طرح قانونی حمایت از خانواده به پارلمان افغانستان بر اساس فقه جعفری حنفی حقوق و اسناد بین المللی

طرح قانونی حمایت از خانواده به پارلمان افغانستان بر اساس فقه جعفری حنفی حقوق و اسناد بین المللی عنوان رساله ای است که توسط سید احمد حسینی، با راهنمایی محمد علی سعیدی و با مشاوره غلام رضا یزدانی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری دانشگاه علوم اسلامی رضوی دفاع گردید.

عنوان	طرح قانونی حمایت از خانواده به پارلمان افغانستان بر اساس فقه جعفری حنفی حقوق و اسناد بین المللی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	سید احمد حسینی
استاد راهنما	محمد علی سعیدی
استاد مشاور	غلام رضا یزدانی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

خانواده بنیاد جامعه و محور تربیت و تکامل انسان، اجتماع و امت است. توجه و حمایت از خانواده از اساسی ترین وظایف دولت است. هدف این نوشته، ارایه راه کار علمی و عملی به دستگاه قانونگذار افغان (شورای فقه اسلامی امارات اسلامی افغانستان) برای تدوین و تصویت قانون حمایت خانواده است. تمامی مقررات حمایتی حکومتی، اجتماعی و فردی لازم از خانواده در این سند حقوقی که در افغانستان وجود ندارد، جمع خواهد شد. این رساله مهمترین مقررات حمایتی فردی، اجتماعی و دولتی که واجد ضمانت اجرایی است را پیشتهاد دارد. این حمایت ها بر پایه فقه، حقوق و اخلاق اسلامی، اسناد بین المللی و عرف تدوین گشته است. این اصول حقوقی تضمین کننده آسانی تشکیل خانواده، پاسداری از قداست خانواده، استواری و استحکام بخشی روابط خانواده، تامین حقوق و تعیین تکالیف اعضای خانواده و حل و فصل کننده اختلافات خانوادگی است و در نهایت منجر به طرحی درست در آیین دادرسی خانوادگی خواهد شد. ما برای اجرایی شدن و تبدیل به سند رسمی قانونی گشتن آن وارد گفتگو با دستگاه قانونگذار افغان شدیم. البته در این نوشته وضعیت مقررات نافذ و قابل اجرای فعلی افغانستان، تامین نیازهای جدید تقنینی، رفع تشتت از قوانین در حقوق خانواده، تشخیص ناسخ از منسوخ، بر طرف کردن خلاهای قانونی، تطبیق قوانین با واقعیات روز و ضرورت انطباق آنها، و ...، نیز بررسی و راه کار داده شده است. بایسته های این نوشته عبارت است: ۱– تجمیع و همنشینی مقررات عرفی، اخلاقی و حقوقی برای حمایت خانواده، ۲– احترام و فرصت دهی به اراده طرفین عقد ازدواج برای پیش بینی مقررات جایگزین یا تکمیلی در اداره خانواده، ۳– الزام دستگاه قانونگذار و سازمان های قضاوتی و داوری برای حمایت خانواده، ۴– یافتن ضمانت اجرایی برای تکالیف و حقوق اخلاقی و انسانی خانواده، ۵– تعیین تکلیف موضوعات مبهم حقوقی در روابط زوجیت مثل دارایی مشترک، توسعه موارد فسخ نکاح به اقتضای بیماری های جدید، و تضییق موارد سنتی آن، در موارد قابل علاج، ۶– پیشنهاد آیین دادرسی مستقل خانواده و پلیس خانواده و اطفال، ۷– تقویت نهادهای حمایتی از محکمه خانواده مثل نهاد مشاورت و داوری.

