بررسی فقهی و حقوقی داوری زنان

بررسی فقهی و حقوقی داوری زنان عنوان پایان نامه ای است که توسط محسن قاقزانی، با راهنمایی مسعود البرزی ورکی در سال ۱۴۰۲ و در مقطع کارشناسی ارشد موسسه آموزش عالی کار قزوین دفاع گردید.

عنوان	بررسی فقهی و حقوقی داوری زنان
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	محسن قاقزانی
استاد راهنما	مسعود البرزی ورکی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	موسسه آموزش عالی کار قزوین

چکیده

یکی از مسایلی که مورد توجه و مطمح نظر در دوره معاصر است، موضوع برابری زنان و مردان است. قضاوت زنان یکی از مباحث چالشی در فقه و حقوق است این مساله از این حیث دارای اهمیت است که امروزه زنان از دانش و درک بالای علمی نسبت به مسایل فقهی و حقوقی برخوردار هستند و این مساله را مطرح می سازد که آیا براستی نفعی در منع قضاوت زنان در دنیای امروزی وجود دارد؟ اغلب فقها قایل به مجاز نبودن قضاوت زنان می باشند که دلایلی را برای اعتقاد خود ذکر کرده اند در این بین، مسیله ذکوریت قاضی نیز از جمله موارد محل مناقشه در فقه و حقوق ایران است که آیا در آیین دادرسی اسلام لازم است قاضی مرد باشد و یا آنکه زن نیز می تواند متصدی قضا شود.در این تحقیق دیدگاههای مخالفان و موافقان با موضوع قضاوت و داوری زنان در دستگاه قضایی مورد بررسی قرار گرفته است و نسبت به این پرسش نظرات گوناگونی ابراز شده است. بعضی آن را جایز شمرده و برخی آن را منع کرده اند. با عطف نظر به این مهم، در پژوهش حاضر، با روش توصیفی تحلیلی به بررسی داوری زنان در حقوق ایران پرداخته ایم. نتیجه اینکه، اصولا قایلین بر اشتراط ذکوریت به ادله چند چون، آیات، روایات، اصل و به ویژه اجماع استدلال و استشهاد نموده اند؛ اما با تحلیل و ارزیابی انجام شده درباره ادله ای که در کلمات فقهاء عظام آمده می توان دریافت که اگر بدون پیش داوری در خصوص خاستگاه انسانی و جایگاه اجتماعی زنان همچون دیگر مسایل اجتماعی و تنها در چهارچوب ادله یاد شده، به بررسی شرط ذکوریت در تصدی کار قضاوت نگریسته شود، دلیلی که بتواند عمومات و اطلاقات جواز قضاوت را تخصیص یا تقیید بزند در دست نداریم. بر همین اساس از آنجاییکه قانون ما برگرفته از فقه ماست و همچنین از آنجاییکه دلایل محکم و قابل توجهی برای منع قضاوت زنان در دست نیست نمی توان زنان را از دست یابی به حق خود منع کرد چرا که پیشتر در قوانین موضوعه ایران از شرط اجتهاد به عنوان یکی از شروط قضات عدول شده است و از این رو ، زن در صورتی که سایر شرایط مربوطه را دارا باشد، قضاوت او از نظر شرعی و قانونی معنی ندارد.

ساختار و فهرست پایان نامه

فصل اول مفاهیم و کلیات

مقدمه

گفتار اول: مفهوم داوری

۱ مفهوم لغوی داوری در لغت

۲ مفهوم اصطلاحی داوری

شرایط و صفات داور

۱ شرایط و صفات داوراز نظر فقه عامه و امامیه

۱ ۱ صفات مختص داوران

۱ ۲ بلوغ

۱ ۳ عقل

۱ ۴ ایمان

۱ ۵ عدالت

۱ ۶ علم

۱ ۷ اجتهاد

۱ ۸ ذکورت

۱ ۹ کتابت

۱ ۱۰ طهارت مولد

۱ ۱۱ اعلم بودن در بلد

۱ ۱۲ بصر

۲ شرایط و صفات داور در حقوق ایران

۲ ۱ شرایط داور

۲ ۲ ممنوعیت های داور

گفتار دوم: مفهوم داوری از نظر فقه

۱ داوری در فقه عامه

۲ داوری در فقه امامیه

گفتار سوم: مفهوم داوری در حقوق ایران

۱ در حقوق موضوعه

۱–۱– دعوای عمومی و کیفری

۲–۱– دعوای ورشکستگی

۳–۱– دعاوی راجع به اصل نکاح، فسخ آن، و طلاق و نسب

۴–۱– دعاوی راجعه به اموال عمومی و دولتی

۵–۱– دعاوی مربوط با طرف اتباع خارجی

۲ در دکترین

۳ نظرمشهور فقها

گفتار چهارم: سیر تاریخی داوری زنان

۱ در فقه از ابتدا تا دوره معاصر

۱ ۱ فقهای امامیه

۱–۱–۱ عدم محدودیت قلمرو داوری

۱ ۲ فقهای عامه

۲ در حقوق ایران

گفتار پنجم: مستندات داوری

۱ مستندات داوری در فقه عامه

۲ در فقه امامیه

۳ مستندات داوری در حقوق ایران

۳ ۱ پیش از انقلاب اسلامی

۳ ۲ پس از انقلاب اسلامی

گفتار ششم: محاسن و معایب داوری

۱ محاسن داوری

۲ معایب داوری

فصل دوم مبانی جواز و منع داوری زنان

گفتار اول: ادله مخالفان

۱ آیات

۲ روایات

۳ اجماع

۴ اصل

۵ ادله استحسانیه

۶ قیاس

گفتار دوم: ادله موافقان

۱ نظرات معاصرین

۲ حجیت عرف یا سیره عقلا در فقه اسلامی

۳ قضاوت زنان در سایر کشورهای اسلامی

فصل سوم بررسی امکان داوری زنان در حقوق موضوعه ایران و رویه عملی

۲ ۱ ۱ قضاوت زنان قبل از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷

۲ ۱ ۲ قضاوت زنان بعد از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷

۱ منع کامل قضاوت زنان

۲ تحول تدریجی قوانین

۲ ۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱

فصل چهارم بررسی تطبیقی داوری زنان در سایر کشورها

جهانی شدن حقوق زنان

بررسی تطبیقی دیدگاه اسلام و غرب در مورد مشارکت زنان در فعالیتهای اقتصادی

موضوع قضاوت و داوری زنان در سایر کشورهای اسلامی

فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادها

۵–۱–نتیجهگیری

۲–۵– پیشنهادها

منابع

کلیدواژه ها

• داوری
• زنان