جایگاه اصل تناظر برای طرفین در شناسایی و اجرای احکام داوری های بین المللی

جایگاه اصل تناظر برای طرفین در شناسایی و اجرای احکام داوری های بین المللی عنوان رساله ای است که توسط درنا حکیم الهی، با راهنمایی حسین مهرپور و با مشاوره حسن مرادی در سال ۱۴۰۲ و در مقطع دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد امارات متحده عربی دفاع گردید.

عنوان	جایگاه اصل تناظر برای طرفین در شناسایی و اجرای احکام داوری های بین المللی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	درنا حکیم الهی
استاد راهنما	حسین مهرپور
استاد مشاور	حسن مرادی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد امارات متحده عربی

چکیده

داوری با توجه به مزایای شناخته شده خود، به شیوه اصلی حل و فصل اختلافات در حوزه حقوق تجارت بین الملل و حقوق سرمایه گذاری خارجی بدل شده است. با عنایت به ماهیت قضایی و لازم الاجرا بودن رای داوری، رعایت اصول دادرسی منصفانه در فرآیند داوری و مرحله شناسایی و اجرای احکام داوری بین المللی حایز اهمیت فراوان است. هرچند اصل تناظر یکی از اصول تضمین کننده دادرسی عادلانه است، اما در برخی نظام های حقوقی همچون ایران صراحتا به لزوم رعایت اصل فوق در رسیدگی داور اشاره نشده است. در رساله حاضر ضمن بررسی مفهوم اصل تناظر در مرحله شناسایی و اجرای رای داور، به بررسی جایگاه و ضمانت اجرای عدم رعایت این اصل در نهاد داوری پرداخته شده است. با بررسی های صورت گرفته مشخص گردید عدم اشاره صریح به لزوم رعایت اصل تناظر در فرآیند داوری، به معنای نفی وجود این اصل در نظام حقوقی ایران نمی باشد؛ زیرا دکترین و رویه قضایی داور را مکلف به رعایت اصل فوق الذکر می دانند و ضمانت اجرای عدم رعایت آن، جلوگیری از شناسایی رای داور برابر با بند ب از ماده ۵ قانون الحاق ایران به کنوانسیون شناسایی و اجرای آرای داوری بین المللی، می باشد. با توجه به عدم تعیین محدوده اصل تناظر برابر قوانین ناظر بر فرآیند داوری، ضمن تاکید بر اهمیت لزوم رعایت اصل فوق، ضرورت دارد تا با تفسیری مضیق از موارد ابطال رای داوری در کنار احراز رعایت کلیت این اصل، مانع از ابطال بی رویه احکام داوری بین المللی شد.

ساختار و فهرست رساله

چکیده

فصل اول: کلیات

۱–۱– بیان مسیله

۱–۲–اهمیت و ضرورت تحقیق

۱–۳–پرسش تحقیق

۱–۴–فرضیه تحقیق

۱–۵–اهداف تحقیق

۱–۶– سوابق تحقیق

۱–۷–روش تحقیق

۱–۸–ساختار تحقیق

فصل دوم: مفاهیم و مبانی مقدماتی

۲–۱– مفاهیم

۲–۱–۱– داوری

۲–۱–۱–۱– مفهوم لغوی داوری

۲–۱–۱–۲– مفهوم اصطلاحی داوری

۲–۱–۲– اصل تناظر

۲–۱–۲–۱– مفهوم لغوی تناظر

۲–۱–۲–۲– مفهوم اصطلاحی اصل تناظر

۲–۲–پیشینه، انواع و اهمیت داوری

۲–۲–۱– پیشینه داوری

۲–۲–۱–۱– داوری در حل و فصل اختلافات تجاری بین المللی

۲–۲–۱–۲– قواعد داوری آنسیترال (UNCITRAL)

۲–۲–۲–اهمیت داوری

۲–۲–۲–۱–اهمیت و فواید داوری در تجارت ملی و بین المللی

۲–۲–۲–۲– اهمیت اجرا آرای داوری های خارجی

۲–۲–۳– عناصر داوری

۲–۲–۳–۱– عنصر قراردادی

۲–۲–۳–۲– عنصر قضایی

۲–۲–۴– اقسام داوری

۲–۲–۴–۱– داوری خاص (موردی)

۲–۲–۴–۲–داوری نهادی (سازمانی)