ساختار و فهرست رساله

چکیده

مقدمه

۱– تبیین مساله و موضوع رساله

۲– پرسش یا پرسش های اصلی

۳– پرسشهای فرعی

۴– فرضیه

۵– پیشینه تحقیق

۶– ضرورت تحقیق

۷– روش تحقیق

۸– اهداف این تحقیق

۹– جنبه جدید بودن و نوآوری طرح

بخش اول: کلیات، مفاهیم و تاریخچه مقررات حقوقی حمایت از خانواده

فصل اول: کلیات و مفاهیم

مبحث اول: بازخوانی جامعه شناختی حقوقی خانواده و وضع مقررات حقوقی حمایتی

گفتار اول: تحولات حقوقی و جامعه شناختی خانواده

۱– تحولات جامعه شناختی و حمایتی از خانواده در جوامع عرفی و سکولار

۱–۱– مقررات حمایتی و حقوق زوجین در جوامع سکولار

۲–۱– فروپاشی خانواده ناشی از فقدان مقررات حمایتی لازم و مشکلات فرزندان در جوامع سکولار

۲– تحولات مقررات حمایتی و جامعه شناختی خانواده در جوامع اسلامی

۱–۲– ساختار مورد حمایت خانواده در جوامع اسلامی

۲–۲– اثر تفاوت زنان ومردان در خلقت در وضع مقررات حمایتی خانواده

۳–۲– ناکافی بودن توان حمایتی مقررات حقوقی از خانواده

گفتار دوم: چیستی و چرایی وضع مقررات حمایتی از خانواده

۱– چیستی مقررات حمایت از خانواده و قانون حمایتی آن

۲– علل شکلگیری قوانین حمایت از خانواده و نقش آن در تامین اهداف ازدواج

مبحث دوم: شیوه ها و سیاست گذاری های حمایتی از خانواده

خانواده باید مورد حمایت باشد، اما شیوه ها و روش های آن پیدا گردد و به قانونگذار پیشنهاد شود

گفتار اول– سیاست گذاری حمایتی عمومی دولتها برای خانواده

گفتار دوم– حمایت از شخصیت حقوقی (حکمی) خانواده

فصل دوم– تاریخچه تحولات مقررات حمایت از خانواده

مبحث اول– تاریخچه مقررات حمایت از خانواده در کشورهای اسلامی

گفتار اول– تاریخچه مقررات حمایت از خانواده در کشورهای عربی

۱– حمایت قوانین عربی از بازنگری در اهداف و ماهیت نکاح

۲– حمایت قوانین عربی از پیشبینی شرایط شکلی نکاح

۳– حمایت قوانین عربی از محدودیت در شرط اهلیت نکاح

۴– حمایت قوانین عربی از محدودیت در ولایت ولی بر زن

۵– حمایت قوانین عربی از محدودیت در تعدد زوجات

۶– حمایت قوانین عربی از محدودیت در حق طلاق یکجانبه زوج

۷– حمایت قوانین عربی از لزوم کشف اراده واقعی در طلاق

۸– حمایت قوانین عربی از پیشبینی دلایل موجه قانونی برای طلاق

گفتار دوم– تاریخچه مقررات حمایت از خانواده در جمهوری اسلامی ایران

گفتار سوم– تاریخچه مقررات حمایت از خانواده در افغانستان

۱– مقررات حمایتی خانواده در دوران گذشته افغانستان

۲– مقررات حمایتی خانواده در دوران جدید افغانستان

۲–۲– قانون منع آزار و اذیت زنان و اطفال

۳–۲– مقررهی مراکز حمایوی

۴– قانونِخانواده

۳– آسیبهای خانواده در دوران جدید افغانستان

مبحث دوم– تاریخچه مقررات حمایت از خانواده در اروپا و مقررات بینالمللی

گفتار اول– اقدامات عام بینالمللی در حمایت خانواده و تساوی جنسیتی

گفتار دوم– اقدامات تخصصی بینالمللی در حمایت خانواده و زنان

۱–کنوانسیون محو کلیهی اشکال تبعیض علیه زنان

۲– اقدامات حمایتی مجمع عمومی از خانواده

۳–اقدامات چهارمین کنفرانس جهانی حقوق زنان ۱۹۹۵ پکن

۴– نهاد زنان ملل متحد

گفتار سوم– ارزیابی مقررات بینالمللی حمایت از خانواده و زنان

۱–مبانی حقوقی و فکری مقررات حمایتی بینالمللی از خانواده و زنان

۲–اقدامات بینالمللی برای تساوی جنسیتی زن و مرد، بخصوص در خانواده

بخش دوم: حقوق و تکالیف مورد حمایت در قانون حمایت خانواده و مبانی فقهی و حقوقی آنها

