تحلیل آثار و احکام بیع عین متعلق حق غیر از منظر فقه و حقوق

تحلیل آثار و احکام بیع عین متعلق حق غیر از منظر فقه و حقوق عنوان رساله ای است که توسط فاطمه کریمی، با راهنمایی سیدمحمدصادق طباطبایی و با مشاوره محمدمهدی الشریف در سال ۱۳۹۹ و در مقطع دکتری دانشگاه اصفهان دفاع گردید.

عنوان	تحلیل آثار و احکام بیع عین متعلق حق غیر از منظر فقه و حقوق
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	فاطمه کریمی
استاد راهنما	سیدمحمدصادق طباطبایی
استاد مشاور	محمدمهدی الشریف
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه اصفهان

چکیده

عین مال ممکن است به دلایل مختلف موضوع حق غیر باشد. در مواردی وجود این حق، مالک را از تصرف آزادانه در عین مال بازمی دارد. از آنجا که بیع کاملترین تصرف حقوقی در مال است، تحلیل آثار و احکام بیع عین متعلق حق غیر می تواند روشن گر بسیاری از ابهامات و پاسخگوی بسیاری از سوالات در این زمینه باشد. عمده ترین سوالاتی که در این زمینه مطرح می شود از این قرار است: حکم فروش عین متعلق حق غیر چیست؟ فروش عین متعلق حق غیر چه آثاری را در پی دارد؟ آیا می توان قاعده ای فقهی و حقوقی را در این زمینه شناسایی و تبیین نمود؟ به نظر می رسد فروش عین متعلق حق غیر در صورتی که منجر به زوال حق غیر در مال گردد یا اینکه حق را در آستانه ی زوال قرار دهد جایز نبوده و از نظر وضعی غیرنافذ است. این قاعده در تمامی موارد مشابه قابل اعمال است و وجود حق نسبت به عین، نقش مانعی را بر سر راه مقتضی (عقد) دارد که با زوال آن حکم اولیه یعنی صحت عقد مترتب می شود؛ بنابراین تا قبل از زوال مانع، عقد بیع، بی اثر و مراعی است

ساختار و فهرست رساله

فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول: کلیات و ادبیات پژوهش

۱–۱. شرح و بیان مساله پژوهشی

۱–۲. پیشینه و تاریخچه موضوع پژوهش

۱–۳. اهمیت و ارزش پژوهش

۱–۴. اهداف پژوهش

۱–۵. فرضیه ها یا سوال های پژوهش

۱–۶. روش پژوهش

۱–۶–۱. نوع مطالعه و روش بررسی فرضیه ها و یا پاسخگویی به سوالات

۱–۶–۲. مراحل اجرایی پژوهش

۱–۶–۳. جامعه آماری

۱–۶–۴. روش و طرح نمونه برداری

۱–۶–۵. حجم نمونه و روش محاسبه

۱–۶–۶. ابزار گردآوری دادهها

۱–۶–۷. ابزار تجزیه و تحلیل

۱–۷. کاربرد نتایج پژوهش

فصل دوم: تبیین مفهوم و ماهیت بیع عین متعلق حق غیر

۲–۱. مفهوم عین متعلق حق غیر

۲–۱–۱. تعریف عین

۲–۱–۲. اقسام عین

۲–۱–۲–۱. عین معین

۲–۱–۲–۲. عین کلی در معین

۲–۱–۲–۳. عین کلی

۲–۱–۳. مصادیق عین متعلق حق غیر

۲–۱–۳–۱. عین موقوفه

۲–۱–۳–۲. عین مرهونه

۲–۱–۳–۳. عین مبیع شرطی

۲–۱–۳–۴. عین مال مورد شفعه(مشفوع)

