سیری در اندیشه سیاسی و اجتماعی پروین اعتصامی

سیری در اندیشه سیاسی و اجتماعی پروین اعتصامی نام مقاله‌ای از محسن مدیر شانه چی است که در شماره بیست و سوم (دی 1386) نشریه پژوهش حقوق عمومی منتشر شده است.

چکیده

در این مقاله با تقسیم شاعران به سه نحله کلی سیاست پردازان، سیاست گریزان و شاعران متعهد از منظر نسبت شعر و اندیشه سیاسی آنان، به جستجوی اندیشه ها و رویکردهای سیاسی و اجتماعی پروین اعتصامی از خلال اشعار او می پردازیم و نمونه‌هایی از شعر سیاسی و اجتماعی او را در این عرصه ها تقسیم بندی و ارائه می‌کنیم. آن گاه با نقل آرا و داوری‌های ناقدان و صاحب نظران در باب اندیشه‌ها و مواضع متجلی در سرودههای پروین این داوری‌ها را نیز در سه دسته کلی قرار میدهیم. برخی پروین را فاقد اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی مشخص و منسجم و افکار او را در مجموع گذاشته گرا، ایستا، سنتی، محافظه کارانه و غیر انقلابی خوانده‌اند. بعضی متقابلاً وی را نوگرا ، زمان شناس ، تحول خواه، پیکار جو و انقلابی دانسته اند، و سرانجام جمعی در میانه این دو طیف با نگاهی بینابینی و متعادل تر به درون مایه‌های سیاسی و اجتماعی شعر پروین نگریسته و احیاناً نوعی دوگانگی، ابهام و تناقض در آن یافته اند. مدعای این مقاله آن است که پروین اعتصامی را نه شاعری سیاست پرداز و سیاسی سرا و نه سرایندهای سیاست گریز و فارغ از دغدغه های سیاسی و اجتماعی، بلکه شاعری متعهد می‌توان خواند و سروده‌های او نیز واجد یکانگی و یکسره تجلی تعهد شاعر و نمود متناسب آن به نسبت مقولات مختلف اخلاقی، اجتماعی و سیاسی است.

کلیدواژه‌ها

• شعر
• تعهد
• اندیشه سیاسی
• فلسفه سیاسی
• نظریه سیاسی