فصل اول: حمایتهای ماهوی از خانواده و مبانی فقهی و حقوقی آنها

مبحث اول: مقررات حمایتی ماهوی از نکاح و حقوق و تکالیف ناشی از زوجیت و مبانی فقهی وحقوقی آنها،

۱– حمایت از نگرش صحیح به ازدواج و انتخاب درست زوج در قانون

۲– حمایت قانونی از تعیین سن در ازدواج

۳– حمایت از پیش بینی برخی الزام های قانونی در خواستگاری

۴– حمایت از جبران خسارت های ناشی از خواستگاری در قانون

۵– حمایت از پیش بینی برخی الزام های قانونی در نامزدی

۶– حمایت از پیش بینی قواعد جبران خسارت انحلال رابطه نامزدی در قانون

۷– حمایت از پیش بینی مکانیزم جبران خسارتهای معنوی ناشی از انحلال نامزدی در قانون

۸– حمایت از پیش بینی مکانیزم مقررات اثبات رابطه نامزدی در قانون

۹– پیش بینی مقررات الزام زوجین به تن دهی به تکالیف ناشی از ازدواج و تلاش برای ایفای صحیح آنها

۱۰– حمایت از پیش بینی مقررات الزام زوجین به نیِک خلقی و خوش خویی همسران و توجه به نظر و شخصیت یکدیگر

۱۱– حمایت از مقررات عرفی جهیزیه در قانون و پیش بینی شیوهی حل و فصل اختلافات آن

۱۲– حمایت قانونی از استقلال دختر باکره رشیده در عقد نکاح

۱۳– حمایت قانونی از شرایط ضمن عقد نکاح ودرج در قانون حمایت از خانوده

۱۴– حمایت قانونی از کفویت زوجین

۱۵–حمایت قانونی از پیش بینی مقررات الزام زوجین به تامین نیازهای جنسی یکدیگر

۱۶– حمایت قانونی از مقررات الزام زوجین به تامین نیازهای عاطفی و رفتاری و تکیه گاه یکدیگر بودن

۱۷– حمایت قانونی از پیش بینی مقررات الزام به معاضدت زوجین در زندگی و همراهی آنها در کارهای مشترک خانواده

۱۸– حمایت قانونی از پیش بینی مقررات الزام زوجین به موانست در زندگی مشترک و فضای اعتماد ساختن

۱۹– حمایت قانونی از استقلال و امنیت اجتماعی حاصل از تشکیل خانواه

۲۰– حمایت قانونی از عدم محدودیت در مقدار مهریه و ضمانت اجرای تادیه آن

۲۱– حمایت از پیش بینی مقررات محدودیت ازدواج مجدد مرد

۲۲– حمایت از اشتغال زوجه در قانون حمایت خانواده

مبحث دوم: حمایت قانونی از حقوق و تکالیف ناشی از انحلال نکاح

۱– حمایت از توسعه موارد فسخ نکاح در قانون حمایت از خانواده

۲– حمایت از تضییق موارد سنتی فسخ نکاح در قانون حمایت از خانواده

۳– حمایت قانونی از محدودیت اختیار زوج در طلاق

۴– حمایت قانونی از تفسیر موسع از عسر و حرج برای درخواست طلاق از سوی زوجه

۵– حمایت از نقش و سهم زن در دارایی مشترک در قانون حمایت از خانواده

۶– حمایت از مطالبه اجرتخدمات زوجه در زندگی مشترک در قانون حمایت از خانواده

۵– پیش بینی شرایط تادیه حق الزحمه خدمات زوجه در قانون حمایت از خانواده

۷– حمایت از پیش بینی دریافت نحله زوجه در قانون حمایت از خانواده

۸– حمایت از استرداد مصارف زوجه در زندگی مشترک در قانون حمایت از خانواده

مبحث سوم: حمایت های قانونی از حقوق و تکالیف ناشی از نسب

۱– حمایت از پیش بینی مکانیزم الزام زوجین به تولید مثل و فرزند آوری در خانواده

۲– حمایت از الزام والدین به تعلیم و تربیت اطفال در قانون حمایت از خانواده

۳– پیش بینی شیوههای جدید حل و فصل دعاوی نسب در قانون حمایت از خانواده

۴– پیش بینی جواز سقط جنین به دلیل عسر وحرج مادر در قانون حمایت از خانواده

۵– پیشبینی مقررات جامع حمایتی از ولایت بر طفل (قانونی، قراردادی و قضایی)

