بیع حق در فقه و حقوق ایران
بیع حق در فقه و حقوق ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط فرزانه رجبی، با راهنمایی راضیه عبدالصمدی و با مشاوره مصطفی نفری در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی دفاع گردید.
 | |
| عنوان | بیع حق در فقه و حقوق ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | فرزانه رجبی |
| استاد راهنما | راضیه عبدالصمدی |
| استاد مشاور | مصطفی نفری |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۹ |
| دانشگاه | دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی |
چکیده
رشد بی سابقه انواع بیع، با وجود تمام مزیتها که برای بشر به ارمغان آورده با مشکلاتی روبه روست، از آن جمله شناخته نشدن برخی از بیع ها مانند بیع حقوق و اموال غیرمادی توسط قانونگذار و در محاکم و مرجع های حقوقی می باشد. با توجه به عرفی بودن حقیقت بیع و مالیت داشتن و قابل مالکیت در آمدن برخی از حقوق از دیدگاه عرف امروزی و گسترش مفهوم عین به منظور در بر گرفتن حقوق و ناسازگاری آن با مفهوم عین، باید در تعریف بیع تجدیدنظر کرد و با اعتقاد به عدم لزوم عینیت مبیع، همچون برخی از فقیهان حنفی، شافعی و حنبلی به جای واژه عین در تعریف بیع از واژه مال استفاده نمود و از این طریق به تشخیص عرف نیز ترتیب اثر داد. هدف این پژوهش اینست که با تکیه بر مقررات عام قانونی نمی توان انتقال حقوق را بیع دانست و قاعدتا انتقال حقوق در قالب ماده ۱۰ قانون مدنی و عقود نامعین مانند صلح صورت می گیرد مگر این که قانون اصلاح شود یا رویه قضایی به صورت وحدت رویه پیوستن بیع حقوق قابل انتقال را به بیع تاکید کند یا آن که قوانین موخر التصویب، واگذاری مصداق های حقوق و این اموال را به عنوان بیع مورد شناسایی کند. روش این تحقیق توصیفی و تحلیلی است. یافته های این پژوهش بیان گر آن است که تفسیر موسع عقد بیع و با بازکردن جایگاه حقوق می توان نظام حقوقی ایران را در عقد بیع متحول ساخت و قواعد بیع حقوق مالی را هم در جایگاه مبیع و هم ثمن گسترش داد و تجدید نظری در نظرات فقهی که پایه ماده ۳۳۸ ق.م می باشند با توجه به نقد قول مشهور و پویا بودن و بروز بودن علم فقه ارایه کرد.
ساختار و فهرست پایان نامه
فهرست
مقدمه ۱
۱_بیان مسیله ۳
۲_پیشینه تحقیق ۴
۳_ضرورت و نوآوری تحقیق ۷
۴_سوالات تحقیق ۷
۵_فرضیه ها ۷
۶_اهداف و کاربردهای تحقیق ۷
۷_روش و نحوه انجام تحقیق ۸
۸_ساماندهی تحقیق ۸
فصل اول:کلیات و مفاهیم و اصطلاحات عناصر ماده
قانون مدنی ۹
بخش اول:بیان تعاریف و ماهیت عناصر ماده
قانون مدنی(بیع) ۹
گفتار اول:بیع (تعریف و بررسی ماهیت بیع) ۹
