خرید و فروش دین با تاکید بر نظام بانکی ایران
خرید و فروش دین با تاکید بر نظام بانکی ایران عنوان رساله ای است که توسط فاطمه فلاح نژاد، با راهنمایی سیدمرتضی قاسم زاده و با مشاوره عباسعلی داررویی در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری دفاع گردید.
 | |
| عنوان | خرید و فروش دین با تاکید بر نظام بانکی ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | فاطمه فلاح نژاد |
| استاد راهنما | سیدمرتضی قاسم زاده |
| استاد مشاور | عباسعلی داررویی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۸ |
| دانشگاه | دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری |
چکیده
عقد خرید دین که در تمامی کتب فقهی از آن با عنوان( بیع الدین )بحث شده است ، عقدی است که بموجب آن دین مدت دار بدهکار به کمتر از مبلغ آن توسط مدیون یا شخص ثالث خریداری می شود و در نتیجه ی این انتقال ، طلب با همه ی اوصاف و ویژگیهای خود به وی منتقل می گردد و برغم اختلاف نظرات متعددی که در خصوص وضعیت حقوقی آن وجود دارد و برخی آن را بطور مطلق و بعضی در فروض خاصی باطل می دانند ، نظر مشهور صحت آن در اکثر موارد و اقسام آن است . لیکن قایلین به صحت عقد مزبور نیز در خصوص ماهیت آن ، نظرات متفاوتی مطرح نموده اند. برخی آن را از مصادیق بیع و برخی مصداق عقود نامعین و در قلمرو ماده ی ۱۰ قانون مدنی قرار داده اند.لیکن به نظر می رسد با توجه به ماده ی ۹۸ قانون برنامه ی پنجم توسعه و دستور العمل اجرایی عقد مذکور ، می توان عقد مزبور را در زمره ی عقود معین قرار داد. زیرا بموجب ماده ی ۱ دستورالعمل اجرایی، خرید دین قراردادی است که بموجب آن شخص ثالثی دین مدت دار بدهکار را به کمتر از مبلغ اسمی آن به صورت نقدی از داین خریداری می کند و در مواد بعدی آن به بیان شرایط صحت آن از قبیل حقیقی بودن دین ، نقدشوندگی دین ، معتبر بودن متعهد و ....و پاره ای از شروط ضمن عقد از قبیل تضمین دین ، بیمه نمودن و ..... پرداخته است و دیگر نیازی به تحلیل ماهیت عقد مزبور در سایر قالبهای حقوقی نیست و امروزه بعنوان یکی از ابزارهای مالی و منابع تامین اعتبار در حقوق بانکی کاربرد های فراوانی دارد . زیرا با تصریح به جواز آن ، مشکل بسیاری از معاملات بانکی که بیم ربوی بودن ، مانع انعقاد آنها می گشت رفع شده و می توان عقود مزبور را در قالب عقد خرید دین منعقد نمود که برخی از آنها عبارتند از : قراردادهای اعتباری ، سپرده ها و وامهای بانکی ، قرارداد کارت های اعتباری، تنزیل اعتبارات اسنادی و معامله ی اوراق قرضه.
ساختار و فهرست رساله
