بررسی شرط نامشروع در عقود به صورت تطبیقی در فقه حقوق ایران و انگلستان
بررسی شرط نامشروع در عقود به صورت تطبیقی در فقه حقوق ایران و انگلستان عنوان رساله ای است که توسط ابوالفضل معینی زاده، با راهنمایی ابراهیم تقی زاده و با مشاوره کیان فولادی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری مرکز تحصیلات تکمیلی دفاع گردید.
 | |
| عنوان | بررسی شرط نامشروع در عقود به صورت تطبیقی در فقه حقوق ایران و انگلستان |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | ابوالفضل معینی زاده |
| استاد راهنما | ابراهیم تقی زاده |
| استاد مشاور | کیان فولادی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۱ |
| دانشگاه | مرکز تحصیلات تکمیلی |
چکیده
اهمیت نقشی که قرارداد در یک سیستم اقتصادی بازی می کند قابل انکار نیست. اهمیت موضوع به–اندازه ای است که حقوق می پذیرد یا درصورتی که در خصوص آن تصمیم نگرفته باشد باید بپذیرد که طرفین قرارداد زمانی که قرارداد را منعقد می کنند از آزادی تصمیم گیری بهره مند شوند، اما آزادی قراردادی دارای محدودیت هایی است که اعمال بی قید و شرط آن را محدود می سازد . قوانین موضوعه و نظم عمومی و اخلاق حسنه از قواعد محدود کننده آزادی اراده قراردادی اند که در کلیه نظام های حقوقی، از جایگاه ویژه و قابل تاملی برخوردار می باشند .این قواعد که در نوشته های حقوقی راجع به قراردادها تحت عنوان نامشروع شدن قرارداد مورد مطالعه قرار می گیرند ، در حقوق کشورهای ایران و انگلستان به لحاظ آثار و اوصاف از وضعیت کاملا مشابهی برخوردار نیستند. در هر دو نظام حقوقی مورد مطالعه در این رساله ضمانت اجرای قراردادهای مغایر نظم عمومی و اخلاق حسنه بطلان مطلق اعلام شده و البته شرط نامشروع در حقوق ایران خود باطل است ولی مبطل عقد نیست،اما از نظر آثار این بطلان تفاوتهایی به نظر می رسد. در حقوق ایران اجرای شرط نامشروع و درحقوق انگلستان اجرای قرارداد نامشروع ممکن نیست ، هرچند که در حقوق ایران نیز اگر قرارداد خود نامشروع و مغایر نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد، نیز اجرای آن ناممکن است اما از لحاظ امکان استرداد عوض و امکان طرح ادعای خسارت تفاوتهایی در دو نظام حقوقی وجود دارد .
ساختار و فهرست رساله
عنوان صفحه چکیده
مقدمه
فصل اول : کلیات ۴ بیان مساله ۵ اهمیت و ضرورت تحقیق ۶ هدف تحقیق ۷ عنوان تحقیق ۸ سوالات تحقیق ۸ روش اجرای تحقیق ۹ ساختار تحقیق ۹ پیشینه تاریخی تحقیق ۱۰ فصل دوم: مفاهیم و مصادیق شرط نامشروع
