رعایت تشریفات در اجرای شیو ه های جبران و امکان تغییر شیوه ی جبران انتخابی توسط متعهد له و ... . این قواعد در زمره ی اصولی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته و اکثر نظام های حقوقی و از جمله نظام حقوقی ایران در این مورد به سکوت برگزار شده است. از این رو، این تحقیق درصدد است با بررسی قواعد و اصول حاکم بر شیوه های جبران تاکید نماید، باید ضمن اهمیت دادن به جبران عدم اجرا یا نقض قرارداد، به وضع، تکمیل یا شفاف سازی قواعدی پرداخت تا بیش از پیش از حقوق متعهد و متعهدله حمایت، و رابطه ی طرفین قرارداد را پس از نقض قرارداد تنظیم نماید.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه ۱

۱ فصل اول: مفاهیم پایه و اقسام شیوه های جبران ۷

۱–۱ مفاهیم پایه ۷

۱–۱–۱ اجرا ، عدم اجرا و نقض قرارداد ۷

۱–۱–۲ شیوه ی جبران ۹

۱–۲ اقسام شیوه های جبران در نظام های حقوقی ۱۱

۱–۲–۱ حقوق اروپا ۱۱

۱–۲–۱–۱ حقوق انگلیس ۱۱

۱–۲–۱–۲ حقوق فرانسه ۱۳

۱–۲–۱–۳ حقوق آلمان ۱۵

۱–۲–۲ حقوق ایران ۱۹

۱–۲–۲–۱ شیوه های جبران قانونی ۱۹

۱–۲–۲–۱–۱ حق حبس ۱۹

۱–۲–۲–۱–۲ الزام به انجام عین تعهد ۲۰

۱–۲–۲–۱–۳ تقلیل قیمت ۲۱

۱–۲–۲–۱–۴ فسخ قرارداد ۲۳

۱–۲–۲–۲ شیوه ی جبران قراردادی ۲۴

۲ فصل دوم: قواعد حاکم بر شیوه های جبران ۲۶

۲–۱ قابل جمع بودن شیوه های جبران ۲۷

۲–۱–۱ ماهیت و محدودیت قاعده ۲۸

۲–۱–۲ اعمال قاعده در نظام های حقوقی ۲۹

۲–۱–۲–۱ حقوق اروپا ۳۰

۲–۱–۲–۲ حقوق ایران ۳۱

۲–۲ قابل جبران بودن اجرای غیر منطبق و امکان اجرای مجدد ۳۲

۲–۲–۱ قلمرو و شرایط قاعده ۳۳

۲–۲–۲ اعمال قاعده در نظام های حقوقی ۳۵

۲–۲–۲–۱ حقوق اروپا ۳۵

۲–۲–۲–۲ حقوق ایران ۴۱

۲–۲–۲–۲–۱ مبیع کلی ۴۱

۲–۲–۲–۲–۲ مبیع عین معین ۴۲

۲–۲–۳ محدودیت اعمال قاعده در اسناد و نظام های حقوقی ۴۴

۲–۲–۴ نتایج قاعده ۴۷

۲–۳ امکان اخذ تضمین اجرای قرارداد ۵۱

۲–۳–۱ مقصود از تضمین مناسب و حقوق متعهدله در صورت عدم دریافت آن ۵۲

۲–۳–۲ هدف قاعده و موارد اعمال آن در نظام های حقوقی ۵۱

۲–۳–۲–۱ موارد اعمال قاعده در حقوق اروپا ۵۲

۲–۳–۲–۱–۱ احتمال عدم اجرا ۵۲

۲–۳–۲–۱–۲ اعسار ۵۲

۲–۳–۲–۲ اعمال قاعده در حقوق ایران ۵۴

۲–۴ حذف یا محدود کردن برخی شیوه های جبران ۵۷

۲–۴–۱ ماهیت قاعده ۵۵

۲–۴–۲ اعمال قاعده در نظام های حقوقی ۵۶

۲–۴–۲–۱ حقوق اروپا ۵۶

۲–۴–۲–۲ حقوق ایران ۶۱

۲–۴–۳ نتایج قاعده ۶۲

۲–۵ معذوریت عدم اجرا و تاثیر آن بر شیوه های جبران ۶۲

۲–۵–۱ شرایط مانع ۶۳

۲–۵–۱–۱ خارجی بودن ۶۴

۲–۵–۱–۲ غیر قابل پیش بینی بودن ۶۵

۲–۵–۱–۳ غیر قابل اجتناب بودن ۶۶

۲–۵–۲ آثار قاعده ۶۶

۲–۵–۳ اعمال قاعده در نظام های حقوقی ۶۸

۲–۵–۳–۱ حقوق اروپا ۶۸

۲–۵–۳–۲ حقوق ایران ۷۱

۲–۶ برخورداری متعهدله از حقوق بیشتر در عدم اجرای اساسی ۷۲

۲–۶–۱ نقض اساسی و غیر اساسی ۷۳

