مسیولیت حقوقی زوجین در قبال سلامت رفتاری یکدیگر از منظر فقه و حقوق کشورهای اسلامی با تاکید بر حقوق ایران و افغانستان
مسیولیت حقوقی زوجین در قبال سلامت رفتاری یکدیگر از منظر فقه و حقوق کشورهای اسلامی با تاکید بر حقوق ایران و افغانستان عنوان رساله ای است که توسط محمد حجتی، با راهنمایی سید حسن شبیری و با مشاوره محمد مهدی مقدادی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری جامعه المصطفی العالمیه دفاع گردید.
 | |
| عنوان | مسیولیت حقوقی زوجین در قبال سلامت رفتاری یکدیگر از منظر فقه و حقوق کشورهای اسلامی با تاکید بر حقوق ایران و افغانستان |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | محمد حجتی |
| استاد راهنما | سید حسن شبیری |
| استاد مشاور | محمد مهدی مقدادی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۱ |
| دانشگاه | جامعه المصطفی العالمیه |
چکیده
تحقیق حاضر برآن است مسیولیت حقوقی زوجین در قبال سلامت رفتاری یکدیگر از منظر فقه و حقوق کشورهای اسلامی را مورد تجزیه و تحلیل قراردهد. زیرا، در آموزه های دینی هر یک از زوجین در قبال سلامت رفتار دیگری مسیولیت دارند. اما سوال اصلی این است که در فقه و حقوق کشورهای اسلامی مسیولیت حقوقی زوجین در قبال سلامت رفتار یکدیگر چیست؟ در راستای پاسخ به این پرسش نوشتار حاضر سعی دارد از یکسو جایگاه مسیولیت حقوقی زوجین در قبال سلامت رفتاری یکدیگر را از منظر فقه و حقوق کشورهای اسلامی مورد ارزیابی قرارداده و میزان انطباق حقوق کشورهای اسلامی با فقه را تبیین نماید و از سوی دیگر نظر قانون گذاران کشورهای اسلامی به خصوص قانونگذاران در حوزه ی حقوق ایران و افغانستان را به کاستی های موجود در قوانین و اصلاح آن ها جلب نماید. برای رسیدن به اهداف فوق، پژوهش مزبور با استفاده از روش تحلیلی توصیفی در قالب سه فصل تدوین یافته و به این نتیجه رسیده است که در فقه و حقوق کشورهای اسلامی برای هر یک از زوجین مسیولیت های حقوقی مشترک و اختصاصی جهت سلامت رفتار دیگری پیش بینی شده است که از آن جمله می توان به صیانت متقابل، حسن معاشرت، تامین به موقع نیازهای جنسی، وفاداری به پیمان زناشویی، حفظ آراستگی ظاهری، احترام متقابل و تعاون به عنوان مسیولیت های حقوقی مشترک زوجین اشاره کرد و هم چنین از سرپرستی خانواده، تامین نیازهای مادی زوجه(از قبیل نفقه و تادیه مهریه) و تامین نیازهای معنوی چون حق القسم، می توان به عنوان مسیولیت های اختصاصی زوج و از تمکین و عدم خروج غیر متعارف زوجه از منزل، به عنوان مسیولیت های اختصاصی زوجه نام برد و برای تضمین حقوق مزبور در فقه و حقوق کشورهای اسلامی فی الجمله ضمانت اجراهایی چون جبران خسارت مادی و معنوی، تادیب، سقوط نفقه، تفریق، طلاق، اختیار همسر دوم، عدم استحقاق اجرت المثل و نحله، عدم تنصیف دارایی زوج، مراجعه به حاکم، حرمت ابدی، سنگسار، الزام قانونی، الزام قضایی، حق حبس، استقراض و داد خواست طلاق، پیش بینی شده است و در مواردی که ضمانت اجرای قانونی برای آن مقرر نشده است از طریق مبانی فقهی و حقوقی مسیولیت مدنی، امکان جعل ضمانت اجرا برای آن امکان پذیر و پیشنهاد شده است.
