حق حبس در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران و افغانستان
حق حبس در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران و افغانستان عنوان رساله ای است که توسط عبدالهادی قادری، با راهنمایی صالح یمرلی و با مشاوره محمد غلامعلی زاده در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری جامعه المصطفی العالمیه دفاع گردید.
 | |
| عنوان | حق حبس در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران و افغانستان |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | عبدالهادی قادری |
| استاد راهنما | صالح یمرلی |
| استاد مشاور | محمد غلامعلی زاده |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۱ |
| دانشگاه | جامعه المصطفی العالمیه |
چکیده
باتوجه به مواد ۳۷۷ و۱۰۸۵ق.م ایران و ماده های ۸۴۲ و ۲۳۶۸ق.م افغانستان، حق حبس در هردونظام حقوقی ایران و افغانستان پذیرفته شده واین حق اختیاری برای هرکدام ازطرفین قرارداد بوده که براساس آن حق دارند اجرای تعهد خویش را موکول به اجرای تعهدی دیگری کنند و حق ایجاد شده یکی از ضمانت اجراهای مقرره برای طرفین عقد، در مواجهه با تاخیر در اعمال قرارداد ها است. منشا و هدف این حق را در نظام های حقوقی ایران و افغانستان باید در تقابل و وابستگی عوضین و إراده ضمنی طرفین قرارداد و تبیین موضوع حق حبس جستجو کرد. بنابراین حق حبس نه تنها در تمام عقود و معاملات معوض تعمیم دارد بلکه می توان این حق را بعد از انحلال و در عقود غیر معوض در نظام حقوقی افغانستان نیز اعمال کرد چون که موارد اعمال حق حبس در حقوق افغانستان نسبت به حقوق ایران وسیع تر بوده و آثار این حق را می توان به فقدان مسیولیت حبس کننده دانست که مخارج انجام شده در دوران حبس بر عهده مشتری خواهد بود. در نظام حقوقی ایران درمورد موضوع حق حبس، کتب، مقالات و پژوهش های درخور توجهی نوشته شده اما سیستم حقوقی افغانستان، از این حیث، در تنگنا قرار داشته وبه صورت تطبیقی بین دونظام نوشته نشده واین حق برای اولین بار در حقوق رم مطرح شده است، محتویات این پژوهش؛ با استفاده از روش کتابخانه ای و از طریق مراجعه به منابع مکتوب، گردآوری شده وبا روشِ توصیفی، تطبیقی و تحلیلی داده ها، پردازش گردیده است. نتایج و یافته–های اثر حاضر، به صورت مقایسه ای، نشان داد که در عموم مباحث ارایه شده در حوزه های مبانی، مصادیق، قلمرو، شرایط تحقق، آثار، موارد سقوط، ضمانت اجراها و محدودیت های حق حبس به صورت مشترک در هردو سیستم حقوقی، بازتاب یافته، اما باتوجه به تکامل وجامعیت قانون مدنی افغانستان نسبت به قانون مدنی ایران، قلمرو اعمال حق حبس و موارد اسقاط آن، گسترده تر از حقوق ایران است. به این معنا که در سیستم حقوقی ایران حال بودن هردو تعهد را برای ایجاد حق حبس شرط پنداشته ولی قانون مدنی افغانستان باتوجه به مواد ۷۴۵ و ۹۶۵ حال بودن هردو تعهد را شرط ندانسته و مرور زمان را ازموارد عدم سمع دعوی می داند. بنایا حق حبس در حقوقی افغانستان به صورت وسیع درعقود تملیکی وغیر تملیکی مورد پذیرش واقع شده است.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه
الف بیان مسیله
ب پیشینه ی پژوهش
ج ضرورت پژوهش
د اهداف پژوهش
۱ هدف اصلی
۲ اهداف فرعی
ه سوالات
۱ سوال اصلی
۲ سوالات فرعی
و فرضیه
۱ فرضیه اصلی
۲ فرضیات فرعی
ز روش تحقیق و روش جمع آوری داده ها و اطلاعات
