ماده ۵۰۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

هر کس به نفع یک دولت بیگانه و به ضرر دولت بیگانه دیگر در قلمرو ایران مرتکب یکی از جرایم جاسوسی شود به نحوی که به امنیت ملی صدمه وارد نماید به یک تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد.

واژگان

منظور از دولت خارجی در این ماده، کل نظام حاکم بر آن کشور و در معنایی اعم از قوای سه‌گانه به کار رفته‌است. بدیهی است جاسوسی به نفع اشخاص، شرکت‌ها یا سازمان‌های خارجی مشمول این ماده قرار نمی‌گیرد. شمول این ماده در مواردی که دولت مورد نظر توسط ایران به رسمیت شناخته شده باشد محل تردید است.

منظور از ایراد صدمه به امنیت ملی این است که رفتار مزبور بتواند سبب مخالفت، دشمنی و تیرگی روابط با سایر کشورها شود.

پیشینه

ماده ۸ - مجازات مقرر در ماده قبل شامل کسانی نیز خواهد شد که جرم جاسوسی را به نفع یک دولت بیگانه و به ضرر دولت بیگانه دیگر در خاک ایران مرتکب شوند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در این ماده جاسوسی به نفع یک دولت بیگانه و به ضرر دولت بیگانهٔ دیگر به شرطی که به امنیت ملی ایران صدمه وارد کند مورد جرم انگاری قرار گرفته‌است. مرتکب این جرم می‌تواند هر شخص ایرانی یا خارجی، نظامی و غیرنظامی، کارمند یا غیر کارمند باشد که در قلمرو زمینی، هوایی و دریایی ایران اقدام به جاسوسی نموده‌است. منظور از جاسوسی معنای خاص کلمه یعنی تحصیل و ارائه اطلاعات از یک کشور به کشور دیگر است.هرچند عده ای معتقدند هرگونه اقدام علیه امنیت ملی ایران در قالب جرائم جاسوسی یا جرائم مرتبط با آن مشمول این ماده قرار خواهد گرفت.تشخیص اینکه آیا اقدام فرد جاسوسی محسوب می‌شود یا خیر بر عهده قاضی پرونده خواهد بود.تحقق این جرم منوط به ایراد صدمه به امنیت ملی ایران است؛ بنابراین از جمله جرائم مقید می‌باشد.رسیدگی به این جرم منوط به درخواست کشور بیگانه نشده و رضایت آن کشور نیز تأثیری در ادامه رسیدگی نخواهد داشت.

در خصوص رکن روانی مرتکب باید علاوه بر آنکه به نحو عامدانه اسناد و اطلاعات محرمانه ای را تحصیل می‌کند قصد تسلیم آن به کشور خارجی را نیز داشته باشد. اگر فردی بدون این قصد مرتکب جرم شود مشمول این ماده قرار نمی‌گیرد.