ساختار و فهرست رساله
فهرست مطالب مقدمه
الف) بیان مساله
ب) ضرورت و اهمیت تحقیق
ج) سابقه تحقیق
د) سیوالات تحقیق
۱– سیوال اصلی
۲– سیوالهای فرعی
ه) فرضیه ی تحقیق
و) اهداف تحقیق
ز) روش تحقیق و گردآوری
ط) ساختار تحقیق
فصل اول:
مفاهیم و کلیات
مبحث اول: مفاهیم
گفتار اول: مفاهیم اصلی
بند یک: مفهوم زوجین
الف) معنای لغوی زوجین
ب) معنای اصطلاحی زوجین
بند دو: مفهوم ازدواج
الف) معنای لغوی ازدواج
ب) معنای اصطلاحی ازدواج
۱– ازدواج در اصطلاح فقهی
۲– ازدواج در اصطلاح حقوقی
۳– تعریف ازدواج در قوانین موضوعه کشورهای اسلامی
بند سه: مفهوم تعهد
الف) معنای لغوی تعهد
ب) معنای اصطلاحی تعهد
بند چهار: مفهوم مسیولیت
الف) معنای لغوی مسیولیت
ب) معنای اصطلاحی مسیولیت
ج) قلمرو مسیولیت مدنی
بند پنج: مفهوم حق
الف) معنای لغوی حق
ب) معنای اصطلاحی حق
۱–حق در اصطلاح فقهی
۱–۱–حق به معنای سلطنت
۲–۱–حق به معنای ملک
۳–۱–حق به معنای حکم
۴–۱–حق به معنای اهلیت و لیاقت
۵–۱–حق یک نوع اعتبار خاص
۲–حق دراصطلاح حقوقی
۱–۲–حق به معنای قدرت یا سلطه ی ارادی
۲–۲– حق به معنای مصلحت
۳–۲– حق به معنای امتیاز
بند شش: مفهوم تکلیف
الف) معنای لغوی تکلیف
ب) معنای اصطلاحی تکلیف
ج) تلازم حق و تکلیف
بند هفت: مفهوم حکم
الف) معنای لغوی حکم
ب) معنای اصطلاحی حکم
ج) ویژگی های حکم
بند هشت: مفهوم سلامت رفتار
الف) معنای لغوی سلامت رفتار
ب) معنای اصطلاحی سلامت رفتار
بند نه: مفهوم سوء رفتار
الف) معنای لغوی سوءرفتار
ب) معنای اصطلاحی سوءرفتار
گفتار دوم: مفاهیم مرتبط
بند یک: مفهوم حسن معاشرت
الف) معنای لغوی حسن معاشرت
ب) معنای اصطلاحی حسن معاشرت
بند دو: مفهوم معاشرت به معروف
الف) معنای لغوی معاشرت به معروف
ب) معنای اصطلاحی معاشرت به معروف
بند سه: مفهوم عرف
الف) معنای لغوی عرف
ب) معنای اصطلاحی عرف
ج) قلمرو اعتبار عرف
۱–نقش عرف به عنوان دلیل بر حکم شرعی
۲–نقش عرف در تشخیص مفاهیم
۳–نقش عرف در تطبیق مفاهیم بر مصادیق
د)کاربرد عرف در حقوق
بند چهار: مفهوم تمکین
الف) معنای لغوی تمکین
ب) معنای اصطلاحی تمکین ۳۳
– تمکین در اصطلاح فقهی
۱–۱–تمیکن خاص
۲–۱–تمکین عام
۲– تمکین در اصطلاح حقوقی
بند پنج: مفهوم نشوز
الف) معنای لغوی نشوز
ب) معنای اصطلاحی نشوز
۱–نشوز در اصطلاح فقهی ۳۶
–نشوز در اصطلاح حقوقی
مبحث دوم: کلیات
گفتار اول: اهمیت ازدواج از منظر ادیان آسمانی، قوانین موضوعه کشورهای اسلامی و اسناد بین المللی
بند یک: اهمیت ازدواج از منظر ادیان آسمانی
الف) اسلام
۱–ازدواج به عنوان یک قانون کلی
۲–ازدواج سنت پیامبران الهی
۳–ازدواج موجب غنا مندی و زدودن فقر