ح سازماندهی پژوهش
ط مشکلات پژوهش
بخش اول: مبانی و ادبیات نظری تحقیق در نظام حقوقی ایران وافغانستان فصل اول: مفاهیم
مبحث اول: نظام حقوقی
گفتار اول : حقوق
گفتاردوم: نظام
گفتار سوم: نظام حقوقی
مبحث دوم: بررسی مفهوم حق حبس
گفتار اول: واژه شناسی حق
گفتار دوم: انواع حق
گفتار سوم: مبنای حق
گفتارچهارم: واژه شناسی حبس
گفتار پنجم: واژه شناسی حق حبس
مبحث سوم: مفهوم قرارداد
گفتاراول: درحقوق ایران
گفتاردوم: درحقوق افغانستان
مبحث چهارم: واژه شناسی عقد معوض
مبحث پنجم: واژه شناسی عقد غیرمعوض یامجانی
مبحث ششم: بررسی تمیز حق حبس از اصطلاحات و مفاهیم مشابه آن
گفتار اول: حق حبس و حق رهن
بند اول: وجوه اشتراک
بند دوم: وجوه افتراق
گفتار دوم: حق نگهداشت (حق حبس) و دفاع عدم انجام قرارداد
گفتار سوم: حق مقاصه و حق حبس
گفتار چهارم: حق مجرایی (تهاتر)و حق حبس
فصل دوم: پیشینه تاریخی حق حبس درسایرنظام های حقوقی و نظام های حقوقی ایران و افغانستان
مبحث اول: نگاهی به تاریخچه حق حبس درسایر نظام حقوقی و کنوانسیون بیع بین المللی کالا
گفتار اول: در حقوق رم و سویس
گفتاردوم: در حقوق فرانسه و آلمان
گفتارسوم: در کنوانسیون بیع بین المللی کالا
مبحث دوم: نگاهی به تاریخچه حق حبس در نظام حقوقی ایران
گفتاراول : درحقوق
گفتاردوم : درفقه امامیه
مبحث سوم: نگاهی به تاریخچه حق حبس در نظام حقوقی افغانستان
گفتاراول : درحقوق
گفتاردوم : درفقه اهل سنت
بخش دوم: مبانی، قلمرو، مصادیق و شرایط ایجاد حق حبس در نظام حقوقی ایران و افغانستان فصل اول: مبانی حق حبس در نظام حقوقی ایران و افغانستان
مبحث اول: مبانی حق حبس در نظام حقوقی ایران
گفتار اول: مقتضای معاوضه
گفتاردوم: عدالت و انصاف
گفتارسوم: قصد و بنای متعاقدین
گفتار چهارم: قاعده معامله به مثل (تقاص)
گفتار پنجم: موازنه در تعویض
مبحث دوم: مبانی حق حبس در نظام حقوقی افغانستان
گفتاراول: مبانی حق حبس در نظام حقوق افغانستان
بنداول: مبانی حق حبس (حق نگهداشت) براساس نظریه شرط ضمنی بودن حق حبس
بنددوم: مبانی حق حبس (حق نگهداشت) براساس نظریه تقاص و معامله به مثل
بند سوم: مبانی حق حبس براساس نظریه بنای عقلا
بند چهارم: مبانی حق حبس براسا س نظریه عدالت و انصاف
بند پنجم: مبانی حق حبس براساس نظریه قاعده لاضرر در قراردادها
گفتار دوم: انواع حق حبس در نظام حقوقی افغانستان
فصل دوم: قلمرو و مصادیق حق حبس در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران و افغانستان
مبحث اول: قلمرو و مصادیق حق حبس در نظام حقوقی ایران
گفتاراول: قلمرو حق حبس درفقه و حقوق ایران
بند اول: قلمرو حق حبس درفقه
بند دوم : قلمرو حق حبس درحقوق ایران
گفتاردوم: مصادیق حق حبس درحقوق ایران
بند اول: حق حبس دربیع در اجاره و در رهن
بند دوم: حق حبس در نکاح دایم و موقت
مبحث دوم: قلمرو و مصادیق حق حبس در نظام حقوقی افغانستان
گفتاراول: قلمرو حق حبس درفقه و حقوق
بنداول قلمرو حق حبس در فقه
بند دوم : قلمرو حق حبس درحقوق افغانستان
الف حق حبس در عقود معوض
ب حق حبس در تعهدات خارج از قرارداد
ج حق حبس در اقاله
گفتاردوم: مصادیق حق حبس درحقوق افغانستان
بند اول: حق حبس (حق نگهداشت) در عقد بیع
بند دوم: حق حبس (حق نگهداشت) در بدل مبیع یا ثمن
بند سوم: حق حبس در عقد استصناع در قراردادها
بند چهارم: حق حبس (حق نگهداشت) در عقد اجاره در قراردادها