۲–۱–۳–۵. اعیان ترکه متوفی

۲–۱–۳–۶. اعیان اموال ورشکسته

۲–۲. مفهوم تعلق حق غیر

۲–۲–۱. مفهوم حق

۲–۲–۱–۱. تعریف حق

۲–۲–۱–۲. اقسام حق

۲–۲–۱–۲–۱. از منظر فقه

۲–۲–۱–۲–۲. از منظر حقوق

۲–۲–۲. تعلق حق به عین و مفهوم طلق بودن

۲–۲–۳. تعلق حق غیر و مالکیت تصرف

۲–۳. مفهوم بیع عین متعلق حق غیر

۲–۳–۱. تعریف عقد بیع

۲–۳–۲. بررسی عقود مشابه با بیع عین متعلق حق غیر

۲–۳–۲–۱. بیع به قصد فرار از دین

۲–۳–۲–۲. بیع معلق

۲–۳–۲–۳. قرارداد انتقال مالکیت موقت (بیع زمانی)

۲–۳–۲–۴. بیع مریض در مرض فوت

۲–۳–۲–۵. بیع فضولی

۲–۳–۲–۵–۱. انواع عقد فضولی

۲–۳–۲–۵–۲. وضعیت بیع فضولی

۲–۳–۲–۵–۳. مبنای عدم نفوذ عقد فضولی(نقش اجازه در نفوذ عقد فضولی)

۲–۳–۲–۵–۳–۱. اجازه به عنوان اعلام رضایت (به عنوان جزءالعله)

