تحلیل شخصیت اشخاص حقیقی پس از مرگ در حقوق ایران فقه امامیه و با نگاهی به نظام حقوقی کامن لا

تحلیل شخصیت اشخاص حقیقی پس از مرگ در حقوق ایران فقه امامیه و با نگاهی به نظام حقوقی کامن لا عنوان رساله ای است که توسط احمد ادیبی، با راهنمایی محمد مهدی الشریف و علیرضا آرش پور و با مشاوره علیرضا فصیحی زاده در سال ۱۴۰۲ و در مقطع دکتری دانشگاه اصفهان دفاع گردید.

عنوان	تحلیل شخصیت اشخاص حقیقی پس از مرگ در حقوق ایران فقه امامیه و با نگاهی به نظام حقوقی کامن لا
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	احمد ادیبی
استاد راهنما	محمد مهدی الشریف، علیرضا آرش پور
استاد مشاور	علیرضا فصیحی زاده
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	دانشگاه اصفهان

چکیده

به رغم اینکه حقوقدانان، انحلال شرکت ها را در حکم موت آنها درنظرگرفته اند؛ اما ماده ۲۰۸ قانون تجارت بنا به مصالح خاص، حکم به تداوم شخصیت حقوقی شرکت ها از زمان انحلال لغایت زمان اتمام تصفیه داده است؛ در مورد وضعیت شخصیت حقوقی انسان پس از مرگ نیز شاهد مقررات و گزاره هایی در فقه و حقوق ایران و سیستم حقوقی کامان لا هستیم که توجیه آن، جز با درنظر گرفتن شخصیت حقوقی برای متوفی، امکان پذیر نیست. در فقه از یک سو، بقای ذمه بعد ازمرگ، به صراحت مورد پذیرش قرار گرفته است و از دیگر سو، امکان تداوم مالکیت پس از مرگ وحتی تملک جدید پس از فوت، در موارد خاص در نظر گرفته شده که دلالتی واضح بر بقای محدود شخصیت حقوقی پس از مرگ دارد. مصداق بارز مورد اول را باید در بقای ماترک موضوع دین مستغرق در مالکیت خود متوفی و عدم انتقال آن به وراث جست؛ و مصادیق مالکیت جدید پس از مرگ نیز عبارتند از: مالکیت متوفی بر دیه ناشی از جنایت بر اموات ، مالکیت تقدیری بر دیه قتل ، عودت مالکیت مبیع به متوفی در صورت فسخ ورثه و مالکیت متوفی بر اشیایی که قبل از فوت، سبب آنها را ایجاد کرده است، همانند صیدی که بعد از مرگ صیاد، در تورماهیگیری می افتد . حقوق کامان لا نیز، برخی از حقوق را قابل استمرار برای زمان بعد از مرگ دانسته که دلالت واضحی بر تداوم شخصت حقوقی بعد ازمرگ دارد نظیر: حقوق معنوی آثار ادبی–هنری، حق اهدای اعضای جسد، حق تولید مثل پس از مرگ و امکان الحاق کودک به والد فوت شده، حق تصمیم گیری برای بعد ازمرگ، حق بر یکپارچگی جسد، حق داشتن حریم خصوصی بعد از مرگ و حق احترام و کرامت متوفی . بدیهی است که شخصیت حقوقی متوفی یک شخصیت تمام عیار و طلق نبوده بلکه اعتبار این شخصیت، ناشی از مصالح خاص و محدود به تحقق آن مصالح است و همچون شخصیت حقوقی مذکور در ماده ۲۰۸ قانون تجارت با محدودیت ها و تضییق های متعددی مواجه است.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه

فصل اول: کلیات

مبحث اول: تبیین موضوع

گفتار اول : فرضیات تحقیق

مبحث دوم: پیشینه تحقیق

گفتار اول: بررسی و نقد نظریه شخصیت حقوقی ترکه

بند اول: ناسازگاری نظریه شخصیت حقوقی ترکه با احکام فقهی مرتبط با دین مستوعب ترکه

بند دوم: ناسازگاری نظریه شخصیت حقوقی ترکه با احکام فقهی راجع به مالکیت ناشی از ایجاد اسباب قبل از مرگ