گفتار اول : مفهوم لغوی و اصطلاحی شرط ۱۳ گفتار دوم : مفهوم شرط نامشروع از دیدگاه فقه امامیه ۱۵ گفتار سوم :بررسی نظریه ها در خصوص ارتباط میان شرط و عقد ۱۷ بند اول : نظریه تقیید ۱۸ بند دوم : نظریه ظرفیت ۱۹ بند سوم : نظریه تعلیقی بودن عقد مشروط ۲۰ بند چهارم : شرط جزیی از عوضین نیست ۲۱ بند پنجم : شرط جزیی از عوضین است ۲۲ گفتار چهارم : شرایط صحت شرط ضمن عقد ۲۳ بند اول :انجام شرط در توان مشروط علیه باشد
الف: اجماع
ب : غرر
ج : عدم تسلیم:
بند دوم : معیار مقدوریت و عدم آن
الف : شرط به خودی خود جایز باشد
ب : غرض عقلایی داشته باشد
ج : مخالف کتاب و سنت نباشد
۱– شرط حرام ۳۲ ۲– شرط مخالف احکام و قوانین الهی ۳۳ ۳– شرط محلل حرام و یا محرم حلال ۳۳ ۱–۳ شرط مستلزم تحریم حلال یا تحلیل حرام ۳۴ ۱–۳–۱ وجوب وفاء باعث حرمت حلال یا حلیت حرام می شود ۳۴ ۲–۳–۱ خود شرط باعث حرمت حلال یا حلیت حرام می گردد ۳۴ ۲–۳– التزام به ترک مباح ۳۸ د–مخالف مقتضای عقد نباشد: ۴۲
– انواع مقتضای عقد
۱–۱تعریف مقتضای ذات عقد:
۱–۲مقتضای اطلاق عقد:
گفتار پنجم : دلایل بطلان شروط منافی مقتضای ذات عقد
بند اول : اشکال امام خمینی (ره) در توجیه نظر شیخ انصاری (ره)
بند دوم : مرجع شناخت مقتضای عقد
الف: عرف
ب : شرع و قانون:
گفتار ششم : مضمون عقد و آثار مستقیم انشاء:
بند اول : حکم شرط منافی با مقتضای عقد
بند دوم : دلایل بطلان شرط مجهول
بند سوم : آیا شرط مجهول مبطل عقد است
بند چهارم : مستقل بودن شرط مجهول ۵۰ بند پنجم : مستلزم محال نباشد ۵۰ الف : حکم شرط مستلزم محال
ب : مشروط علیه در ضمن عقد به شرط ملتزم شود
ج : منجز باشد
گفتار هفتم : احکام شرط فاسد
بند اول : آیا شرط فاسد مفسد عقد است :
بند دوم : معیار مفسد یت شرط باطل
الف : شرط فاسد واجب الوفاء نیست
ب : حکم تخلف مشروط علیه از وفای به شرط
ج : دیدگاه امام خمینی در مساله
بند سوم : اگر شرط به نفع شخص ثالث باشد
مبحث دوم : شرط نامشروع در حقوق ایران و انگلستان
گفتار اول : مفهوم شرط درحقوق ایران
گفتار دوم : مفهوم شرط در حقوق انگلستان
بند اول : شناخت اصطلاح شرط در حقوق انگلستان
بند دوم : بررسی و تفاوتهای واژههای مشابه در حقوق انگلستان:
گفتار سوم : اقسام شرط در حقوق ایران
بند اول : تقسیم شروط بر اساس موضوع
بند دوم : تقسیم شروط به اعتبار شرایط صحت
۱–۲ شرطی که انجام آن غیر مقدور باشد
۲–۲ شرطی که در آن نفع و فایده نباشد
۳–۲ شرط نامشروع
۳– شروط باطل و مبطل
۱–۳ شرط خلاف مقتضای عقد
۲–۳ شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین است
مبحث سوم : اقسام شرط در حقوق انگلستان
گفتاراول : تقسیم شرط براساس ضمانت اجرا
گفتار دوم:تقسیم شرط براساس نحوه اندراج درعقد
مبحث چهارم : مفهوم شرط نامشروع در حقوق ایران و حقوق انگلستان
گفتار اول : مفهوم شرط نامشروع در حقوق ایران
مبحث پنجم: مصادیق عملی شرط نامشروع در قراردادها
گفتار اول : شرط نامشروع و نکاح
گفتار دوم : شرط عدم تزوج و تسری