۲–۳–۲–۵–۳–۲. اجازه به عنوان نشانه ی رضای تقدیری

۲–۳–۲–۵–۳–۳. اجازه سبب انتساب عقد فضولی به مالک

۲–۳–۲–۵–۳–۴. اجازه سبب رفع مانع

۲–۳–۲–۵–۳–۵. اجازه به عنوان شرط تاثیرگذاری عقد

۲–۳–۲–۵–۳–۶. اجازه عامل تبدیل عقد فضولی به عقد بین مالک و اصیل

۲–۳–۲–۵–۳–۷. اجازه عاملی برای ایجاد نمایندگی

۲–۳–۲–۵–۳–۸. اجازه نشانه ی اداره ی عقد

۲–۳–۲–۵–۴. جایگاه بیع عین متعلق حق غیر به عنوان بیع فضولی

فصل سوم: فروش مصادیق عین متعلق حق غیر

۳–۱. بیع عین موقوفه

۳–۱–۱. از منظر فقه

۳–۱–۱–۱. عدم جواز فروش موقوفه به طور مطلق

۳–۱–۱–۲. جواز فروش عین موقوفه در وقف منقطع و عدم جواز در وقف موبد

۳–۱–۱–۳. جواز فروش عین موقوفه در وقف موبد و عدم جواز در وقف منقطع

۳–۱–۲. از منظر حقوق

۳–۱–۲–۱. فروش عین موقوفه در فرض عدم ضرورت

۳–۱–۲–۲. فروش عین موقوفه در فرض ضرورت

۳–۱–۲–۲–۱. خراب شدن عین موقوفه

۳–۱–۲–۲–۲. ترس از خراب شدن

۳–۱–۲–۲–۳. ترس از خونریزی

۳–۱–۳. مبانی عدم جواز فروش عین موقوفه

۳–۱–۳–۱. اجماع

۳–۱–۳–۲. روایات

۳–۱–۳–۳. اقتضای عقد وقف و ماهیت آن

۳–۱–۳–۴. تعلق حق غیر

۳–۲. بیع عین مرهونه

۳–۲–۱. از منظر فقه

۳–۲–۱–۱. دیدگاه بطلان

۳–۲–۱–۲. دیدگاه عدم نفوذ

۳–۲–۱–۲–۱. مطلق عدم نفوذ

۳–۲–۱–۲–۲. نفوذ عقد مشروط به حفظ حق مرتهن

۳–۲–۱–۳. دیدگاه صحت

۳–۲–۲. از منظر حقوق

۳–۲–۲–۱. دیدگاه عدم نفوذ

۳–۲–۲–۱–۱. مطلق عدم نفوذ

۳–۲–۲–۱–۲. نفوذ عقد با شرط حفظ حق مرتهن

۳–۲–۲–۲. دیدگاه صحت

۳–۲–۲–۳. دیدگاه بطلان

۳–۲–۲–۴. دیدگاه عدم قابلیت استناد

۳–۲–۳. مبانی حکم ممنوعیت بیع عین مرهونه

۳–۲–۳–۱. اجماع

۳–۲–۳–۲. روایت

۳–۲–۳–۳. تعلق حق غیر

۳–۲–۳–۴. قاعده لاضرر

۳–۲–۳–۵. قاعده ی سلطنت

۳–۳. حکم فروش مبیع شرطی

۳–۳–۱. از منظر فقه

۳–۳–۱–۱. دیدگاه بطلان

۳–۳–۱–۲. دیدگاه عدم نفوذ

۳–۳–۱–۳. دیدگاه صحت

۳–۳–۲. از منظر حقوق

۳–۳–۲–۱. از منظر حقوق ثبت

۳–۳–۲–۲. از منظر حقوق مدنی

۳–۳–۲–۲–۱. دیدگاه بطلان

۳–۳–۲–۲–۲. دیدگاه عدم نفوذ

۳–۳–۲–۲–۳. دیدگاه صحت

۳–۳–۳. مبانی حکم ممنوعیت فروش مبیع شرطی

۳–۳–۳–۱. تعلق حق غیر

۳–۳–۳–۲. قاعده لاضرر

۳–۳–۳–۳. شرط فعل منفی حقوقی

۳–۴. بیع اعیان ترکه متوفی

۳–۴–۱. از منظر فقه

۳–۴–۱–۱. ترکه به عنوان مال میت یا در حکم آن

۳–۴–۱–۱–۱. دلایل دیدگاه

۳–۴–۱–۱–۲. آثار دیدگاه

۳–۴–۱–۲. ترکه به عنوان مال موصی له و دیان متوفی

۳–۴–۱–۲–۱. دلایل دیدگاه

۳–۴–۱–۲–۲.آثار پذیرش ترکه به عنوان مال موصی له و دیان

۳–۴–۱–۳. ترکه متوفی به عنوان مال خداوند

۳–۴–۱–۴. ترکه متوفی به عنوان مال وارث

۳–۴–۱–۴–۱. دلایل دیدگاه

۳–۴–۱–۴–۲. آثار پذیرش مالکیت وراث پس از فوت متوفی

۳–۴–۱–۴–۳. حکم معاملات وراث نسبت به اعیان ترکه

۳–۴–۱–۴–۳–۱. صحت فروش

۳–۴–۱–۴–۳–۲. غیرنافذ بودن فروش (موقوف و مراعی)

۳–۴–۲. از منظر حقوق

۳–۴–۲–۱. عدم نفوذ(موقوف و مراعی)

