تحلیل فقهی و حقوقی جبران حقوق اشخاص در تملک قهری دولت

تحلیل فقهی و حقوقی جبران حقوق اشخاص در تملک قهری دولت عنوان رساله ای است که توسط مهدی همتی، با راهنمایی عباسعلی داروی و با مشاوره محمد حسین بیاتی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری دانشگاه عدالت دفاع گردید.

عنوان	تحلیل فقهی و حقوقی جبران حقوق اشخاص در تملک قهری دولت
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	مهدی همتی
استاد راهنما	عباسعلی داروی
استاد مشاور	محمد حسین بیاتی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	دانشگاه عدالت

چکیده

زمینه و هدف: تملک قهری، راه حل میانه ای است که قانون گذار برگزیده، تا از گذر آن، هم دولت برای رفع نیازمندی های خود در راستای منافع عمومی و عمل به تکالیف و تعهدات قانونی، حق تملک املاک مردم را به دست آورد و هم حقوق اشخاص خصوصی تا حد ممکن محفوظ بماند. خرید املاک مردم بدون رضایت ایشان جز در موارد استثنایی ممنوع است. از همین رو دولت فقط با حصول شرایط قانونی یعنی نیاز دولت به املاک اشخاص؛ تصویب طرح عمومی؛ پرداخت غرامت؛ عدم وجود اراضی ملی و دولتی و ابلاغ به دارندگان حق در مورد تعیین کارشناس، از قدرت تملک قهری برخوردار می گردد. رعایت نکردن این شرایط موجب بطلان اقدامات تملکی دولت می گردد. هدف از این تحقیق طرح بیشتر مباحث حقوقی مربوط به سلب مالکیت و تملک قهری توسط دولت و گردآوری و بررسی و انسجام نظریات موجود است. روش: این تحقیق کاربردی از نوع اکتشافی – تحلیلی است و به شیوه کتابخانه ای اطلاعات آن گردآوری شده است. یافته ها: حقوق اشخاص خصوصی که در قواعد احترام، سلطنت و متون معتبر شرعی مورد تایید قرار گرفته است، از طریق پرداخت غرامت، حفظ می گردد. غرامت باید پیشینی باشد و قبل از اجرای طرح عمومی، به ذی نفع پرداخت شود. پرداخت غرامت و جبران خسارت ناشی از تملک قهری، بر اساس قواعد لاضرر، اتلاف و علی الید ضروری و اجتناب ناپذیر است. این قواعد بر لزوم جبران همه خسارت های وارده به اموال مردم، اعم از عین مال، منفعت آن، حقوق مادی یا مالکیت معنوی ایشان، دلالت دارند. نتایج: جبران خسارت باید نسبت به همه اشخاص متاثر از فرآیند خرید اجباری، مانند مالک، مستاجر، مرتهن و حتی همسایه ای که قیمت ملکش کاهش یافته است بدون آن که در طرح واقع شده باشد، به عمل آید.

ساختار و فهرست رساله

چکیده چکیده ح کلیات تحقیق

مقدمه

بیان مسیله

ضرورت تحقیق

پیشینه تحقیق (سوابق مطالعاتی)

اهداف تحقیق

سوالات تحقیق

پیش فرض های تحقیق

فصل اول:

کلیات و تبیین مفاهیم

مقدمه

۱–۲–۱– مالکیت

۲–۲–۱– مفهوم مالکیت

۳–۲–۱– اوصاف مالکیت

۴–۲–۱– اقسام مالکیت

۵–۲–۱– اهمیت مالکیت خصوصی

۶–۲–۱– مالکیت خصوصی در اسلام

۷–۲–۱– مالکیت خصوصی در نظام های غربی

۱–۲–۱– بررسی قواعد فقهی مربوط به مالکیت

۲–۲–۱– قاعده احترام

۳–۲–۱– قاعده تسلیط

۱–۳–۱– مفهوم دولت

۲–۳–۱– مفهوم دولت در فقه

۳–۳–۱– پذیرش مفهوم شخصیت حقوقی در فقه اسلامی

۴–۳–۱– پذیرش شخصیت حقوقی دولت در فقه

فصل دوم:

تحدید مالکیت و شرایط تملک قهری

مقدمه

۱–۲– تحدید مالکیت

۲–۲– تملک قهری و سلب مالکیت

۱–۲–۲– جایگزینی اصطلاح خرید اجباری

۲–۲–۲– مقایسه تملک قهری با دیگر موارد سلب مالکیت

۳–۲–۲– ملی کردن

۴–۲–۲– مصادره و ضبط اموال

۵–۲–۲– ماهیت حقوقی تملک قهری

۶–۲–۲– انواع اعمال اداری

۷–۲–۲– بررسی قراردادهای اداری

۸–۲–۲– دیدگاه های مختلف در خصوص ماهیت تملک قهری

۹–۲–۲– دلایل موجهه تحدید و سلب مالکیت

۳–۲– ادله فقهی

۱–۳–۲– قایده الحاکم ولی الممتنع

۲–۳–۲– قاعده لاضرر

۳–۳–۲– حکم حکومتی

۴–۲– مبانی قانونی

۵–۲– شرایط تملک قهری ۵۰ ۶–۲– احراز نیاز دستگاه اجرایی

۷–۲– تصویب طرح عمومی

۸–۲– پرداخت غرامت

۹–۲– مفهوم غرامت

۱۰–۲– پیشینی بودن غرامت

۱۱–۲– استثنای قاعده غرامت پیشینی

۱۲–۲– رویه قضایی

۱۳–۲– عدم وجود اراضی ملی و دولتی

۱۴–۲– ابلاغ تعیین کارشناسبه ذینفع

فصل سوم:

مبانی و مصادیق حقوق اشخاص متاثر از طرح عمومی

مقدمه

۱–۳– مبانی جبران خسارت توسط دولت

۲–۳– مبانی فقهی جبران خسارت

۱–۲–۳– قاعده لاضرر

۲–۲–۳– دلالت قاعده بر جبران خسارت

۳–۳– دلالت قاعده بر اصل جبران کامل خسارات

۴–۳– قاعده اتلاف

۵–۳– قاعده علی الید

۶–۳– بررسی پرداخت خسارت براساس قواعد فقهی

۷–۳– مبانی قانونی

۱–۷–۳– بررسی قوانین اراضی شهری و زمین شهری

۲–۷–۳– بررسی بقای بند

ماده

قانون برنامه و بودجه ۱۳۵۰

۳–۷–۳– مصادیق ضررهای قابل جبران در فرآیند تملک

۴–۷–۳– بهای ملک

۵–۷–۳– بررسی مفهوم بهای عادله

۶–۷–۳– بررسی مفهوم بهای عادله در قوانین

۷–۷–۳– بررسی دیدگاه های مختلف در خصوص مفهوم بهای عادله

۸–۷–۳– تبیین دیدگاه مختار

۹–۷–۳– تفاوت قیمت عادله با قیمت روز

۱۰–۷–۳– زمان ارزیابی بها

۱۱–۷–۳– انتقال اسناد مالکیت در برابر پرداخت بها

۱۲–۷–۳– پرداخت بهای املاک موقوفه

۱۳–۷–۳– امکان تملک قهری مال وقفی

۱۴–۷–۳– امکان فروش وقف به طور کلی

۱۵–۷–۳– امکان تملک قهری وقف در راستای اجرای طرح عمومی

۱۶–۷–۳– شرایط تملک قهری موقوفات واقع در طرح

۱۷–۷–۳– رعایت شرایط عمومی تملک قهری

۱۸–۷–۳– امکان تبدیل به احسن

۱۹–۷–۳– بررسی پرداخت غرامت وقف

۲۰–۷–۳– پرداخت غرامت در صورت همسویی طرح با منویات واقف

۲۱–۷–۳– پرداخت غرامت در صورت مطابقت طرح با موضوع وقف

۲۲–۷–۳– شخص دریافت کننده غرامت

۲۳–۷–۳– بهای منافع فوت شده

۸–۳– سرقفلی

۱–۸–۳– مفهوم سرقفلی و حق کسب و پیشه و تجارت

۲–۸–۳– بررسی رویه قضایی

۳–۸–۳– بررسی امکان مطالبه بهای حق کسب و پیشه و تجارت

۴–۸–۳– بهای سایر حقوق مالی

۵–۸–۳– بهای اموال غیرمادی

۶–۸–۳– مفهوم اموال غیر مادی

۷–۸–۳– لزوم جبران خسارت وارده به اموال غیر مادی

۸–۸–۳– سایر خسارت های مستقیم وارده

۹–۸–۳– خسارات مجاورین طرح (اثرپذیر غیر مستقیم)

۳–۹– شیوه های مطالبه خسارت

۱–۹–۳– توافق

۲–۹–۳– ماهیت توافق

۳–۹–۳– توافق درخصوص شیوه جبران خسارت

۴–۹–۳– تعیین قیمت توسط هیات کارشناسی

۵–۹–۳– نحوه تعیین کارشناسان

۶–۹–۳– نحوه تعیین قیمت توسط هیات کارشناسی

۷–۹–۳– صلاحیت و قطعیت نظر هیات کارشناسی

۸–۹–۳– طرح دعوا در مراجع قضایی

۹–۹–۳– صلاحیت مراجع قضایی نسبت به دعاوی مربوط به تملک قهری

۱۰–۹–۳– مرجع قضایی صالح

نتیجه گیری و پیشنهادها

پیوستها:

منابع

کلیدواژه ها

• تملک قهری
• سلب مالکیت