۶– پیش بینی مقررات حمایتی از غبطه و مصلحت اطفال در حضانت

۷–پیش بینی مقررات جامع و مستقل حمایتی ولایت و حضانت اطفال و آثار حقوقی آنها در قانون

۸– پیش بینی مقررات حل تقابل ولایت و حضانت طفل در قانون حمایت خانواده

۹– پیش بینی مقررات تامین ولایت مادر بر طفل به دلیل لزوم زندگی جدید

۱۰– پیش بینی مقررات اهدای جنین در قانون حمایت از خانواده

۱۱– پیش بینی مقررات استفادهی رحم جایگزین در قانون حمایت از خانواده

۱۲– پیش بینی مقررات تعین نسب طفل حاصل از رحم جایگزین در قانون حمایت از خانواده

۱۳– پیش بینی مقررات عقد قرارداد رحم اجارهای در قانون حمایت از خانواده

مبحث چهارم: مقررات حمایتی از حقوق و تکالیف ناشی از نفقه زوجین و اولاد

۱– پیش بینی تملیکی یا امتاعی بودن نفقه در قانون حمایت از خانواده

۲– پیش بینی مقررات تعیین کننده رابطه تمکین و نفقه در قانون حمایت از خانواده

۳– پیش بینی مقررات سقوط نفقه در قانون حمایت از خانواده

فصل دوم: آیین دادرسی دعاوی خانواده )مقررات شکلی و ضمانت اجرایی(

۱– پیش بینی مقررات آیین دادرسی دعاوی خانوادگی در قانون حمایت از خانواده

۲– الزام قانون حمایت از خانواده به سرعت و دقت در دادرسی دعاوی خانوادگی

۳– الزام قانون حمایت خانواده بر حذف تشریفات دادرسی در دعاوی خانواده ۱۹۵

– تصریح قانون حمایت از خانواد بر غیر تخصصی بودن دعاوی خانوادگی

۵– معاف گرداندن دعاوی خانوادگی از هزینههای دادرسی در قانون حمایت خانواده

۶– الزام قانون حمایت خانواده به اصل مصالحه در دعاوی خانوادگی

۷– الزام قانون حمایت از خانواده به تسهیل طرح دعوای خانوادگی

۸– الزام قانون حمایت خانواده به تاسیس محکمه اختصاصی خانواده و تعدد قضات در آن

۹– الزام قانون حمایت خانواده به حضور قاضی زن در محکمه خانواده

۱۰– تعیین صلاحیت محکمه خانواده در قانون حمایت خانواده

۱۱– الزام قانون حمایت خانواد از ثبت ازدواج

۱۲– الزام قانون حمایت از خانواده به ایجاد مراکز مشاوره و داوری در محکمه خانواده

۱۳– الزام قانون حمایت خانواده به ایجاد پلیس خانواده و اطفال

یافتهای تحقیق

ضمیمه رساله: مسوده پیشنهادی قانون حمایت خانواده

بخش اول: احکام حمایتی از حقوق و تکالیف ناشی از عقد نکاح

بخش دوم: احکام حمایتی از حقوق و تکالیف ناشی از انحلال نکاح

بخش سوم: احکام حمایتی از حقوق و تکالیف ناشی از نسب

بخش چهارم: احکام حمایتی از حقوق و تکالیف ناشی از نفقه

بخش پنجم: آیین دادرسی خانواده

منابع و ماخذ

کلیدواژه ها

• قانون حمایت خانواده
• سیاست های حمایتی دولتی از خانواده
• اعتبار اراده اشخاص در وضع مقررات خانواده
• تسهیل در ایجاد خانواده