چکیده ت مقدمه ۱ بخش اول : مفهوم وماهیت عقد خرید دین ۶ فصل اول : مفهوم و ماهیت دین ۶ مبحث اول : مفهوم دین ۶ گفتار اول : دیدگاه مکاتب مختلف نسبت به دین ۹ بند اول : دیدگاه مکتب حقوقی رم نسبت به دین ۱۰ بند دوم : دیدگاه مکتب مادی نسبت به دین ۱۰ بند سوم : دیدگاه مکتب فقهی اسلام به دین ۱۱ گفتار دوم : مفهوم لغوی دین ۱۱ گفتار سوم : مفهوم اصطلاحی دین ۱۲ مبحث دوم : مفاهیم مرتبط با دین ۱۳ گفتار اول : دین و قرض ۱۳ گفتار دوم : دین و التزام ۱۴ گفتار سوم : دین و تعهد ۱۵ گفتار چهارم : دین و ذمه ۱۶ مبحث سوم : اوصاف و ویژگی های دین ۱۹ گفتار اول : عدم تعین قبل از قبض ۱۹ گفتار دوم : عدم قابلیت تقسیم ۱۹ گفتار سوم : اجل پذیری ۲۰ گفتار چهارم : قابلیت ابراء و تهاتر ۲۰ فصل دوم: ماهیت حقوقی عقد خرید دین و اعمال حقوقی مرتبط ۲۱ مبحث اول : عقد خرید دین و اعمال حقوقی مرتبط ۲۱ گفتار اول : تعریف عقد خرید دین ۲۱ گفتار دوم : عقد حواله ۲۱ گفتار سوم : بیع کلی فی الذمه ۲۳ گفتار چهارم : تنزیل ۲۵ مبحث دوم : شرایط دین مورد معامله ۴۲ گفتار اول : موجود و ثابت بودن دین بر ذمه ۴۲ گفتار دوم : معین بودن دین و مدت آن ۴۴ گفتار سوم : منفعت عقلایی دین ۴۴ گفتار چهارم : مشروع بودن دین ۴۴ مبحث سوم : ماهیت حقوقی عقد خرید دین ۴۵ گفتار اول : عقد بیع ۴۵ گفتار دوم : قرارداد خصوصی ۵۲ گفتار سوم : عقد معین ۵۲ بخش دوم : اقسام و اوصاف عقد خرید دین ۵۳ فصل اول : اقسام عقد خرید دین در فقه ۵۳ مبحث اول : تقسیم خرید دین بر مبنای موضوع ۵۸ گفتار اول : خرید دین در مقابل عین ۵۸ گفتار دوم : خرید دین در مقابل دین ۶۰ گفتار سوم : حکم بیع دین به دین در حقوق موضوعه ۶۵ بند اول : حقوق مدنی ۶۵ بند دوم : حقوق بانکی ۶۶ مبحث دوم : تقسیم خرید دین بر مبنای خریدار دین ۶۷ گفتار اول : خرید دین توسط مدیون ۶۷ بند اول : خرید دین در فقه عامه ۶۷ بند دوم : خرید دین در فقه امامیه ۶۸ گفتار دوم : خرید دین توسط شخص ثالث ۶۹ بند اول : خرید دین در فقه عامه ۶۹ الف: دیدگاه علمای حنبلی ۷۰ ب : دیدگاه علمای شافعی ۷۰ ج : دیدگاه علمای مالکی ۷۱ د : دیدگاه علمای حنفی ۷۲ بند دوم : خرید دین در فقه امامیه ۷۳ الف : نظر اقلیت مبنی بر بطلان ۷۳ ب : نظر اکثریت مبنی بر صحت ۷۴ مبحث سوم : سایر تقسیم های عقد خرید دین ۷۹ گفتار اول : خرید دین قبل از حلول اجل دین و بعد از حلول آن ۷۹ گفتار دوم : خرید دین به مقدار دین و کمتر از آن ۸۱ فصل دوم : اوصاف عقد خرید دین ۸۴ مبحث اول : تملیکی بودن ۸۴ مبحث دوم : معوض بودن ۸۴ مبحث سوم : لازم بودن ۸۵ بخش سوم : بررسی عقد خرید دین در نظام بانکی ۸۵ فصل اول : کاربرد عقد خرید دین در معاملات بانکی ۸۵ مبحث اول : مفهوم قراردادهای بانکی ۸۷ مبحث دوم : اقسام قراردادهای بانکی ۸۸ گفتار اول : قرادادهای بانکی موضوع عقود معین و موضوع عقود غیر معین ۸۸ گفتار دوم : قراردادهای بانکی مشارکتی و مبادله ای ۸۹ الف : عقود مشارکتی ۸۹ ب : عقود مبادله ای ۹۰ مبحث سوم : سیر تحول قانونی عقد خرید دین در نظام بانکی ۹۱ فصل دوم : تشکیل عقد خرید دین و انواع قالب های آن در نظام بانکی ۹۴ مبحث اول : شرایط ماهوی ۹۵ بند اول : قصد و رضای طرفین ۹۵ بند دوم : اهلیت طرفین ۹۵ بند سوم : موضوع معامله ۹۶ بند چهارم : مشروعیت جهت معامله ۹۶ بند پنجم: حقیقی بودن دین ۹۷ مبحث دوم : شرایط شکلی و تشریفاتی ۹۹ بند اول : نقد شوندگی دین و معتبر بودن متعهد ۹۹ بند دوم : مدت سررسید ۹۹ بند سوم : عدم لزوم تنظیم سند رسمی ۱۰۱ مبحث سوم : خرید دین مجدد ۱۰۲ گفتار اول : خرید دین مجدد توسط بانک مرکزی ۱۰۲ گفتار دوم : خرید دین مجدد توسط فروشنده ۱۰۳ مبحث چهارم : شروط ضمن عقد ۱۰۵ بند اول : تعهد فروشنده در صورت امتناع مدیون از پرداخت ۱۰۵ بند دوم : شرط دادن تضمین ۱۰۷ بند سوم : بیمه نمودن دین ۱۰۷ مبحث پنجم : انواع عقد خرید دین در نظام بانکی ۱۰۸ گفتار اول : قراردادهای اعتباری در قالب خرید دین ۱۰۸ بند اول : مفهوم قراردادهای اعتباری ۱۰۸ بند دوم : بطلان قراردادهای اعتباری به سبب صوری و ربوی بودن آن ها ۱۰۹ بند سوم : انعقاد قرارداد اعتباری در قالب عقد خرید دین ۱۱۰ گفتار دوم : سپرده ها و وام های بانکی در قالب خرید دین ۱۱۰ بند اول : مفهوم سپرده های بانکی و اقسام آن ۱۱۱ بند دوم : وام های بانکی ۱۱۲ بند سوم: تردید در صحت سپرده ها و وام های بانکی ۱۱۲ بند چهارم : صحت سپرده ها و وام های بانکی با استفاده از عقد خرید دین ۱۱۳ بند پنجم : مقایسه ی سود بانکی و کارمزد ۱۱۴ گفتار سوم : صدور کارت های اعتباری و بانکی در قالب خرید دین ۱۱۶ بند اول : مفهوم کارت های اعتباری ۱۱۶ بند دوم : ذینفعان کارت های اعتباری ۱۱۷ بند سوم : ماهیت حقوقی کارت های اعتباری ۱۱۸ الف : عقد قرض و قرارداد کارت های اعتباری ۱۱۹ ب : عقد ضمان و قرارداد کارت های اعتباری ۱۱۹ ج : عقد وکالت و قرارداد کارت های اعتباری ۱۲۰ د : عقد حواله و قرارداد کارت های اعتباری ۱۲۰ ه : قرارداد اعتباری در قالب عقد نامعین ۱۲۱ ر : عقد خرید دین و قرارداد کارت های اعتباری ۱۲۲ گفتار چهارم : تنزیل اعتبارات اسنادی در قالب خرید دین ۱۲۳ بند اول : مفهوم تنزیل اعتبارات اسنادی ۱۲۳ بند دوم : تنزیل اعتبارات اسنادی و عقد خرید دین ۱۲۶ گفتار پنجم : معامله ی اوراق قرضه در قالب عقد خرید دین ۱۲۹ بند اول : مفهوم و ماهیت اوراق قرضه ۱۲۹ بند دوم : خرید و فروش اوراق قرضه در قالب عقد خرید دین ۱۳۱ گفتار ششم : معاملات صکوک در قالب خرید دین ۱۳۲ مبحث ششم : خرید دین در نظام بانکی سایر کشورهای اسلامی ۱۳۴ گفتار اول : خرید دین در نظام بانکی مالزی ۱۳۵ گفتار دوم : خرید دین در نظام بانکی پاکستان ۱۳۶ بخش چهارم : آثار و انحلال عقد خرید دین ۱۳۶ مبحث اول : آثار عقد خرید دین ۱۳۶ گفتار اول : آثار عقد خرید دین در رابطه با فروشنده و خریدار دین ۱۳۶ گفتار دوم : آثار عقد خرید دین در رابطه با خریدار و مدیون ۱۳۷ گفتار سوم : آثار عقد خرید دین در رابطه با فروشنده و مدیون ۱۳۸ مبحث دوم : اسباب انحلال عقد خرید دین ۱۳۸ گفتار اول : اقاله ی عقد خرید دین ۱۳۹ گفتار دوم : اعمال خیارات در عقد خرید دین ۱۴۱ گفتار سوم : انفساخ عقد خرید دین ۱۴۲ گفتار چهارم : پایان مدت عقد خرید دین ۱۴۲ گفتار پنجم : اثر اعسار ، ورشکستگی و فوت صادرکننده ی اسناد تجاری در عقد خرید دین ۱۴۳ بند اول : اعسار صادر کننده ۱۴۳ بند دوم : ورشکستگی صادر کننده ۱۴۳ بند سوم : فوت صادرکننده ۱۴۶ نتیجه گیری ۱۴۸ فهرست منابع و ماخذ ۱۵۱
کلیدواژه ها
- خرید دین
- حقوق بانکی
- قرارداد اعتباری
- کارت اعتباری
- وام بانکی
- تنزیل
- اوراق قرضه