۲–۳–ویژگی ها، تقسیم بندی و مبانی داوری

۲–۳–۱– مبانی داوری

۲–۳–۱–۱– اهلیت

۲–۳–۱–۲– تابعیت

۲–۳–۱–۳–حاکمیت اراده

۲–۳–۲– ویژگی های داوری

۲–۳–۲–۱– خصوصی و محرمانه بودن

۲–۳–۲–۱–۱– خصوصی بودن

۲–۳–۲–۱–۲–محرمانه بودن

۲–۳–۲–۲–رعایت تخصص

۲–۳–۲–۳–استقلال و بی طرفی

۲–۳–۲–۴–سرعت در رسیدگی

۲–۳–۲–۵–انتخاب داور

۲–۳–۲–۶–کم هزینه بودن

۲–۳–۲–۷–عدم اعتماد طرفین به دادگاه های داخلی دیگر

۲–۳–۲–۸–انتخاب آزاد زبان داوری

۲–۳–۳–تقسیم بندی های داوری

۲–۳–۳–۱–داوری سازمانی و موردی

۲–۳–۳–۲–داوری اختیاری و اجباری و داوری الزام آور و غیرالزام آور

۲–۳–۳–۳–داوری قانونی و منصفانه

۲–۳–۳–۴–داوری قضایی و قراردادی

۲–۳–۳–۵–داوری دوجانبه و چند جانبه و چندگانه

۲–۳–۳–۶–داوری داخلی و خارجی

۲–۳–۴–علل و نحوه رجوع به داوری

۲–۳–۴–۱–علل رجوع به داوری

۲–۳–۴–۱–۱– رسیدگی بدون تشریفات و با هزینه کمتر

۲–۳–۴–۱–۲– رسیدگی به دعوا بر اساس حقوقی غیر از حقوق داخلی

۲–۳–۴–۱–۳– آسان بودن شناسایی و اجرای احکام دادرسی

۲–۳–۴–۲–نحوه رجوع به داوری

۲–۴–ماهیت، مصادیق و ارکان اصل تناظر

۲–۴–۱– معیارهای اصل تناظر

۲–۴–۱–۱– عدالت طبیعی

۲–۴–۱–۲– عدالت آیینی

۲–۴–۲– ماهیت اصل تناظر

۲–۴–۲–۱– برابری

۲–۴–۲–۲– لزوم احترام به آزادی فردی

۲–۴–۲–۳– محدوده اصل تناظر

۲–۴–۳– مبنای اصل تناظر

۲–۴–۳–۱– تساوی طرفین

۲–۴–۳–۲– بی طرفی دادرس

۲–۵– اصل تناظر از منظر حقوق داخلی

۲–۵–۱– اصل تناظر در قانون آیین دادرسی مدنی

۲–۵–۱–۱– تامین خواسته

۲–۵–۱–۲–دستور موقت

۲–۵–۱–۳– دادرسی بدون رعایت تشریفات

۲–۵–۲– اصل تناظر در قانون داوری تجاری بین المللی

۲–۵–۲–۱– ابلاغ اوراق و آگاهی از زمان رسیدگی

۲–۵–۲–۲– اصل رعایت حق دفاع

۲–۵–۳– استثنایات اصل تناظری بودن

۲–۵–۳–۱– اصل معقول و متعارف بودن مواعد

۲–۵–۳–۲– لزوم تعویق در رعایت اصل تناظر

۲–۵–۳–۳– تجویز عدم رعایت بلافاصله اصل تناظر

۲–۵–۳–۴– عدم امکان رعایت بلافاصله اصل تناظر

فصل سوم: تحقق اصل تناظر در شناسایی و اجرای احکام داوری از منظر بین المللی

۳–۱– شرط داوری و تاثیر آن بر ارجاع اختلاف به داوری

۳–۱–۱– تحقق شرط داوری در داوری بین المللی

۳–۱–۲– قلمرو و مقر داوری در توافق شرط ارجاع به داوری