الف_معنای لغوی بیع ۱۰
ب_معنای اصطلاحی بیع ۱۰
۱_تعریف و بررسی ماهیت بیع از منظر فقهای امامیه ۱۰
۲_تعریف و بررسی ماهیت بیع از منظر فقهای اهل سنت ۱۳
۳_ماهیت بیع از منظر حقوقدانها در حقوق ایران ۱۳
گفتار دوم:تملیک(تعریف و بررسی ماهیت مالکیت) ۱۵
الف_ویژگی های حق مالکیت ۱۶
ب_اسباب مالکیت ۱۷
ج_کاربرد ملکیت از منظر فقها ۱۷
د_ملکیت و مالکیت از منظر حقوق ایران و حقوقدانان ۱۸
گفتار سوم:تعریف و بررسی و شرایط مبیع،عین،عوض: ۱۹
الف_مبیع (بررسی ماهیت و شرایط مبیع) ۱۹
ب_عین(تعریف و بررسی ماهیت عین) ۲۱
۱_عین در فقه امامیه ۲۱
۲_عین در میان فقهای اهل تسنن ۲۲
۳_عین در حقوق ایران ۲۲
ج_ثمن یا عوض(بررسی ماهیت عوض) ۲۴
بخش دوم:بررسی اصطلاحات کلیدی و مفاهیم اصلی پژوهش،مال و حق ۲۷
گفتار اول:تعریف و بررسی ماهیت مال ۲۷
الف_تعریف لغوی مال ۲۷
ب_تعریف اصطلاحی مال ۲۸
ج_بررسی ماهیت مال ۲۸
د_مفهوم مال در فقه امامیه ۲۹
ه_مفهوم مال در فقه اهل سنت ۳۱
و_مفهوم مال در حقوق موضوعه ایران و قانون ۳۱
گفتار دوم:تعریف و بررسی ماهیت حق ۳۵
الف_حق در لغت ۳۵
ب_حق در اصطلاح فقه ۳۷
ج_حق در اصطلاح حقوق ۳۸
د_مفهوم حق در فقه امامیه ۴۰
ه_مفهوم حق در فقه اهل سنت ۴۴
و_مفهوم حق در حقوق ایران ۴۶
فصل دوم:وضعیت حقوقی بیع حق در جایگاه مبیع و ثمن و آشنایی بیشتر با اموال و حقوق اعم از مالی و غیر مالی ۴۸
بخش اول:ادله عینیت،مالیت و تملیکی بودن ثمن و مبیع ۴۹
گفتار اول:مصادیق عین ۴۹
گفتار دوم:الف_ادله عدم اختصاص مبیع به عین ۵۳
ب_ادله ی فقهای موافق به اختصاص مبیع به عین ۵۵
ج_اشکال بر ادعای عدم اختصاص مبیع به عین ۵۷
گفتار سوم:کفایت مالیت ثمن ۵۹
مناقشه و اشکال در کفایت مالیت ثمن ۵۹
گفتار چهارم:نقض بر تملیک بودن بیع ۶۰
بخش دوم:تقسیم بندی مال و انواع آن و جایگاه قرارگیری حقوق در دسته بندی اموال ۶۴
گفتار اول:اقسام اموال ۶۴
الف_مال مادی و مال غیر مادی ۶۴
ب_عین و منفعت ۶۴
ج_مال مصرف شدنی و مال قابل بقا ۶۵
د_مال منقول و مال غیر منقول ۶۵
ه_مال مثلی و مال قیمی ۶۵
و_مال مفروز و مال مشاع ۶۵
گفتار دوم:تقسیمات اموال غیر مادی ۶۵
الف_اموال غیر مادی فکری ۶۶
۱_تقسیم از جهت قابلیت دوام و اعتبار ۶۶
۲_تقسیم از جهت وابستگی آنها به اموال مادی ۶۶
۳_تقسیم از جهت قوه فکر و اندیشه در ایجاد آنها ۶۶
ب_اموال غیر مادی غیر فکری ۶۷
۱_از جهت لزوم یا عدم لزوم سرمایه گذاری اولیه ۶۷
۲_از جهت چگونگی ایجاد و تملک آن ها از نظر زمانی ۶۸
گفتار سوم:انواع اموال غیر مادی ۶۹
الف_حقوق معنوی ۶۹
ب_حقوق دینی ۷۰
ج_حقوق عینی ۷۰
گفتار چهارم:تحول در فقه و حقوق ایران ۷۰