۴–مذمت مجرد زیستن
۵– ازدواج محبوب ترین نهاد در نزد خداوند متعال
۶– ازدواج بالاترین بهره برای مرد مسلمان
۷– ازدواج موجب حفظ دین
ب) یهود
۱– ازدواج از جمله نخستین فرامین الهی به آدم ابوالبشر
۲– ازدواج موجب تعالی و تکامل انسان
۳– زوجه در حکم خانه ی انسان
۴– ازدواج موجب پیوند و وحدت زن و مرد
ج) مسیحیت
۱–ازدواج یک امرمقدس
۲– ازدواج پیوند ناگسستنی
بند دو: اهمیت ازدواج در قوانین موضوعه کشور های اسلامی و اسناد بین المللی
گفتار دوم: اهداف ازدواج در اسلام
بند یک: تامین نیازهای عاطفی و آرامش روانی
بند دو: امکان بقای نسل و حفظ نسب
بند سه: تامین نیاز های جنسی
بند چهار: شکوفایی عواطف و احساسات ۵۰ بند پنجم: رسیدن به کمال و پختگی در شخصیت ۵۰ بند شش: رسیدن به کمال معنوی و دینی
بند هفت: حفظ عفت و پاکدامنی
بند هشت: گسترش روابط خویشاوندی
گفتار سوم: رابطه قواعد اخلاقی و قواعد حقوقی
بند یک: مفهوم اجمالی قواعد اخلاقی و حقوقی
بند دو: تفکیک و تمایز قواعد اخلاقی و قواعد حقوقی
الف) منشا و اساس
ب) موضوع و قلمرو
ج) هدف
د) انگیزه
ه) ضمانت اجرا
بندسه: تاثیر متقابل قواعد اخلاقی و قواعد حقوقی بر یکدیگر
الف) قواعد اخلاقی به حیث منبع قواعد حقوقی
ب) تاثیر قواعد اخلاقی بر اجرای قواعد حقوقی
ج) قواعد اخلاقی به حیث ضمانت اجرای قواعد حقوقی
فصل دوم:
حقوق و تکالیف زوجین در قبال سلامت رفتاری یکدیگر از منظر فقه و حقوق کشورهای اسلامی
مبحث اول: حقوق و تکالیف مشترک زوجین در قبال سلامت رفتاری یکدیگر از منظر فقه و حقوق کشورهای اسلامی
گفتار اول: صیانت متقابل
بند یک: فقه
الف) فقه امامیه
ب) فقه عامه
بند دو: حقوق
الف) حقوق ایران
ب) حقوق افغانستان
ج) حقوق سایر کشورهای اسلامی
گفتاردوم: حسن معاشرت
بند یک: فقه
الف) فقه امامیه
ب) فقه عامه
بند دو : حقوق
الف) حقوق ایران
ب) حقوق افغانستان
ج) حقوق سایر کشورها ی اسلامی
گفتار سوم: تامین نیازهای جنسی همدیگر
بند یک: فقه
الف) فقه امامیه
ب) فقه عامه
بند دو: حقوق
الف) حقوق ایران
ب) حقوق افغانستان
ج) حقوق سایر کشورهای اسلامی
گفتار چهارم: وفاداری
بند یک: فقه
الف) فقه امامیه
ب) فقه عامه
بند دو: حقوق
الف) حقوق ایران
ب) حقوق افغانستان
ج) حقوق سایر کشورهای اسلامی
گفتار پنجم: تعاون و همکاری
بند یک: فقه
الف) فقه امامیه
ب) فقه عامه
بند دو: حقوق
الف) حقوق ایران
ب) حقوق افغانستان
ج) حقوق سایر کشورهای اسلامی
گفتار ششم: آراستگی ظاهری
بند یک: فقه
الف) فقه امامیه
ب) فقه عامه
بند دو: حقوق
گفتار هفتم: احترام متقابل
بند یک: فقه
الف) فقه امامیه
ب) فقه عامه
بند دو: حقوق