۳–۴–۲–۲. عدم قابلیت استناد

۳–۴–۳. مبانی عدم جواز تصرف در اعیان ترکه توسط وارث

۳–۴–۳–۱. آیات

۳–۴–۳–۲. روایات

۳–۴–۳–۳. اجماع

۳–۴–۳–۴. تعلق حق غیر

۳–۵. فروش اعیان اموال ورشکسته

۳–۵–۱. از منظر فقه

۳–۵–۱–۱. دیدگاه بطلان

۳–۵–۱–۲. دیدگاه عدم نفوذ

۳–۵–۲. از منظر حقوق

۳–۵–۲–۱. اثر حکم ورشکستگی بر معاملات قبل از توقف

۳–۵–۲–۲. اثر حکم ورشکستگی بر معاملات بعد از توقف و قبل از صدور حکم ورشکستگی

۳–۵–۲–۳. اثر حکم ورشکستگی ورشکسته نسبت به قراردادهای بعد از صدور حکم ورشکستگی

۳–۵–۲–۳–۱. دیدگاه بطلان

۳–۵–۲–۳–۲. دیدگاه عدم نفوذ

۳–۵–۳. مبانی ممنوعیت ورشکسته از تصرف

۳–۵–۳–۱. اجماع

۳–۵–۳–۲. روایت

۳–۵–۳–۳. لاضرر

۳–۵–۳–۴. تعلق حق غیر

۳–۶. فروش عین مورد حق شفعه

۳–۶–۱. از منظر فقه

۳–۶–۱–۱. دیدگاه عدم نفوذ

۳–۶–۱–۲. دیدگاه بطلان

۳–۶–۱–۳. انفساخ

۳–۶–۱–۴. مراعی

۳–۶–۲. از منظر حقوق

۳–۶–۲–۱. عدم نفوذ

۳–۶–۲–۲. مراعی

۳–۶–۲–۳. عدم قابلیت استناد

۳–۶–۲–۴. قابلیت ابطال

۳–۶–۲–۵. فسخ یا انفساخ

۳–۶–۲–۶. بطلان

۳–۶–۳. مبانی بطلان تصرفات مشتری پس از اخذ به شفعه

۳–۶–۳–۱. تعلق حق شفیع به مورد شفعه

۳–۶–۳–۲. قاعدهی لاضرر

فصل چهارم: آثار بیع عین متعلق حق غیر

۴–۱. آثار فروش عین موقوفه

۴–۲. آثار فروش عین مرهونه

۴–۲–۱. آثار بیع عین مرهونه قبل از سقوط حق رهن یا رد عقد توسط مرتهن

۵–۲–۱–۱. لزوم عقد بیع عین مرهونه

۴–۲–۱–۲. انتقال مالکیت عوضین

۴–۲–۱–۳.تسلیم و تسلم عوضین

۴–۲–۱–۴. ضمان مقبوض به عقد فاسد (ضمان درک مبیع و ثمن)

۴–۲–۲. آثار بیع عین مرهونه بعد از سقوط حق رهن

۴–۲–۳. آثار بیع عین مرهونه بعد از رد عقد توسط مرتهن

۴–۳. آثار فروش مبیع شرطی

۴–۳–۱. آثار فروش مبیع شرطی پیش از فسخ بیع شرط

۴–۳–۲. آثار فروش مبیع شرطی در صورت فسخ بیع شرط

۴–۳–۳. آثار فروش مبیع شرطی در صورت رضایت بایع یا صرفنظر کردن از فسخ

۴–۴. آثار فروش ترکه ی متوفی توسط وراث

۴–۴–۱. آثار فروش ترکه متوفی قبل از رد، تنفیذ یا پرداخت دیون

۴–۴–۱–۱. لزوم عقد

۴–۴–۱–۲. انتقال مالکیت

۴–۴–۱–۳.تسلیم عوضین

۴–۴–۱–۴. ضمان درک

۴–۴–۲. بعد از رد بیع توسط طلبکاران

۴–۴–۳. بعد از تنفیذ یا پرداخت دین طلبکاران

۴–۵. آثار فروش اعیان اموال توسط ورشکسته

۴–۵–۱. آثار فروش قبل از اجازه یا سقوط حق طلبکاران و قبل از رد

۴–۵–۲. آثار عقد بعد از اجازه یا سقوط حق طلبکاران

۴–۵–۳. آثار عقد بعد از رد عقد توسط طلبکاران

۴–۶. آثار فروش عین مورد شفعه

۴–۶–۱. قبل از اخذ به شفعه

۴–۶–۲. پس از اخذ به شفعه

۴–۶–۲–۱. در روابط طرفین عقد

۴–۶–۲–۲. در رابطه با صاحب حق (شفیع)

منابع و مآخذ

پیوست ها

کلیدواژه ها

• بیع
• متعلق حق
• عین مرهونه
• حق شفعه
• مبیع شرطی
• عدم نفوذ