۳–۱–۲–۱– قلمرو شرط داوری

۳–۱–۲–۲– مقر داوری

۳–۱–۳– انواع شرط داوری

۳–۱–۳–۱– شرط مستقل

۳–۱–۳–۲– شرط نتیجه

۳–۱–۳–۳– شرط فعل

۳–۱–۴– خصوصیات تحقق شرط داوری

۳–۱–۴–۱– تبعی بودن

۳–۱–۴–۲– فرعی بودن

۳–۱–۵– رضایت طرفین به داوری و ایجاد توسعه قلمرو شرط داوری

۳–۱–۵–۱– دلایل موافقین انتقال شرط داوری

۳–۱–۵–۱–۱– تاکید بر نظریه قایم مقامی

۳–۱–۵–۱–۲– اصل معقولیت

۳–۱–۵–۱–۳– لزوم اطمینان حقوقی

۳–۱–۵–۱–۴– قاعده استاپل

۳–۱–۵–۲– دلایل مخالفین انتقال شرط داوری

۳–۱–۵–۲–۱– استقلال شرط داوری موافقتنامه

۳–۱–۵–۲–۲– عدم وجود توافق بر داوری

۳–۱–۵–۲–۳– کتبی بودن موافقتنامه

۳–۱–۵–۲–۴– محرمانه بودن داوری

۳–۲– انتقال موافقتنامه داوری

۳–۲–۱– انواع انتقال موافقتنامه داوری

۳–۲–۱–۱– انتقال قهری

۳–۲–۱–۲– انتقال تبعی(قراردادی)

۳–۲–۲– شرایط انتقال موافقتنامه داوری

۳–۲–۲–۱– رضایت طرفین

۳–۲–۲–۲– شخصیت طرفین

۳–۲–۳– قوانین انتقال شرط داوری

۳–۲–۳–۱– قوانین داوری ملی

۳–۲–۳–۲– ماده

کنوانسیون نیویورک

۳–۲–۴– استثنایات انتقال شرط داوری

۳–۲–۴–۱– اقدامات عمدی

۳–۲–۴–۲– عوامل ضمنی

۳–۲–۴–۲–۱– شخصیت طرف مقابل در قرارداد پایه

۳–۲–۴–۲–۲–شخصیت داور مرضی الطرفین

۳–۲–۴–۲–۲–۱–داوری مطلق

۳–۲–۴–۲–۲–۲– داوری شخص معین

۳–۳– رعایت اصل تناظر از منظر داوری بین المللی

۳–۳–۱– اصل تناظر از منظر اسناد بین المللی

۳–۳–۱–۱– اصل تعادل ترافعی (تناظر) در آیین دادرسی فراملی

۳–۳–۱–۲– اصل تعادل ترافعی(تناظر) در کنوانسیون اروپایی حقوق بشر

۳–۳–۲– الزام رعایت اصل تناظر در داوری بین المللی

۳–۳–۲–۱– قطعیت آرای داوری

۳–۳–۲–۱–۱– داوری، طریقه حل اختلاف

۳–۳–۲–۱–۲– توافقی و قراردادی بودن داوری

۳–۳–۲–۱–۳– غیردولتی و غیرقضایی بودن آرای داوری

۳–۳–۲–۲– اصول تناظر در داوری بین المللی

۳–۳–۲–۲–۱– اصل بی طرفی و تناظر

۳–۳–۲–۲–۲– اصل ابلاغ به موقع و تناظر

۳–۳–۲–۲–۳– اصل شفافیت و تناظر

۳–۳–۲–۳– قوانین داوری بین المللی در اصل تناظر

۳–۳–۲–۳–۱– جرح داور

۳–۳–۲–۳–۲– رسیدگی داوری

۳–۳–۲–۳–۳– اجرای رای داوری

۳–۴– معیارهای شناسایی و اجرای رای داوری بین المللی

۳–۴–۱– تعیین وصف داخلی یا خارجی بودن رای داوری

۳–۴–۱–۱– معیار سرزمینی (جغرافیایی)