گفتار هشتم: تربیت فرزندان مشترک
بند یک: فقه
الف) فقه امامیه
ب) فقه عامه
بند دو: حقوق
الف) حقوق ایران
ب) حقوق افغانستان
ج) حقوق سایر کشورهای اسلامی
مبحث دوم: تکالیف و مسیولیت های اختصاصی زوجین درقبال سلامت رفتاری یکدیگر از منظر فقه و حقوق کشورهای اسلامی
گفتار اول: تکالیف و مسیولیت های اختصاصی زوج در قبال سلامت رفتاری زوجه
بند یک: سرپرستی خانواده
الف) فقه
۱–فقه امامیه
۲–فقه عامه
ب) حقوق
۱– حقوق ایران
۲–حقوق افغانستان
۳–حقوق سایر کشورهای اسلامی
بند دو: تامین نیاز های مادی زوجه
الف) نفقه
۱–فقه
۱–۱–فقه امامیه
۲–۱– فقه عامه
۲–حقوق
۱–۲–حقوق ایران
۲–۲–حقوق افغانستان
۳–۲ –حقوق سایر کشورهای اسلامی
ب) مهریه
۱–فقه
۱–۱–فقه امامیه
۲–۱– فقه عامه
۲– حقوق
۱–۲–حقوق ایران
۲–۲–حقوق افغانستان
۳–۲–حقوق سایر کشورهای اسلامی
بند سوم: تامین نیاز های روحی ومعنوی زوجه (حق قسم)
الف–فقه
۱–فقه امامیه
۲–فقه عامه
ب) حقوق
گفتار دوم: تکالیف و مسیولیت های اختصاصی زوجه در قبال سلامت رفتاری زوج
بند یک: تمکین
الف) فقه
۱–فقه امامیه
۲–فقه عامه
ب) حقوق
۱–حقوق ایران
۲– حقوق افغانستان
۳–حقوق سایر کشورهای اسلامی
بند دو: عدم خروج غیر متعارف از منزل
الف) فقه
۱–فقه امامیه
۲–فقه عامه
ب) حقوق
۱–حقوق ایران
۲–حقوق افغانستان
۳– حقوق سایر کشورهای اسلامی
فصل سوم:
مبانی و ضمانت اجراهای حقوقی مسیولیت زوجین در قبال سلامت رفتاری یکدیگر از منظر فقه و حقوق کشورهای اسلامی
مبحث اول: مبانی مسیولیت مشترک زوجین در قبال سلامت رفتاری یکدیگر از منظر فقه و حقوق
گفتار اول: مبانی حقوقی مسیولیت مدنی
بند یک: مبانی حقوقی مبتنی بر نقش زیان رساننده
الف) نظریه تقصیر
ب) نظریه ایجاد خطر
ج) نظریه مختلط
د) نظریه مسیولیت محض
بند دو: مبانی مسیولیت مدنی مبتنی بر حقوق زیاندیده (نظریه تضمین حق)
گفتار دوم: مبانی فقهی مسیولیت مدنی
بند یک: قاعده لاضرر
الف) مفهوم قاعده لاضرر
ب) چگونگی تطبیق قاعده بر مانحن فیه
بند دو: قاعده تسبیب
الف) مفهوم قاعده تسبیب
ب) مستند قاعده
ج) چگونگی استدلال بر این قاعده
مبحث دوم: ضمانت اجراهای حقوقی مسیولیت مشترک زوجین در قبال سلامت رفتاری یکدیگر از منظر فقه و حقوق کشورهای اسلامی
گفتار اول: ضمانت اجرای عدم صیانت
بند یک: فقه
بند دو: حقوق
الف) حقوق ایران
ب)حقوق افغانستان
ج) حقوق سایر کشورهای اسلامی
گفتار دوم: ضمانت اجرای عدم حسن معاشرت
بند یک: فقه
الف) فقه امامیه
ب) فقه عامه
بند دو: حقوق
الف) حقوق ایران
ب) حقوق افغانستان
ج) حقوق سایر کشورهای اسلامی
گفتار سوم: ضمانت اجرای عدم تامین نیازهای جنسی زوجین از سوی دیگری