بند سوم : ناسازگاری نظریه شخصیت حقوقی ترکه با احکام فقهی مرتبط با مالکیت دیه قتل

بند چهارم: ناسازگاری نظریه شخصیت حقوقی ترکه با گزاره های فقهیِ مرتبط با فسخ عقد به وسیله وراث

بند پنجم: ناسازگاری نظریه شخصیت حقوقی ترکه با مقررات مرتبط با مالکیت متوفی بر دیه جنایت بر اموات

بند ششم : ناسازگاری نظریه شخصیت حقوقی ترکه با احکام فقهی مرتبط با ضمانت از متوفی و تداوم ذمه بعد از مرگ

فصل دوم : مبانی نظری تداوم شخصیت حقوقی بعد ازمرگ

مبحث اول: مبانی نظری تداوم آثار شخصیت حقوقی بعد ازمرگ

مبحث دوم: مبانی تعبدی تداوم آثار شخصیت حقوقی بعد ازمرگ

گفتار اول: تداوم مالکیت بعد ازمرگ

بند اول: بقای مالکیت متوفی بر ترکه در صورت وجود دین و نقش آن در اثبات شخصیت حقوقی متوفی

بند دوم : بقای مالکیت متوفی بر موصی به (تا قبل از قبول موصی له) و تاثیر آن در اثبات شخصیت حقوقی متوفی

بند سوم : مالکیت متوفی بر دیه جنایت بر اموات

بند چهارم: مالکیت آنی متوفی بر دیه قتل و بحث مالکیت تقدیری

بند پنجم : مالکیت جدید پس از مرگ (بر مبیع عودت یافته) در اثر فسخ بیع به وسیله وراث

گفتار سوم : بقای ذمه، عهده و دیون پس از مرگ و تاثیر آن در اثبات شخصیت متوفی

بند اول :تداوم ذمه بعد ازمرگ و بقای دیون متوفی در آن

بند دوم : ایجاد دین جدید پس از مرگ

فصل سوم : آثار و احکام تداوم شخصیت حقوقی بعد از مرگ

مبحث اول : تداوم محدود حقوق بعد ازمرگ

گفتار اول: حمایت قانون از حقوق معنوی متوفی

گفتار دوم : حمایت قانون از احترام و کرامت متوفی

گفتار سوم : حمایت قانون از حریم خصوصی بعد ازمرگ

گفتار چهارم : حمایت قانون ازشهرت و آبروی متوفی

گفتار پنجم : حمایت قانون از حقوق کپی رایت بعد از مرگ

گفتار ششم : حمایت قانون از نفوذ اراده حقوقی بعد از مرگ

گفتار هفتم : حمایت قانون از حق تولید مثل بعد از مرگ

گفتار هشتم : حمایت قانون از حق تصمیم گیری برای بعد ازمرگ

گفتار نهم : حمایت قانون از حقوق متوفی بر جسد

مبحث دوم : محدودیت های شخصیت حقوقی متوفی

گفتار اول: محدودیت در تقبل تکلیف

گفتار دوم: محدودیت در ورود به روابط حقوقی

گفتار سوم: محدودیت در مصادیق تملیک و تملک

گفتار چهارم: محدودیت در اهلیت تمتع حقوق

گفتار پنجم: محدودیت در تقبل مسیولیت کیفری

مبحث سوم: اوصاف شخصیت حقوقی متوفی

گفتار اول: موقتی بودن ذات شخصیت حقوقی متوفی

گفتار دوم: مصلحتی بودن ذات شخصیت حقوقی متوفی

نتیجه گیری

منابع

کلیدواژه ها

• شخصیت حقوقی متوفی
• اهلیت پس از مرگ
• شخصیت حقوقی پس از مرگ
• تملکات بعد ازمرگ
• حقوق متوفی