گفتار سوم : بررسی مواردی از شیوه های تحقق شرط نامشروع
بند اول: عدم مشروعیت شرط سلب حق
بند دوم : وضعیت شرط نامشروع در زمان انعقاد و اجرا ۱۰۱ گفتار چهارم : اعلام جهت نامشروع به وسیله شرط ضمن عقد ۱۰۴ مبحث ششم :مفهوم عدم مشروعیت در حقوق انگلستان
گفتار اول : مهمترین قراردادهای نامشروع در حقوق انگلستان
الف : قرارداد برای ارتکاب جرم ، شبه جرم یا کلاهبرداری ۱۰۹ ب : قراردادهایی که منجر به فساد جنسی شده وبه نوعی بی عفتی جنسی را اشاعه می دهند :
ج : قراردادهایی که منافی امنیت عمومی کشور است:
د : قراردادهای که منافی اجرای عدالت است
ه : قراردادهایی که موجب ایراد صدمه به خدمات عمومیمی شوند
و : موافقت نامه های محدود کننده تجارت
فصل سوم: معیارها و آثار شرط نامشروع در حقوق ایران و انگلستان
مبحث اول : معیار شرط نامشروع در حقوق ایران
گفتار اول : شرط مخالف کتاب و سنت
گفتار دوم : شرط خﻼف قانون
بند اول: قوانین امری
بند دوم: قوانین تکمیلی
بند سوم : شرط خلاف نظم عمومی
الف : مفهوم نظم عمومی
ب : قلمرو و اقسام نظم عمومی
ج : مصادیق شروط مخالف نظم عمومی
بند چهارم : شرط خﻼف اخﻼق حسنه
مبحث سوم : بررسی آثار شرط نامشروع در حقوق ایران
گفتار اول : آثار شرط نامشروع نسبت به قرارداد
بند اول: بطلان شرط نامشروع
بند دوم: اثر بطلان شرط نامشروع بر قرارداد
گفتار دوم: بطلان شرط نامشروع و خیار ناشی از آن
بند اول: ثبوت خیار ناشی از بطلان شرط نامشروع
بند دوم: ماهیت و مبنای خیار ناشی از شروط نامشروع
۱– خیارفسخ بر اساس نظریه حکومت اداره ۱۴۸ ۲– توجیه خیار فسخ بر مبنای تیوری جبران یا قاعده لاضرر ۱۴۸ گفتار سوم: اثر شرط نامشروع نسبت به طرفین قرارداد و اشخاص ثالث
بند اول: شرط نامشروع و طرفین قرارداد
الف : نقش علم و جهل طرفین در ثبوت خیار برای مشروطه له ۱۵۲ بند دوم : شرط نامشروع و حقوق و نکالیف طرفین عقد ۱۵۳ الف : ضمانت اجرای تعذر یا بطلان شرط ۱۵۶ ب : عدم اعمال خیار ۱۵۸ ج : توارث خیار اشتراط ۱۵۹ بند سوم : اثر شرط نامشروع نسبت به اشخاص ثالث
الف : تعهد به نفع اشخاص ثالث
مبحث چهارم : معیار های نامشروع و غیرقانونی بودن قرارداد در حقوق انگلستان
گفتار اول : معیارهای نامشروع بودن قرارداد در حقوق انگلستان
بند اول : حکم قانون
بند دوم : رویه قضایی
بند سوم : تفسیرقضایی قرارداد
الف : فهم لفظی
ب : استنباط قضایی
ج : محدوده تفسیر قرارداد
بند چهارم : نظم عمومی
الف: قلمرو تفسیر نظم عمومی
ب: ضوابط تفسیر نظم عمومی
مبحث پنجم : آثار قراردادهای نامشروع در حقوق انگلستان
فصل چهارم : نتیجه گیری
فهرست منابع و مآخذ
الف ) منابع فقهی – عربی :
ب) منابع حقوقی – فارسی
ج) منابع به زبان انگلیسی
کلیدواژه ها
- نظم عمومی
- شرط
- انگلستان
- حقوق