۳–۴–۱–۲– معیار کارکردی

۳–۴–۲– اجرای رای داوری خارجی

۳–۴–۳– وحدت شرایط ناظر به اجرای آرای داوری

۳–۴–۴– درخواست شناسایی و اجرای رای داوری

۳–۴–۴–۱– عدم اهلیت و عدم اعتبار توافقنامه داوری

۳–۴–۴–۲– عدم رعایت تشریفات صحیح قانونی

۳–۴–۴–۳– تجاوز داوران از حدود اختیارات

۳–۴–۴–۴– منصفانه نبودن جریان رسیدگی

فصل چهارم: اصل تناظر در شناسایی و اجرای رای داوری خارجی در نظام حقوقی ایران

۴–۱– شرط ارجاع اختلاف به داوری و اعتبار آن در قوانین ایران

۴–۱–۱– قوانین و مقررات ناظر به داوری

۴–۱–۱–۱– داوری در قانون آیین دادرسی مدنی

۴–۱–۱–۲– قانون داوری تجاری بین المللی

۴–۱–۱–۳– پیش نویس لایحه جامع داوری

۴–۱–۲– شروط مرتبط با داوری پذیری

۴–۱–۲–۱– شرط ضمن معامله اصلی

۴–۱–۲–۲– شرط موجه و مدلل بودن رای داور

۴–۲– چگونگی رعایت تناظر در داوری

۴–۲–۱– اصل تناظر در داوری

۴–۲–۱–۱– رویکرد قانون داوری داخلی در مورد رعایت اصل تناظر

۴–۲–۱–۱–۱– مواد جرح داور

۴–۲–۱–۱–۲– ابلاغ به موقع رای داور

۴–۲–۱–۲–نقش دادگاه در موضوعات شکلی جریان داوری

۴–۲–۱–۲–۱– تحصیل دلیل

۴–۲–۱–۲–۲–تمدید مهلت ها

۴–۲–۲– اجرای آرای داوری داخلی

۴–۲–۲–۱– اجرای آرای داوری ملی

۴–۲–۲–۲– اجرای آرای داوری بین المللی

۴–۲–۳– اجرای آرای داوری خارجی

۴–۲–۳–۱– اجرای آرای داوری خارجی در قلمرو کنوانسیون ۱۹۵۸ نیویورک

۴–۵–۳–۲– اجرای آرای داوری خارج از قلمرو کنوانسیون نیویورک

۴–۲–۳–۲–۱–رای داوری خارجی به منزله احکام محاکم خارجی

۴–۲–۳–۲–۲–رای داوری خارجی به منزله اسناد تنظیمی لازم الاجرا خارجی

۴–۲–۳–۲–۳–رای داوری خارجی به منزله آرای داوری داخلی

۴–۲–۳–۳– اجرای آرای داوری خارجی وفق شرایط خاص

۴–۲–۳–۳–۱– معاهدات سرمایه گذاری

۴–۲–۳–۳–۲– معاهدات دوجانبه ایران– ایالات متحده ۱۹۸۱

۴–۲–۴– تکلیف اصحاب دعوا به رعایت اصل تناظر

۴–۳– استثنایات اجرای احکام داوری بینالمللی بر مبنای اصل تناظر

۴–۳–۱– مخالفت رای با نظم عمومی

۴–۳–۲– مخالفت رای با اصل

قانون اساسی

۴–۳–۲–۱–اعتبار حقوقی موافقتنامه داوری تا پیش از اجازه هیات وزیران یا تصویب مجلس

۴–۳–۲–۲– زمان اخذ مجوز ارجاع به داوری در اصل

قانون اساسی

۴–۳–۲–۲–۱– لزوم اخذ مجوز ارجاع هنگام انعقاد قرارداد یا موافقت نامه داوری

۴–۳–۲–۲–۲– اخذ مجوز ارجاع در زمان ایجاد اختلاف

۴–۴– کنترل رعایت اصل تناظر در مرحله شناسایی و اجرای رای داوری بین المللی

۴–۴–۱– روش های مختلف شناسایی و اجرای رای داوری

۴–۴–۱–۱–روش مختلط

۴–۴–۱–۲– روش وسیع

۴–۴–۱–۳–روش محدود

۴–۴–۲– نظارت قضایی اصل تناظر در شناسایی و اجرای رای داوری

۴–۴–۲–۱– عدم رعایت اصل تناظر در آرای داوری در رویه عملی دادگاه ها

۴–۴–۲–۲– ضمانت اجرا عدم رعایت اصل تناظر در آرای داوری بین المللی

فصل پنجم: یافته های تحقیق

۵–۱– نتیجه گیری

۵–۲– پیشنهادات

منابع

منابع فارسی

منابع انگلیسی

کلیدواژه ها

• اصل تناظر
• اصول بنیادین دادرسی
• داوری بین المللی
• شناسایی رای داور
• اجرای رای داور