مبانی جبران خسارت های بدنی

مبانی جبران خسارت های بدنی عنوان رساله ای است که توسط هادی شعبانی کندسری، با راهنمایی عباس کریمی و با مشاوره مرتضی عادل و حسن بادینی در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه تهران دفاع گردید.

عنوان	مبانی جبران خسارت های بدنی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	هادی شعبانی کندسری
استاد راهنما	عباس کریمی
استاد مشاور	مرتضی عادل، حسن بادینی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۸
دانشگاه	دانشگاه تهران

چکیده

در این رساله، مبانی جبران خسارت های بدنی، با روش تحقیق تحلیلی توصیفی و تطبیقی، و با هدف تبیین نارسایی ها و ضعف های حقوق ایران در این زمینه و ارایه راهکارهایی برای رفع کاستی ها و حمایت بیشتر از قربانیان، با مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه، مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. حاصل مطالعات نشان می دهد که نظام عام جبران خسارت بدنی در حقوق ما، بر رعایت کرامت و شرافت انسان و حرمت جسم و جان او بنا شده و جبران خسارت بدنی از خسارت مالی جدا گشته و تابع نظام ویژه ای شده است. در این نظام، برای ارزیابی خسارت های بدنی از نهاد دیه استفاده شده است که به نظر می رسد تنها خسارت ناشی از اتلاف کلی یا جزیی نفس یا عضو یا منفعت را جبران می کند و دلایل متعددی وجود دارد که زیان های مادی و معنوی ناشی از خسارت بدنی جداگانه قابل مطالبه است. ماده ۱۴ ق.آ.د.ک. ۱۳۹۲ گرچه جمع دیه و خسارت های مادی و نیز جمع قصاص و سایر خسارت ها را در فرض جنایت عمدی پذیرفته است؛ ولی کاستی ها و ایرادهای متعددی دارد که راهکارهایی برای رفع آن پیشنهاد شده است. وانگهی، نظام ارزیابی مقطوع خسارت بدنی (دیه) تنها ناظر بر اتلاف نفس یا عضو یا منفعت است و زیان های مادی و معنوی ناشی از خسارت بدنی، تابع نظام ارزیابی موردی است. افزون بر نظام عام، نظام های خاص متعددی در حقوق فرانسه برای جبران خسارت های بدنی، با ابتنای بر نظریه عدالت توزیعی، رفاه اجتماعی، جمعی کردن مسیولیت و اجتماعی کردن خطرهای زندگی اجتماعی، با تاکید بر گسترش بیمه ها و صندوق های جبران خسارت، ایجاد شده است؛ که از جمله آنها می توان به نظام خاص جبران خسارت بدنی در حوادث رانندگی (جاده ای)، پزشکی، هسته ای، تروریستی و سایر جرایم علیه تمامیت جسمانی اشخاص، حوادث کار، تولیدات معیوب به ویژه فرآورده های دارویی معیوب و آزبست و حمل و نقل جمعی (ریلی، هوایی و دریایی) اشاره کرد. در این نظام ها، سعی شده است تا تقریبا از تمامی زیاندیدگان حوادث بدنی که دارای عامل انسانی هستند حمایت شود؛ هرچند گاه حمایت ها شامل زیان های ناشی از حوادث طبیعی و تقصیر شخص ثالث هم می شود و تقصیر غیرعمدی زیاندیده نیز غالبا مانع از استحقاق او به دریافت خسارت نیست. تضمین حق جبران خسارت زیاندیده از طریق پیش بینی بیمه اجباری و صندوق های جبران خسارت، ویژگی بارز این نظام هاست. با وجود این، در حقوق ما، جز در پاره ای مصادیق، مانند حوادث ناشی از وسایل نقلیه موتوری زمینی و ریلی و حوادث کار، نظام خاصی جهت جبران خسارت های بدنی و حمایت از قربانیان پیش بینی نشده است. از این رو، پیشنهاد می شود در حقوق ایران نیز در حوزه های پیش گفته، با استفاده از بیمه اجباری و صندوق جبران خسارت، به حمایت از قربانیان حوادث بدنی شتافت و با الزامی ساختن پوشش بیمه مسیولیت و پیش بینی منابع مالی لازم برای صندوق تامین خسارت، به توزیع ضرر در جامعه پرداخت.

کلیدواژه ها

• خسارت بدنی
• نظام جبران خسارت