کسبه جزء

کسبه جزء که به تازی، «تاجر القطاعی» یا «تاجر التجزئه» نامیده شده‌اند، در قانون تجارت تعریف نشده‌است. لیکن، چنین بیان شده‌است که کسبهٔ جزء نیز، مفهوماً تاجر است. چراکه ماده ۶ قانون تجارت، هر تاجری را مشمول تکلیف داشتن دفاتر دانسته‌است و بعد از آن کسبه جزء را از این تکلیف به عنوان «استثناء» خارج کرده‌است. در تعریف دیگری از کسبهٔ جزء، چنین بیان شده‌است: «فروشندگان کالاهای محقر در سطوح بسیار محدود؛ مانند فروشندگان دوره‌گرد یا صاحبان غرفه‌ها در بازارچه‌های موضعی». به عبارت دیگر، کسبه‌ی جزء، اشخاصی حقیقی‌اند که هر چند به فعالیت تجاری می‌پردازند؛ اما الزامات حرفه‌ای تجارت را ندارند و در نتیجه، ورشکسته نمی‌شوند. همچنین، اینطور مطرح شده است که اشخاصی را، که به فروش کالاهای کوچک و محقر اشتغال دارند؛ کسبه جزء می‌نامند.

همانطور که بیان شد قانونگذار، کسبه جزء را نیز، تاجر محسوب نموده و آنان را از وظایف و تکالیفی که برای بازرگانان، مقرر داشته؛ معاف کرده‌است. با وجود اینکه به کسب و کار و حرفه معین اشتغال دارند؛ در عرف تجارتی، تاجر به‌شمار نمی‌آیند. شایان ذکر است ضابطه و معیار خاصی برای تشخیص کسبه جزء، وجود ندارد. البته می‌توان نظامنامه ماده ۱۹ قانون تجارت را، در این رابطه ملاک عمل قرار داد. نظامنامه این ماده، به تصویب رسیده؛ اما مدت زیادی است که فاقد ارزش عملی گردیده و متروک می‌باشد.

مواد مرتبط

• ماده ۶ قانون تجارت
• ماده ۱۹ قانون تجارت

مصادیق و نمونه‌ها

• دستفروش‌ها، و صاحبان غرفه در بازارچه‌ها و نمایشگاه‌های موقت، کسبه جزء محسوب می‌گردند. اما کسانی را که دارای مغازه دائمی و ثابت هستند؛ نمی‌توان در دسته کسبه جزء به‌شمار آورد؛ هر چند عمده فروش نباشند.
• کسی که به قصد اجاره دادن اقلام خرد، اقدام به تحصیل آن‌ها می‌کند نیز، کسبه جزء محسوب می‌گردد.