۲–۶–۱–۱ انجام دقیق تعهد قراردادی ۷۴

۲–۶–۱–۲ سنگینی آثار عدم اجرا ۷۵

۲–۶–۱–۳ عدم اجرای عمدی ۷۶

۲–۶–۲ عدم اجرای اساسی دراسناد و نظام های حقوقی ۷۷

۲–۶–۲–۱ عدم اجرای اساسی در حقوق اروپا ۷۷

۲–۶–۲–۲ عدم اجرای اساسی در حقوق ایران ۸۱

۲–۷ ابقاء مسیولیت طرف قرارداد حتی در صورت تفویض اجرا به ثالث ۸۱

۲–۷–۱ ماهیت، مبنا و هدف قاعده ۸۲

۲–۷–۲ اعمال قاعده در نظام های حقوقی ۸۴

۲–۷–۲–۱ حقوق اروپا ۸۴

۲–۷–۲–۲ حقوق ایران ۸۵

۳– فصل سوم: قواعد حاکم بر اجرای شیوه های جبران ۸۷

۳–۱ اعطاء مدت اضافی برای اجرا و آثار آن ۸۸

۳–۱–۱ ماهیت و هدف قاعده ۸۸

۳–۱–۲ آثار و نتایج قاعده ۸۹

۳–۱–۲–۱ امکان اعطاء فرصت اضافی از سوی متعهد له (زیان دیده) ۸۹

۳–۱–۲–۲ حقوق و تکالیف متعهد له (زیان دیده) در طول مدت اضافی ۹۰

۳–۱–۲–۲–۱ عدم امکان تغییر عقیده ۹۰

۳–۱–۲–۲–۲ حق خودداری از اجرای تعهد متقابل ۹۲

۳–۱–۲–۲–۳ عدم امکان توسل به شیوه های جبران در دسترس در طول مدت اضافی ۹۱

۳–۱–۲–۲–۴ امکان توسل به شیوه های جبران در دسترس در صورت عدم پذیرش مدت اضافی یا عدم اجرا در مدت اضافی ۹۲

۳–۱–۲–۳ برخورداری متعهد له (زیان دیده) از حقوق بیشتر ۹۲

۳–۱–۳ شرایط اعطاء مدت اضافی برای اجرای قرارداد ۹۳

۳–۱–۳–۱ دوره ی متعارفِ معین ۹۳

۳–۱–۳–۲ ملاک و مرجعِ دوره ی متعارفِ معین ۹۴

۳–۱–۳–۲–۱ لحاظ مدت اصلیِ قرارداد ۹۴

۳–۱–۳–۲– ۲ توجه به ضرورت انجام قرارداد در موعد مقرر برای متعهد له ۹۴

۳–۱–۳–۲– ۳ ضرورت انجام قرارداد در موعد مقرر با توجه به موضوع قرارداد ۹۵

۳–۱–۳–۲–۴ توجه به علت عدم اجرای قرارداد در موعد اصلی ۹۵

۳–۱–۴ اعمال قاعده در نظام های حقوقی ۹۵

۳–۱–۴–۱ حقوق اروپا ۹۵

۳–۱–۴–۲ حقوق ایران ۹۸

۳–۲ لزوم رعایت تشریفات در اجرای شیوه های جبران ۹۹

۳–۲–۱ موارد ارسال اخطاریه ۹۹

۳–۲–۱–۱ اخطار خاتمه دادن به قرارداد در صورت عدم اجرا ۹۹

۳–۲–۱–۱–۱ حقوق اروپا ۹۹

۳–۲–۱–۱–۲ حقوق ایران ۱۰۰

۳–۲–۱–۲ اخطار خاتمه دادن به قرارداد در صورت ایفای معیوب یا با تاخیر ۱۰۱

۳–۲–۱–۳ اخطار وجود مانع ۱۰۱

۳–۲–۱–۴ اخطار فرصت اضافی برای اجرا ۱۰۲

۳–۲–۲ محتوای اخطاریه و مبنای آن ۱۰۳

۳–۲–۳ ضمانت اجرای قصور در ارسال اخطاریه ۱۰۵

۳–۲–۳–۱ سقوط حقِ خاتمه ی قرارداد ۱۰۵

۳–۲–۳–۲ جبران کردن خسارات اضافی ۱۰۶

۳–۳ لزوم رعایت حسن نیت در اجرای شیوه های جبران ۱۰۶

۳–۳–۱ اعمال قاعده در حقوق اروپا ۱۰۷

۳–۳–۲ اعمال قاعده در حقوق ایران ۱۰۸

۳–۴ امکان تغییر شیوه ی جبران انتخابی توسط متعهدله(زیان دیده) ۱۱۰

۳–۴–۱ قلمرو و مبنای قاعده ۱۱۰

۳–۴–۲ اعمال قاعده ۱۱۱

۳–۴–۲–۱ تغییر اختیاری ۱۱۲

۳–۴–۲–۲ تصمیم غیر قابل اجرای دادگاه ۱۱۲

نتیجه گیری ۱۱۳

فهرست منابع ۱۱۷

کلیدواژه ها

• شیوه های جبران
• جبران خسارت
• عدم اجرای قرارداد
• نقض قرارداد.
• عدم امکان اجرای قرارداد