بند یک: ضمانت اجراهای عدم تامین نیازهای جنسی زوج از سوی زوجه
الف) فقه
۱–فقه امامیه
۲–فقه عامه
ب) حقوق
۱–حقوق ایران
۲–حقوق افغانستان
۳–حقوق سایر کشورهای اسلامی
بند دو–ضمانت اجراهای عدم تامین نیازهای جنسی زوجه از سوی زوج
الف) فقه
۱– فقه امامیه
۲–فقه عامه
ب) حقوق
۱–حقوق ایران
۲–حقوق افغانستان
۳–حقوق سایر کشورهای اسلامی
گفتار چهارم: ضمانت اجرای عدم وفاداری
بند یک: فقه
الف) فقه امامیه
ب) فقه عامه
بند دو: حقوق
الف) حقوق ایران
ب) حقوق افغانستان
ج) حقوق سایر کشورهای اسلامی
گفتار پنجم: ضمانت اجرای عدم تعاون و همکاری
بند یک: فقه
الف) فقه امامیه
ب) فقه عامه
بند دو: حقوق
الف) حقوق ایران
ب) حقوق افغانستان
ج) حقوق سایر کشورهای اسلامی
گفتار ششم: ضمانت اجرای عدم آراستگی ظاهری
بند یک: فقه
الف) فقه امامیه
ب) فقه عامه
بند دو: حقوق
گفتار هفتم: ضمانت اجرای عدم ابراز محبت و احترام متقابل
بند یک: فقه
بند دو: حقوق
گفتارهشتم: ضمانت اجرای عدم تربیت فرزندان مشترک
بند یک: فقه
الف) فقه امامیه
ب) فقه عامه
بند دو: حقوق
الف) حقوق ایران
ب) حقوق افغانستان
ج) حقوق سایر کشورهای اسلامی
مبحث سوم: ضمانت اجراهای حقوقی، مسیولیت اختصاصی زوجین در قبال سلامت رفتاری یکدیگر از منظر فقه و حقوق کشورهای اسلامی
گفتار اول: ضمانت اجراهای حقوقی، مسیولیت اختصاصی زوج در قبال سلامت رفتار زوجه از منظر فقه و حقوق کشورهای اسلامی
بند یک: سرپرستی خانواده
الف) فقه
۱–فقه امامیه
۲–فقه عامه
ب) حقوق
۱–حقوق ایران
۲–حقوق افغانستان
۳–حقوق سایر کشورهای اسلامی
بند دو: ضمانت اجرای تامین نیازهای مادی
الف) نفقه
۱–فقه
۱–۱–فقه امامیه
۲–۱–فقه عامه
۲– حقوق
۱–۲–حقوق ایران
۲–۲–حقوق افغانستان
۳–۲–حقوق سایر کشورهای اسلامی
ب) مهریه
۱–فقه
۱–۱–فقه امامیه
۲–۱–فقه عامه
۲–حقوق
۱–۲–حقوق ایران
۲–۲–حقوق افغانستان
۳–۲–حقوق سایر کشورهای اسلامی
بند سوم: ضمانت اجراهای تامین نیازهای روحی و معنوی زوجه (حق قسم)
الف) فقه
۱–فقه امامیه
۲–فقه عامه
ب) حقوق
۱–حقوق ایران
۲–حقوق افغانستان
گفتار دوم: ضمانت اجراهای حقوقی، مسیولیت زوجه در قبال سلامت رفتاری زوج
بند یک: تمکین
الف) فقه
ا–فقه امامیه
۲– فقه عامه
ب) حقوق
۱–حقوق ایران
۲–حقوق افغانستان
۳–حقوق سایر کشورهای اسلامی
بند دو: عدم خروج از منزل
الف) فقه
۱–فقه امامیه
۲–فقه عامه
ب) حقوق
۱–حقوق ایران
۲–حقوق افغانستان
۳–حقوق سایر کشورهای اسلامی
نتیجه گیری
پیشنهادات
فهرست منابع
کلیدواژه ها
- سلامت رفتاری زوجین
- ضمانت اجرای حقوقی
- تامین نیاز های جنسی زوجین
- صیانت متقابل
- جبران خسارت مادی و معنوی