بند پنجم: حق حبس (حق نگهداشت) درعقد نکاح
بند ششم: حق حبس (حق نگهداشت) در عقد رهن
فصل سوم: شرایط ایجاد حق حبس در نظام حقوقی ایران و افغانستان
مبحث اول: شرایط ایجاد حق حبس در نظام حقوقی ایران
گفتار اول: شرایط ایجاد حق حبس در فقه و حقوق ایران
بند اول: وجود عقد صحیح میان طرفین
بند دوم: واجب التسلیم بودن تعهدات طرفین عقد
بند سوم: لزوم همزمانی ایفای تعهدات
بند چهارم: عدم ایفاء تعهدات
مبحث دوم: شرایط ایجاد حق حبس در نظام حقوقی افغانستان
گفتار اول: انعقاد عقد بیع یا عقد معوض از جانب طرفین قرارداد
گفتار دوم: لزوم فوری تعهدات طرفین قرارداد
گفتار سوم: لزوم همزمانی تعهدات طرفین عقد
گفتار چهارم: در هنگام عدم انجام تعهدات یکی از طرفین عقد
گفتار پنجم: در صورت نبود مانع برای اجرای انجام تعهد
بخش سوم: آثار و موارد سقوط حق حبس در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران و افغانستان فصل اول: آثار حق حبس در نظام حقوقی ایران و افغانستان
مبحث اول: آثار حق حبس در سیستم حقوقی ایران
گفتار اول: فقدان مسیولیت حبس کننده نسبت به خسارات ناشی از حبس مورد معامله
گفتار دوم: بقای عقد با تلف مبیع پیش از تسلیم
گفتار سوم: عدم انحلال قرارداد
گفتار چهارم: امانی بودن ید حابس در زمان اعمال حق حبس
گفتار پنجم: حق حبس واجبار به ایفای تعهد
گفتار ششم: هزینه های نگهدای مال محبوس
گفتار هفتم: حق تقدم حابس نسبت به مال محبوس
گفتار هشتم: ماهیت فسخ قرارداد و اثر نقض قابل پیش بینی
مبحث دوم:آثار حق حبس در سیستم حقوقی افغانستان
گفتار اول: آثار حق حبس (حق نگهداشت) نسبت به طرفین تعهد قرارداد
بند اول: عدم لزوم اجرای تعهد توسط حابس در عقد
بند دوم: امانی بودن ید حابس در قرارداد
بند سوم: موقتی بودن حق حبس
بند چهارم: منافع مال محبوس وهزینه های حفظ مال در حق حبس
بند پنجم: درخواست منفعت از مال متعلق به حبس از جانب مشتری در قراردادها
بند ششم: عدم نفوذ قبض مبیع بدون اذن فروشنده در قراردادها
بند هفتم: عدم نیاز به طرح دعوی و حکم محکمه برای اعمال و تحقق حق حبس در قرارداد ها
بند هشتم: تجزیه ناپذیر بودن حق حبس در قراردادها
بند نهم: امتیاز نبودن حق حبس در قراردادها
گفتار دوم: آثار حق حبس نسبت به شخص ثالث
بند اول: نتایج و آثار حق حبس نسبت به طلبکاران در قرارداد
بند دوم: نتایج و آثار حق حبس نسبت به منتقل الیه در قراردادها
فصل دوم: موارد سقوط و زوال حق حبس در دو نظام حقوقی ایران و افغانستان
مبحث اول: موارد سقوط حق حبس در سیستم حقوقی ایران
گفتار اول: اراده صاحب حق
گفتاردوم: تسلیم یکی از دومورد عقد (ایفای تعهد)
گفتار سوم: تصرف یا تسلیم مال
گفتار چهارم: اعمال قوانین خاص برای سقوط حق حبس
گفتار پنجم: عرف
مبحث دوم: موارد سقوط حق حبس در سیستم حقوقی افغانستان
گفتار اول: اسقاط إرادی حق حبس
گفتار دوم: انجام ارادی موضوع وجیبه (تعهد)
گفتار سوم: اتلاف مورد وجیبه ای یکی از طرفین عقد
گفتار چهارم: تعین اجل در قراردادها
گفتار پنجم: سقوط تبعی حق حبس
گفتار ششم: اعمال اسقاط حق حبس باعرف عام
گفتار هفتم : دادن تضمین کافی از سوی بدهکار در قرارداد
نتیجه گیری
پیشنهادات
منابع و مآخذ
الف منابع فارسی
ب منابع عربی
ج پایان نامه ها ، مجلات و مقالات
د قوانین
ه پایگاه های اینترنتی و شبکه های اجتماعی
کلیدواژه ها
- حق حبس
- عوضین
- عقدمعوض
- حابس
- نظام حقوقی ایران
- نظام حقوقی افغانستان