بخش سوم:آشنایی بیشتر با حق و حقوق ۷۲
گفتار اول:متعلق حق ۷۳
گفتار دوم:ارکان حق ۷۴
گفتار سوم:جایگاه حق در اندیشه اسلامی و اندیشه غربی ۷۷
گفتار چهارم:مبانی فقهی و حقوقی حق ۷۹
الف_مبانی فقهی ۷۹
ب_مبانی حقوقی ۸۳
گفتار پنجم:مفاهیم مشابه با حق ۸۵
فصل سوم:اقسام حقوق و چگونگی انتقال حقوق و مالکیت حق در قالب عقد بیع از دیدگاه حقوقدانان و فقها ۸۷
بخش اول:تقسیم بندی حقوق ۸۷
گفتار اول:انواع حق ۸۷
الف_تقسیم حقوق به صورت کلی ۸۸
۱_حق مالی و حق غیرمالی ۸۸
۲_حق عینی و حق دینی ۸۹
_ارکان اساسی حق عینی و حق دینی ۹۰
۳_حقوق تقدم و تعقیب ۹۰
۴_حق معنوی ۹۱
۵_حق مربوط به شخصیت ۹۱
۶_حق طبیعی ۹۳
۷_حق مطلق و حق نسبی ۹۴
۸_حق منجز و حق معلق ۹۴
۹_حق موقت و حق دایم ۹۵
۱۰_حق حال و حق موجل ۹۵
۱۱_حق ثابت و حق متزلزل ۹۵
۱۲_حق سیاسی،حق عمومی،حق خصوصی ۹۵
ب_اقسام حقوق از منظر فقها و فقه امامیه ۹۶
ج_اقسام حقوق در فقه اهل سنت ۹۸
د_اقسام حقوق در حقوق موضوعه ایران ۹۸
بخش دوم:مناقشات مناقشه اشکال وقوع حق به عنوان مبیع و پاسخ به آنها ۱۰۰
گفتار اول:مناقشه و اشکال وقوع حق به عنوان مبیع و پاسخ به آنها ۱۰۰
_مختص نمودن معوض و مبیع به اعیان بر حسب تعریف و ماهیت بیع ۱۰۰
الف_پاسخ به مناقشه ورفع اشکال بر مبنای ماهیت بیع ۱۰۱
ب_پاسخ به مناقشه و رفع اشکال بر مبنای نقد قول مشهور ۱۰۳
۲)شهرت عملی ۱۰۳
ج_پاسخ به مناقشه و رفع اشکال از منظر استناد به مفهوم عرفی بیع ۱۰۶
د_پاسخ به مناقشه و رفع اشکال بر طبق اعتباری بودن تفاوت معوض و عوض ۱۰۸
_گفتار دوم:مناقشات برای ثمن واقع شدن حقوق مالی و اشکالات وارد بر آن و پاسخ و نقد آن ها از منظر فقها ۱۰۹
الف_ایراد عدم اطلاق مال بر حق و نداستن مالیات برای حق ۱۰۹
_پاسخ به مناقشه و رفع اشکال بر اساس نظریه اعتباری بودن اموال ۱۱۰
ب_مناقشه و اشکال در عدم صدق معاوضه و مبادله ۱۱۴
_پاسخ به اشکال به دو روش نقضی و حلی ۱۱۴
ج_مناقشه و اشکال در عدم امکان تملیک متقابل ۱۱۵
_پاسخ به اشکال به دو صورت اعتباری بودن بیع و تملیکی نبودن عوض ۱۱۵
بخش سوم:وقوع حق دربیع از منظر حقوقدانها ۱۱۶
گفتار اول:نظرات موافقان و مخالفان فقهی درباره بیع حقوق ۱۱۷
الف_دلایل بیع دانستن حقوق و موافقان انتقال آن و تعمیم ماده ۳۳۸ به حقوق ۱۱۷
ب_نقد نظر بیع بودن و دلایل مخالفان انتقال حقوق ۱۱۹
گفتار دوم:نظر منتخب ۱۲۴
_گفتار سوم:احکام بیع حقوق ۱۲۵
نتیجه گیری ۱۳۰
پیشنهادات ۱۳۳
منابع و ماخذ: ۱۳۵
الف:فارسی ۱۳۵
ب:لاتین ۱۴۴
Abstract
کلیدواژه ها
- فقه
- نظام حقوقی
- ایران
- بیع
- حقوق مالی
- حق مالکیت
- ثمن
- مبیع
- بیع
- حق
- مالکیت
- ثمن
- مبیع